Κίνδυνος έλλειψης ηλεκτρικού ρεύματος από το 2016 στην Ελλάδα

Τον κίνδυνο η Ελλάδα να έχει έλλειψη ηλεκτρικού ρεύματος από το 2016 και μετά επισημαίνει ο ΕΝΤSΟ-Ε, ο ευρωπαϊκός διαχειριστής μεταφοράς ηλεκτρισμού, φέρνοντας στην επιφάνεια τα προβλήματα επάρκειας ηλεκτροπαραγωγικής ισχύος στη χώρα και τη σημασία των μονάδων φυσικού αερίου.




Η μείωση της ζήτησης ρεύματος λόγω της ύφεσης επέτρεψε την κάλυψη των αναγκών σε ηλεκτρικό ρεύμα ως τώρα, όμως σε δύο χρόνια ο κίνδυνος μπλακάουτ μπορεί να επανέλθει, με το πρόβλημα να γίνεται πιο έντονο το 2020.

Στην ετήσια έκθεσή του για την επάρκεια ισχύος στην Ευρώπη, ο ENTSO-E αναφέρει ότι στην Ελλάδα η επάρκεια ισχύος θα είναι αρνητική από το 2016 και μετά. Αποκαλύπτει επίσης πως μέχρι τότε δεν θα υπάρχει υπερ-επάρκεια, αλλά ότι από το 2013, που η επάρκεια ήταν λίγο πάνω από 1 GW, θα μειώνεται συνεχώς φθάνοντας το 2015 στο μηδέν. Από το 2015 μέχρι και το 2020 η χώρα γίνεται ελλειμματική και το 2020 θα υπάρχει έλλειμμα ισχύος 1 GW.
Κίνδυνος έλλειψης ηλεκτρικού ρεύματος από το 2016 στην Ελλάδα

Εγκατεστημένη ισχύς
Σήμερα, σύμφωνα με τα στοιχεία του ΑΔΜΗΕ (Διαχειριστή του Δικτύου Μεταφοράς Ηλεκτρισμού), η εγκατεστημένη ισχύς στη χώρα είναι περίπου 17,5 GW. Πρόκειται για θερμικές μονάδες παραγωγής ρεύματος (λιγνίτης, ντίζελ, φυσικό αέριο της ΔΕΗ και των ιδιωτών) 10,2 GW, υδροηλεκτρικές μονάδες 3 GW, ΑΠΕ και ΣΥΘΗΑ (Συμπαραγωγή Ηλεκτρισμού - Θερμότητας Υψηλής Απόδοσης) 4,3 GW.

Η εγκατεστημένη ισχύς όμως δεν σημαίνει ότι είναι ανά πάσα στιγμή διαθέσιμη στο σύνολό της. Αν αφαιρεθούν οι μονάδες που βρίσκονται σε συντήρηση ή σε βλάβη, οι υδροηλεκτρικές (λόγω εξοικονόμησης υδάτων) και οι ΑΠΕ, που ηλεκτροδοτούν ανάλογα με τις καιρικές συνθήκες, τότε η διαθέσιμη ισχύς περιορίζεται γύρω στα 10 με 11 GW. Οι πιο ευέλικτες και αποδοτικές μονάδες είναι του φυσικού αερίου. Οι υδροηλεκτρικές είναι ευέλικτες, όμως λόγω της περιορισμένης ποσότητας νερού χρησιμοποιούνται κυρίως για την κάλυψη των αιχμών της ζήτησης.

Η μέγιστη ζήτηση ηλεκτρισμού, σύμφωνα με τον ΑΔΜΗΕ, είναι γύρω στα 10 GW, όμως προ κρίσης οι αιχμές είχαν πλησιάσει τα 11 GW. Αν η οικονομική δραστηριότητα ανακάμψει, η ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας θα ανέβει και για να καλυφθούν οι ανάγκες θα χρειαστούν εισαγωγές. Ομως, οι δυνατότητες μεταφοράς ρεύματος από το εξωτερικό είναι ακόμα περιορισμένες λόγω των λιγοστών και μικρής χωρητικότητας ηλεκτρικών διασυνδέσεων της Ελλάδας με τις γειτονικές χώρες.

Είναι όμως και αβέβαιες, καθώς πολλές φορές οι εθνικοί διαχειριστές συστήματος κάνουν περικοπές ή ελεγχόμενες διακοπές ηλεκτροδότησης ιδιαίτερα όταν αντιμετωπίζουν εγχώριο πρόβλημα επάρκειας.

Φυσικό αέριο
Στο πλαίσιο αυτό γίνεται εμφανής η σημασία των μονάδων φυσικού αερίου και ιδιαίτερα των πιο σύγχρονων και αποδοτικών από αυτές. Τα τελευταία χρόνια προστέθηκαν στο ελληνικό σύστημα με επενδύσεις ύψους 1,5 δισ. ευρώ έξι ιδιωτικές μονάδες Φ.Α., συνολικής ισχύος 2,5 GW. Υπό κατασκευή βρίσκεται μόνον μία μονάδα Φ.Α. της ΔΕΗ στη Μεγαλόπολη. Αλλα επενδυτικά σχέδια δεν υπάρχουν, εκτός από τη νέα μονάδα λιγνίτη της ΔΕΗ στην Πτολεμαΐδα, η οποία όμως θα χρειαστεί πολλά χρόνια για να υλοποιηθεί, ενώ εν τω μεταξύ αποσύρονται παλιές λιγνιτικές μονάδες.

Γι' αυτό τον λόγο, οι μελέτες του ΕΝΤSO-E και του ΑΔΜΗΕ στα σενάριά τους για το 2013 και το 2020 μιλούν για την ανάγκη εισαγωγών ρεύματος από το 2016 και μετά, και παράλληλα υπογραμμίζουν το σοβαρό πρόβλημα της ανυπαρξίας επενδύσεων σε θερμικές μονάδες, οι οποίες χρειάζονται και αρκετά χρόνια για να κατασκευαστούν.

Περίοδος αιχμής
Η μελέτη επάρκειας ισχύος του ΑΔΜΗΕ (2013-2020) κάνει σενάρια με βάση τις ώρες και τις ημέρες με την υψηλότερη ζήτηση στο σύστημα. Η αιχμή αναμένεται τις βραδινές ώρες, καλοκαίρι και χειμώνα, οπότε και δεν παράγουν ρεύμα τα φωτοβολταϊκά.

Το 2016, η επάρκεια ισχύος, σύμφωνα με το βασικό σενάριο, θα είναι ελλειμματική κατά 250 και 340 Μεγαβάτ τις βραδινές ώρες του χειμώνα και του καλοκαιριού, αντίστοιχα, με την υψηλότερη ζήτηση να κυμαίνεται γύρω στα 8-9,5 GW. Τις πρωινές ώρες του καλοκαιριού η κάλυψη θα είναι οριακή με επάρκεια μόλις 760 ΜW, όταν η ζήτηση θα κυμαίνεται στα 9,2 με 10,3 GW.

Το 2020, η κατάσταση χειροτερεύει, με το έλλειμμα επάρκειας ισχύος να αγγίζει τα 2 GW τις βραδινές ώρες του χειμώνα και του καλοκαιριού και τις πρωινές ώρες του καλοκαιριού να κινείται στα -380 ΜW. Ούτε οι εισαγωγές που μπορεί να κάνει η χώρα μέσω των υφιστάμενων διασυνδέσεων δεν επαρκούν για να καλυφθεί το έλλειμμα.

«Κλειδί» οι μονάδες φυσικού αερίου
Καθοριστική σημασία στην επάρκεια και την ασφάλεια εφοδιασμού του συστήματος ηλεκτροδότησης έχουν οι εννέα μονάδες φυσικού αερίου, τέσσερις της ΔΕΗ και πέντε ιδιωτικές. Μπορούν με ταχύτητα να προσαρμοστούν στις αυξομειώσεις της παραγωγής ηλεκτρισμού από ΑΠΕ και να παράγουν αξιόπιστη ενέργεια.

Σύμφωνα με στοιχεία του Ιανουαρίου - Φεβρουαρίου του 2014 οι εννέα μονάδες παραγωγής ρεύματος από φυσικό αέριο κάλυψαν το ένα τέταρτο της ζήτησης. Μάλιστα οι μονάδες φυσικού αερίου συνδυασμένου κύκλου, παρουσίασαν τη μεγαλύτερη ευελιξία με μεγάλο αριθμό εναύσεων/σβέσεων (περί τις 20 εναύσεις ανά μονάδα στο δίμηνο) και αξιόπιστη κάλυψη των διακυμάνσεων ζήτησης και παραγωγής ΑΠΕ.

Ολες οι μονάδες φυσικού αερίου συνδυασμένου κύκλου παρήγαγαν σε τακτική βάση, αποδεικνύοντας την ανάγκη διατήρησής τους σε διαθεσιμότητα για την οικονομική κάλυψη των αναγκών του συστήματος.

'Οσο μεγαλύτερη είναι η διείσδυση των ΑΠΕ σε ένα σύστημα, τόσο αυξάνεται η ανάγκη για ευέλικτες μονάδες φυσικού αερίου, καθώς σε συνθήκες άπνοιας τα αιολικά δεν παράγουν και το βράδυ δεν λειτουργούν τα φωτοβολταϊκά.

Οι νέοι (υπό διαμόρφωση) στόχοι της Ε.Ε. για μείωση της εκπομπής διοξειδίου του άνθρακα κατά 40% και για αύξηση της διείσδυσης των ΑΠΕ στο 27% του ενεργειακού ισοζυγίου έως το 2030, προϋποθέτουν θερμικές μονάδες ηλεκτροπαραγωγής από φυσικό αέριο για την επάρκεια και την ευστάθεια του συστήματος. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο των Ρυθμιστών Ενέργειας (CEER) ήδη ερευνά την τρέχουσα και τη μελλοντική επάρκεια ισχύος στα κράτη- μέλη και στο σύνολο της Ε.Ε., ενώ σε πολλές χώρες της Ευρώπης συζητούνται μηχανισμοί για τη στήριξη των μονάδων φυσικού αερίου, καθώς χωρίς αυτές δύσκολα ένα ηλεκτρικό σύστημα που στηρίζεται στις ΑΠΕ μπορεί να είναι αξιόπιστο.