Οι νέοι κανόνες για τις επιχειρηματικές δαπάνες

Tον μεγαλύτερο ρόλο στη διαμόρφωση της συνολικής φορολογικής επιβάρυνσης διαδραματίζει ο τρόπος προσδιορισμού του ύψους των καθαρών και στη συνέχεια των φορολογητέων κερδών όσων ασκούν επιχειρηματική δραστηριότητα ατομικά ή εταιρικά.



Ειδικότερα, όπως προβλέπει ο νέος Κώδικας Φορολογίας Εισοδήματος (ΚΦΕ) ως κέρδος από επιχειρηματική δραστηριότητα θεωρείται το σύνολο των εσόδων από τις επιχειρηματικές συναλλαγές μετά την αφαίρεση των επιχειρηματικών δαπανών, των αποσβέσεων και των προβλέψεων για επισφαλείς απαιτήσεις.
Σε ό,τι αφορά τις επιχειρηματικές δαπάνες για πρώτη φορά στο φορολογικό δίκαιο της χώρας τίθεται ο γενικός κανόνας για την έκπτωση των επιχειρηματικών δαπανών με την έννοια ότι καταρχήν εκπίπτουν όλες οι επιχειρηματικές δαπάνες που πληρούν σωρευτικά τα ακόλουθα κριτήρια, ήτοι:
α) Πραγματοποιούνται προς το συμφέρον της επιχείρησης ή κατά τις συνήθεις εμπορικές συναλλαγές της, δηλαδή οι δαπάνες που κρίνονται απαραίτητες από τον επιχειρηματία ή τη διοίκηση της επιχείρησης για την επίτευξη του επιχειρηματικού σκοπού, την ανάπτυξη των εργασιών, τη βελτίωση της θέσης της στην αγορά, εφόσον αυτή ενεργείται μέσα στο πλαίσιο της οικονομικής αποστολής της και συμβάλλει στη δημιουργία φορολογητέου εισοδήματος, δηλαδή όλες εκείνες οι δαπάνες οι οποίες θα δημιουργήσουν συνθήκες κέρδους βραχυπρόθεσμα ή/και μακροπρόθεσμα.
β) Αντιστοιχούν σε πραγματική συναλλαγή και η αξία της δεν κρίνεται κατώτερη ή ανώτερη της αγοραίας, στη βάση των στοιχείων που διαθέτει η φορολογική διοίκηση, δηλαδή δεν πρέπει να είναι εικονικές ή πλασματικές ή υποτιμολογημένες ή υπερτιμολογημένες.
γ) Εγγράφονται στα τηρούμενα βιβλία απεικόνισης των συναλλαγών της περιόδου κατά την οποία πραγματοποιούνται και αποδεικνύονται με κατάλληλα δικαιολογητικά, δηλαδή οι δαπάνες θα πρέπει να έχουν καταχωρισθεί στα τηρούμενα βιβλία της επιχείρησης είτε με βάση τα αποδεικτικά στοιχεία (π.χ. τιμολόγια κ.λπ.) είτε απολογιστικά (π.χ. αποσβέσεις).
Επίσης για πρώτη φορά καθορίστηκαν περιοριστικά οι κατηγορίες επιχειρηματικών δαπανών που δεν εκπίπτουν από τα ακαθάριστα έσοδα από επιχειρηματική δραστηριότητα και χωρίζονται σε δύο κατηγορίες:
α) Σε αυτές που λόγω του είδους τους δεν εκπίπτουν χωρίς να απαιτείται η συνδρομή άλλου όρου ή προϋπόθεσης.
β) Σε αυτές που δεν εκπίπτουν μόνον κατά το μέτρο που υπερβαίνουν ορισμένο αριθμητικό όριο.
Κατά συνέπεια οποιαδήποτε δαπάνη είναι σύμφωνη (πληροί) τα κριτήρια εκπεσιμότητας και συγχρόνως δεν αναφέρεται στον περιοριστικό κατάλογο των μη εκπιπτομένων δαπανών εκπίπτει από τα ακαθάριστα έσοδα.
Παρατηρούμε, λοιπόν, ότι ο νέος ΚΦΕ εισάγει νέους σαφείς κανόνες σε ό,τι αφορά τις επιχειρηματικές δαπάνες, κανόνες οι οποίοι είναι απλοί και κατανοητοί. Η σαφής διάκριση των δαπανών σε φορολογικά εκπιπτόμενες ή μη συμβάλλει στην αποδοτική, συνεπώς αποτελεσματική, λειτουργία του φορολογικού συστήματος της χώρας, σε αντίθεση από τους αντίστοιχους κανόνες του παλαιού ΚΦΕ που παρήγαγαν στρεβλώσεις και αύξαναν δραματικά το κόστος φορολογικής συμμόρφωσης.
Στο ερώτημα αν χρειάζονται κανόνες, ειδικά σε ότι αφορά την έκπτωση των δαπανών, είναι σαφές ότι η απάντηση είναι «ναι», όπως επίσης η απάντηση είναι «ναι» και στο ερώτημα αν οι νέοι κανόνες είναι δίκαιοι. Επειδή λοιπόν οι κανόνες αυτοί διαμορφώνουν φορολογική επιβάρυνση, συνεπώς επηρεάζουν και τη λήψη συγκεκριμένων επιχειρηματικών αποφάσεων, απαιτείται επίσης στην αναμενόμενη ερμηνευτική εγκύκλιο να μην υπάρξουν εκπλήξεις και να μην επαναληφθούν φαινόμενα «νομοθεσίας διά εγκυκλίων», φαινόμενα που λειτουργούν εις βάρος της όποιας προσπάθειας γίνεται για την ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας.