Καθώς η έξοδος από το πρόγραμμα, οχτώ χρόνια μετά την ένταξη στο πρώτο μνημόνιο, πλησιάζει, η αβεβαιότητα σχετικά με το εάν η ελληνική οικονομία μπορεί να επιστρέψει στην «ομαλότητα» επιμένει. Αυτό επισημαίνει σε άρθρο του το ειδησεογραφικό πρακτορείο Bloomberg, το οποίο και θέτει οχτώ ερωτήματα, η απάντηση των οποίων θα καθορίσει την επόμενη ημέρα για την Ελλάδα.
1) Θα αποσπάσει η Ελλάδα ελάφρυνση χρέους
Η Ευρωζώνη έχει συμφωνήσει να χαλαρώσει τους όρους στο χρέος, αλλά εξακολουθούν να υπάρχουν σημαντικά σημεία διαφωνίας μεταξύ των πιστωτών, όπως το ποια ακριβώς δάνεια θα αναδιαρθρωθούν, ποιο θα είναι το μονοπάτι για τα πρωτογενή πλεονάσματα και εάν η ελάφρυνση θα δοθεί όλη μαζί χωρίς όρους ή σε δόσεις και με αυστηρές προϋποθέσεις.
2) Πόσο στενή θα είναι η εποπτεία;
Αν και η Ελλάδα έχει ξεκαθαρίσει ότι θέλει καθαρή έξοδο, το βάρος του χρέους επιβάλλει τη στενή εποπτεία για ένα διάστημα. Αυτή θα είναι πιο αυστηρή από εκείνη σε χώρες, όπως η Πορτογαλία και η Ιρλανδία και θα περιλαμβάνει τακτικου΄ς ελέγχους, αν και εν είναι σαφές πώς ακριβώς θα συνδεθεί με τη συμμόρφωση της Ελλάδας.
3) Θα συμμετάσχει ενεργά το ΔΝΤ
Αν και είναι περίεργο να γίνεται ακόμη συζήτηση για το εάν θα συμμετάσχει το ταμείο σε ένα πρόγραμμα, το οποίο λήγει σε 3,5 μήνες, η σφραγίδα του ΔΝΤ παραμένει σημαντική για δύο λόγους, επισημαίνει το πρακτορείο: Ο πρώτος είναι ότι οι βουλευτές σε χώρες όπως η Γερμανία δεν θέλουν να δώσουν το πράσινο φως για περισσότερη χρηματοδότηση χωρίς τη συμμετοχή του ΔΝΤ, που πιστεύουν ότι προσδίδει αξιοπιστία. Ο δεύτερος είναι ότι θα γίνει σαφές στους επενδυτές πως θα ληφθούν μέτρα για τη βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους.
4) Θα είναι εύκολη η πρόσβαση στις αγορές;
Έως το 2020 οι χρηματοδοτικές ανάγκες μπορούν να καλυφθούν από πωλήσεις ομολόγων και μετρητά από το πρόγραμμα. Μακροπρόθεσμα, όμως, μπορεί να υπάρχουν εμπόδια και θα εξαρτηθεί από το πώς βλέπουν οι επενδυτές τη βιωσιμότητα χρέους και τις οικονομικές προοπτικές της χώρας.
5) Τι γίνεται με τους εξωτερικούς οικονομικούς κινδύνους;
Η Κομισιόν υποβάθμισε την πρόβλεψη για το ΑΕΠ στο 1,9% φέτος και το 2,3% το 2019 (από 2,5% προηγουμένως και για τα δύο έτη). Η οικονομία της χώρας παραμένει ευάλωτη σε αδυναμίες της Ευρωζώνης όπως και στο ρίσκο, που προκαλεί η αύξηση των επιτοκίων και η σταδιακή ομαλοποίηση της νομισματικής πολιτικής.
6) Και με τις τράπεζες;
Οι μεγαλύτερες τράπεζες πέρασαν χωρίς προβλήματα τα stress test και αυτό σημαίνει ότι περίπου 20 δισεκατομμύρια από τα κεφάλαια του προγράμματος που είχε σχεδιαστεί να κατευθυνθούν προς τον κλάδο είναι ελεύθερα για να αξιοποιηθούν σε άλλους σκοπούς. Παρά τα αποτελέσματα, ωστόσο, αντιμετωπίζουν μεγάλες προκλήσεις, όπως τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια που είναι σχεδόν στο 50% του συνόλου, το υψηλότερο ποσοστό στην Ευρώπη.
7) Θα σταματήσουν οι μεταρρυθμίσεις;
Την τελευταία δεκαετία η Αθήνα ενεπλάκη σε πικρές διαπραγματεύσεις με τους πιστωτές για τους όρους των δανείων. Ωστόσο κατάφερε να βάλει τα οικονομικά της σε τάξη, συμφώνησε σε μεταρρυθμίσεις και έλαβε σκληρές αποφάσεις για να πάρει τα χρήματα. Ωστόσο υπάρχει ανησυχία ότι χωρίς το «καρότο» θα βγει εκτός πορείας. Δεν είναι ακόμη ξεκάθαρο το πόσο δεσμευμένη θα είναι η κυβέρνηση σε θεσμικές μεταρρυθμίσεις στην αγορά εργασίας ή σε δομικές μεταρρυθμίσεις χωρίς κίνητρα.
8) Θα περιπλέξει τα πράγματα η πολιτική;
Οι εκλογές κάποιες φορές δελεάζουν τους πολιτικούς να κάνουν υποσχέσεις που δεν μπορούν να κρατήσουν, σχολιάζει το Bloomberg. Mε κάποιους να προβλέπουν ότι κάλπες θα μπορούσαν να στηθούν ακόμα και το φθινόπωρο, το ρίσκο δαπανηρών πολιτικά υποσχέσεων είναι μεγάλο, τονίζει. Η επόμενη κυβέρνηση θα είναι η πρώτη από το Μάιο του 2010 που θα είναι απόλυτα υπεύθυνη για την οικονομική πολιτική και έτσι θα χρεωθεί το καλό και το κακό στις δημοσκοπήσεις και από τις αγορές.
1) Θα αποσπάσει η Ελλάδα ελάφρυνση χρέους
Η Ευρωζώνη έχει συμφωνήσει να χαλαρώσει τους όρους στο χρέος, αλλά εξακολουθούν να υπάρχουν σημαντικά σημεία διαφωνίας μεταξύ των πιστωτών, όπως το ποια ακριβώς δάνεια θα αναδιαρθρωθούν, ποιο θα είναι το μονοπάτι για τα πρωτογενή πλεονάσματα και εάν η ελάφρυνση θα δοθεί όλη μαζί χωρίς όρους ή σε δόσεις και με αυστηρές προϋποθέσεις.
2) Πόσο στενή θα είναι η εποπτεία;
Αν και η Ελλάδα έχει ξεκαθαρίσει ότι θέλει καθαρή έξοδο, το βάρος του χρέους επιβάλλει τη στενή εποπτεία για ένα διάστημα. Αυτή θα είναι πιο αυστηρή από εκείνη σε χώρες, όπως η Πορτογαλία και η Ιρλανδία και θα περιλαμβάνει τακτικου΄ς ελέγχους, αν και εν είναι σαφές πώς ακριβώς θα συνδεθεί με τη συμμόρφωση της Ελλάδας.
3) Θα συμμετάσχει ενεργά το ΔΝΤ
Αν και είναι περίεργο να γίνεται ακόμη συζήτηση για το εάν θα συμμετάσχει το ταμείο σε ένα πρόγραμμα, το οποίο λήγει σε 3,5 μήνες, η σφραγίδα του ΔΝΤ παραμένει σημαντική για δύο λόγους, επισημαίνει το πρακτορείο: Ο πρώτος είναι ότι οι βουλευτές σε χώρες όπως η Γερμανία δεν θέλουν να δώσουν το πράσινο φως για περισσότερη χρηματοδότηση χωρίς τη συμμετοχή του ΔΝΤ, που πιστεύουν ότι προσδίδει αξιοπιστία. Ο δεύτερος είναι ότι θα γίνει σαφές στους επενδυτές πως θα ληφθούν μέτρα για τη βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους.
4) Θα είναι εύκολη η πρόσβαση στις αγορές;
Έως το 2020 οι χρηματοδοτικές ανάγκες μπορούν να καλυφθούν από πωλήσεις ομολόγων και μετρητά από το πρόγραμμα. Μακροπρόθεσμα, όμως, μπορεί να υπάρχουν εμπόδια και θα εξαρτηθεί από το πώς βλέπουν οι επενδυτές τη βιωσιμότητα χρέους και τις οικονομικές προοπτικές της χώρας.
5) Τι γίνεται με τους εξωτερικούς οικονομικούς κινδύνους;
Η Κομισιόν υποβάθμισε την πρόβλεψη για το ΑΕΠ στο 1,9% φέτος και το 2,3% το 2019 (από 2,5% προηγουμένως και για τα δύο έτη). Η οικονομία της χώρας παραμένει ευάλωτη σε αδυναμίες της Ευρωζώνης όπως και στο ρίσκο, που προκαλεί η αύξηση των επιτοκίων και η σταδιακή ομαλοποίηση της νομισματικής πολιτικής.
6) Και με τις τράπεζες;
Οι μεγαλύτερες τράπεζες πέρασαν χωρίς προβλήματα τα stress test και αυτό σημαίνει ότι περίπου 20 δισεκατομμύρια από τα κεφάλαια του προγράμματος που είχε σχεδιαστεί να κατευθυνθούν προς τον κλάδο είναι ελεύθερα για να αξιοποιηθούν σε άλλους σκοπούς. Παρά τα αποτελέσματα, ωστόσο, αντιμετωπίζουν μεγάλες προκλήσεις, όπως τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια που είναι σχεδόν στο 50% του συνόλου, το υψηλότερο ποσοστό στην Ευρώπη.
7) Θα σταματήσουν οι μεταρρυθμίσεις;
Την τελευταία δεκαετία η Αθήνα ενεπλάκη σε πικρές διαπραγματεύσεις με τους πιστωτές για τους όρους των δανείων. Ωστόσο κατάφερε να βάλει τα οικονομικά της σε τάξη, συμφώνησε σε μεταρρυθμίσεις και έλαβε σκληρές αποφάσεις για να πάρει τα χρήματα. Ωστόσο υπάρχει ανησυχία ότι χωρίς το «καρότο» θα βγει εκτός πορείας. Δεν είναι ακόμη ξεκάθαρο το πόσο δεσμευμένη θα είναι η κυβέρνηση σε θεσμικές μεταρρυθμίσεις στην αγορά εργασίας ή σε δομικές μεταρρυθμίσεις χωρίς κίνητρα.
8) Θα περιπλέξει τα πράγματα η πολιτική;
Οι εκλογές κάποιες φορές δελεάζουν τους πολιτικούς να κάνουν υποσχέσεις που δεν μπορούν να κρατήσουν, σχολιάζει το Bloomberg. Mε κάποιους να προβλέπουν ότι κάλπες θα μπορούσαν να στηθούν ακόμα και το φθινόπωρο, το ρίσκο δαπανηρών πολιτικά υποσχέσεων είναι μεγάλο, τονίζει. Η επόμενη κυβέρνηση θα είναι η πρώτη από το Μάιο του 2010 που θα είναι απόλυτα υπεύθυνη για την οικονομική πολιτική και έτσι θα χρεωθεί το καλό και το κακό στις δημοσκοπήσεις και από τις αγορές.
