Υπάρχουν πολλοί λόγοι για τους οποίους πρέπει να
ανησυχούμε για την πορεία της χώρας. Όλοι οι λόγοι αυτοί εξηγούν γιατί
μόνο η Ελλάδα δεν βγήκε από τον φαύλο κύκλο της κρίσης στην Ευρωζώνη.
Επίσης, είναι φανερός ο «βασικός ένοχος», δηλαδή το πολιτικό προσωπικό
της χώρας και τα κόμματα, είτε σε κυβερνητικό ρόλο είτε σε
αντιπολιτευτικό. Όσα λάθη και να έκαναν εταίροι και δανειστές σε
προγράμματα και συνταγές, το πρόβλημα είναι αμιγώς εσωτερικό. Και το
ευτύχημα είναι τουλάχιστον ότι η κοινή γνώμη, στη μεγάλη πλειοψηφία της,
το αναγνωρίζει. Πρόσφατη δημοσκόπηση ανεβάζει το σχετικό ποσοστό στο
62,1%.
Προσφάτως, ο συντονιστής του Γραφείου Προϋπολογισμού της Βουλής, ένας αξιόλογος επιστήμονας, ο Π. Λιαργκόβας, επισήμανε μια σειρά από λόγους που εξηγούν γιατί απέτυχαν τα μνημόνια στην Ελλάδα. Ένας από αυτούς ήταν φυσικά ότι τα περισσότερα διαρθρωτικά μέτρα δεν εφαρμόστηκαν. Όμως, ένας άλλος σημαντικότατος λόγος, που αφορά στον χώρο της πολιτικής και που τείνουμε να τον αγνοούμε, είναι η απουσία συναίνεσης. Ισπανία, Πορτογαλία, Ιρλανδία και Κύπρος είχαν ένα minimum συναίνεσης. Αντιπολιτεύσεις στις χώρες αυτές ψήφισαν επώδυνα, αλλά αναγκαία μέτρα. Κράτησαν χαμηλούς τόνους στους κομματικούς ανταγωνισμούς. Δεν θεώρησαν τον χώρο της πολιτικής ως πεδίο ολοκληρωτικού πολέμου. Διχασμένες κοινωνίες χάνουν τη μάχη σωτηρίας τους.
Είχαμε ήδη λησμονήσει πως από την πρώτη στιγμή ξεσπάσματος της κρίσης, οι εταίροι μας προειδοποιούσαν ότι οφείλουμε να αποζητήσουμε στοιχειώδη συναίνεση. Διάσημα μέλη της ΕΚΤ (Λορέντζο Μπιν Σμάγκι) αναφέρθηκαν στη ζωτική αυτή ανάγκη. Ουδείς από το εγχώριο πολιτικό προσωπικό τους άκουσε. Ο Γιώργος Παπανδρέου ήταν αναίτια συγκρουσιακός και «ένοχος» για την προεκλογική ανευθυνότητα του «λεφτά υπάρχουν». Ο Σαμαράς ήταν ο πρώτος αρχηγός αξιωματικής αντιπολίτευσης, που ήταν λαϊκιστής - και άρα, όπως όλοι οι λαϊκιστές, συγκρουσιακός. Τον μιμήθηκε απόλυτα ο Τσίπρας. Και οι δύο πίεσαν για πρόωρες εκλογές, που ήταν κατ’ εξοχήν αποσταθεροποιητικές. Το ίδιο κάνει σήμερα ο αρχηγός της ΝΔ ζητώντας εκλογές. Διαμορφώθηκε έτσι μια κουλτούρα σύγκρουσης. Αυτή λειτουργεί ως φαύλος κύκλος από τον οποίο ουδείς απεγκλωβίζεται. Διότι μόνο έτσι συσπειρώνονται πλέον τα βαθύτατα παθογενή κόμματα. Τα οποία τρέμουν οι ηγεσίες τους.
Πέρα όμως από τη διαμόρφωση κομματικών μηχανισμών, που έχουν κυριολεκτικά λόγο ύπαρξης μόνο μέσα από τη σύγκρουση, υπάρχει άλλο ένα επίπεδο που αυτοπαγιδεύει κόμματα και ηγεσίες. Τούτο αφορά στη συρρικνούμενη βάση των ψηφοφόρων τους. Οι ψηφοφόροι αυτοί, σε μεγάλο βαθμό, είναι ένας σκληρός πυρήνας φανατικών. Βεβαίως, ακόμη και τούτοι οι φανατικοί, δεν λατρεύουν τα κόμματά τους. Απλώς, ως τυφλωμένοι από την οργή τους έναντι κάποιου πολιτικού αντιπάλου, που απεχθάνονται, χειροκροτούν τις κραυγές. Το αποτέλεσμα είναι η κουλτούρα σύγκρουσης να ριζώνει σε διάφορα επίπεδα εντός και πέριξ των κομμάτων.
Παρατηρώντας αυτή τη ροπή προς την πόλωση, οι Ευρωπαίοι είχαν επισημάνει εν σχέσει με τη χώρα μας, ότι διαθέτουμε ένα παθογενές κομματικό σύστημα. Είχαν δίκιο. Αυτό είναι άκρως ανησυχητικό, διότι συνυπάρχει με ένα αποτυχημένο κράτος (failed state) και μια σαθρή οικονομική βάση.
Δυστυχώς, η «οπαδοποίηση» έχει διαπεράσει πολλά ΜΜΕ και τους εκπροσώπους τους. Και αυτοί έχουν γίνει «μουτζαχεντίν». Συμμετέχουν στον «πόλεμο». Δαιμονοποιούν μόνο τη μία πλευρά, δίνουν συγχωροχάρτι στην άλλη, και έχουν καταλήξει ότι η συναίνεση είναι πολυτέλεια. Χωρίς όμως στοιχειώδη συναίνεση, τα όποια βήματα στην οικονομία θα πατούν σε κινούμενη άμμο. Η χώρα δεν θα μπορέσει να τρέξει, χωρίς ένα «ήπιο πολιτικό κλίμα», όπως θα έλεγε ο μόνος statesman της Μεταπολίτευσης Κωνσταντίνος Καραμανλής. Θα συνεχίσει έτσι να αγκομαχά. Αν δεν πνιγεί στο τέλος.
Υ.Γ. Είναι αδιανόητη η αμετροεπής επίθεση από κυβερνητικά στελέχη στον Διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος, που λέει τα αυτονόητα. Η πολωτική κουλτούρα σε όλο της το μεγαλείο.
Προσφάτως, ο συντονιστής του Γραφείου Προϋπολογισμού της Βουλής, ένας αξιόλογος επιστήμονας, ο Π. Λιαργκόβας, επισήμανε μια σειρά από λόγους που εξηγούν γιατί απέτυχαν τα μνημόνια στην Ελλάδα. Ένας από αυτούς ήταν φυσικά ότι τα περισσότερα διαρθρωτικά μέτρα δεν εφαρμόστηκαν. Όμως, ένας άλλος σημαντικότατος λόγος, που αφορά στον χώρο της πολιτικής και που τείνουμε να τον αγνοούμε, είναι η απουσία συναίνεσης. Ισπανία, Πορτογαλία, Ιρλανδία και Κύπρος είχαν ένα minimum συναίνεσης. Αντιπολιτεύσεις στις χώρες αυτές ψήφισαν επώδυνα, αλλά αναγκαία μέτρα. Κράτησαν χαμηλούς τόνους στους κομματικούς ανταγωνισμούς. Δεν θεώρησαν τον χώρο της πολιτικής ως πεδίο ολοκληρωτικού πολέμου. Διχασμένες κοινωνίες χάνουν τη μάχη σωτηρίας τους.
Είχαμε ήδη λησμονήσει πως από την πρώτη στιγμή ξεσπάσματος της κρίσης, οι εταίροι μας προειδοποιούσαν ότι οφείλουμε να αποζητήσουμε στοιχειώδη συναίνεση. Διάσημα μέλη της ΕΚΤ (Λορέντζο Μπιν Σμάγκι) αναφέρθηκαν στη ζωτική αυτή ανάγκη. Ουδείς από το εγχώριο πολιτικό προσωπικό τους άκουσε. Ο Γιώργος Παπανδρέου ήταν αναίτια συγκρουσιακός και «ένοχος» για την προεκλογική ανευθυνότητα του «λεφτά υπάρχουν». Ο Σαμαράς ήταν ο πρώτος αρχηγός αξιωματικής αντιπολίτευσης, που ήταν λαϊκιστής - και άρα, όπως όλοι οι λαϊκιστές, συγκρουσιακός. Τον μιμήθηκε απόλυτα ο Τσίπρας. Και οι δύο πίεσαν για πρόωρες εκλογές, που ήταν κατ’ εξοχήν αποσταθεροποιητικές. Το ίδιο κάνει σήμερα ο αρχηγός της ΝΔ ζητώντας εκλογές. Διαμορφώθηκε έτσι μια κουλτούρα σύγκρουσης. Αυτή λειτουργεί ως φαύλος κύκλος από τον οποίο ουδείς απεγκλωβίζεται. Διότι μόνο έτσι συσπειρώνονται πλέον τα βαθύτατα παθογενή κόμματα. Τα οποία τρέμουν οι ηγεσίες τους.
Πέρα όμως από τη διαμόρφωση κομματικών μηχανισμών, που έχουν κυριολεκτικά λόγο ύπαρξης μόνο μέσα από τη σύγκρουση, υπάρχει άλλο ένα επίπεδο που αυτοπαγιδεύει κόμματα και ηγεσίες. Τούτο αφορά στη συρρικνούμενη βάση των ψηφοφόρων τους. Οι ψηφοφόροι αυτοί, σε μεγάλο βαθμό, είναι ένας σκληρός πυρήνας φανατικών. Βεβαίως, ακόμη και τούτοι οι φανατικοί, δεν λατρεύουν τα κόμματά τους. Απλώς, ως τυφλωμένοι από την οργή τους έναντι κάποιου πολιτικού αντιπάλου, που απεχθάνονται, χειροκροτούν τις κραυγές. Το αποτέλεσμα είναι η κουλτούρα σύγκρουσης να ριζώνει σε διάφορα επίπεδα εντός και πέριξ των κομμάτων.
Παρατηρώντας αυτή τη ροπή προς την πόλωση, οι Ευρωπαίοι είχαν επισημάνει εν σχέσει με τη χώρα μας, ότι διαθέτουμε ένα παθογενές κομματικό σύστημα. Είχαν δίκιο. Αυτό είναι άκρως ανησυχητικό, διότι συνυπάρχει με ένα αποτυχημένο κράτος (failed state) και μια σαθρή οικονομική βάση.
Δυστυχώς, η «οπαδοποίηση» έχει διαπεράσει πολλά ΜΜΕ και τους εκπροσώπους τους. Και αυτοί έχουν γίνει «μουτζαχεντίν». Συμμετέχουν στον «πόλεμο». Δαιμονοποιούν μόνο τη μία πλευρά, δίνουν συγχωροχάρτι στην άλλη, και έχουν καταλήξει ότι η συναίνεση είναι πολυτέλεια. Χωρίς όμως στοιχειώδη συναίνεση, τα όποια βήματα στην οικονομία θα πατούν σε κινούμενη άμμο. Η χώρα δεν θα μπορέσει να τρέξει, χωρίς ένα «ήπιο πολιτικό κλίμα», όπως θα έλεγε ο μόνος statesman της Μεταπολίτευσης Κωνσταντίνος Καραμανλής. Θα συνεχίσει έτσι να αγκομαχά. Αν δεν πνιγεί στο τέλος.
Υ.Γ. Είναι αδιανόητη η αμετροεπής επίθεση από κυβερνητικά στελέχη στον Διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος, που λέει τα αυτονόητα. Η πολωτική κουλτούρα σε όλο της το μεγαλείο.
