Περίπου 600 κωδικοί πλαστικών μιας χρήσης αναμένεται να είναι οι πρώτοι που θα αποσυρθούν από τα ράφια των σούπερ μάρκετ έως το 2021, στο πλαίσιο των προβλεπόμενων της νέας πρότασης κανονισμού της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Πρόκειται για κωδικούς, η πλειονότητα των οποίων εισάγεται και που αφορούν κυρίως την κατηγορία των οικιακών πλαστικών, δηλαδή ποτήρια, πιάτα, μαχαιροπίρουνα, καλαμάκια, τα οποία -σύμφωνα με όσα αναφέρουν στελέχη του κλάδου των σούπερ μάρκετ μιλώντας στη «Ν»- εκτιμάται ότι στο σύνολο των εγχώριων αλυσίδων ανέρχονται στους 600 κωδικούς με τζίρο που κυμαίνεται στα 4 εκατ. ευρώ. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι αυτά τα προϊόντα πραγματοποιούν υψηλότερους τζίρους σε άλλα σημεία λιανικής πώλησης εκτός σούπερ μάρκετ, όπως για παράδειγμα στα καταστήματα Jumbo.
Σε κάθε περίπτωση, οι αλυσίδες σούπερ μάρκετ δεν έχουν περιθώριο μη συμμόρφωσης στα προβλεπόμενα της επικείμενης νομοθεσίας, ενώ δεν προτίθενται να έχουν αντιπαραθέσεις με οικολογικές οργανώσεις. Προς τούτο, λοιπόν, τα πλαστικά είδη μιας χρήσης, στον βαθμό που δεν υπάρξει άμεση προσαρμογή της βιομηχανίας, θα είναι από τα πρώτα που θα καταργηθούν. Αξίζει να σημειωθεί ότι το προτεινόμενο πλαίσιο δεν διευκρινίζει μέχρι στιγμής στο κατά πόσο θα μπορούν να διατίθενται προς πώληση προϊόντα από ανακυκλώσιμο πλαστικό ή εάν τα νέα μέτρα θα αφορούν καθολικά τις εν λόγω κατηγορίες.
Από την πλευρά τους, πάντως, οι μεγάλοι λιανέμποροι ήδη βρίσκονται σε διαδικασία αναζήτησης βέλτιστων πρακτικών που θα μπορούν να αντικαταστήσουν το πλαστικό, π.χ. πεπιεσμένο χαρτί, καλαμπόκι κ.λπ., έτσι ώστε από το 2019 να ξεκινήσει η εφαρμογή των νέων προτύπων στους κωδικούς ιδιωτικής ετικέτας που διαθέτουν στα καταστήματά τους. Το βέβαιο είναι ότι η αγορά καλείται να προσαρμοστεί στις αλλαγές που αφορούν τον περιορισμό του πλαστικού. Όπως ενδεικτικά αναφέρουν τα ίδια στελέχη στη «Ν», το ζήτημα της μείωσης του πλαστικού είναι τεράστιο καθώς υπάρχουν πάρα πολλές παράμετροι που πρέπει να συμπεριληφθούν σε μια καθολική υποχρέωση περιορισμού του.
«Πέρα από τα πλαστικά μιας χρήσης, περί το 30% των προϊόντων που βρίσκονται στα ράφια των σούπερ μάρκετ περιέχουν σε κάποια μορφή τους πλαστικό, είτε άμεσα στη συσκευασία, είτε στο υλικό rapping για τη μεταφορά τους κ.λπ.», αναφέρουν οι άνθρωποι της αγοράς, επισημαίνοντας ότι «οι αλλαγές που αναμένεται να επέλθουν επηρεάζουν ολόκληρη την αλυσίδα τροφοδοσίας προϊόντων. Προς τούτο θα πρέπει να υπάρξει ένας ουσιαστικός σχεδιασμός για την ομαλή μετάβαση στη νέα τάξη πραγμάτων». Σε ό,τι αφορά το κόστος που θα επιφέρουν αυτές οι αλλαγές, δεν μπορεί να εκτιμηθεί. Οι μεγάλες αλυσίδες εμφανίζονται, μέχρι στιγμής τουλάχιστον, πρόθυμες να απορροφήσουν ένα μέρος του κόστους προκειμένου να μη μετακυλήσει στον καταναλωτή, ωστόσο, όπως αναφέρουν στελέχη του κλάδου, «η υιοθέτηση μιας non plastic πολιτικής στο λιανεμπόριο είναι ένα θέμα το οποίο χρήζει σωστού σχεδιασμού, ελεγκτικού μηχανισμού και καθολικής συμμόρφωσης».
Υπενθυμίζεται ότι με βάση την πρόταση νόμου για τα πλαστικά μιας χρήσης, την οποία έδωσε στη δημοσιότητα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις 28 Μαΐου, υπάρχει η πρόβλεψη για απαγόρευση ορισμένων πλαστικών προϊόντων, όπως μπατονέτες, μαχαιροπίρουνα, πιάτα, καλαμάκια, αναδευτήρες και ράβδοι στήριξης μπαλονιών από πλαστικό.
Στο 80% η μείωση της πλαστικής σακούλας
Από πλευράς καταναλωτών, πάντως, τα πρώτα δείγματα της εφαρμογής του μέτρου για τη μείωση της πλαστικής σακούλας αποτυπώνουν άμεση ανταπόκριση. Με βάση τα στοιχεία που παρουσίασε χθες το Ινστιτούτο Έρευνας Λιανεμπορίου Καταναλωτικών Αγαθών (ΙΕΛΚΑ), η μείωση στη χρήση της πλαστικής σακούλας ελαφρού βάρους στα σούπερ μάρκετ το α' τρίμηνο του έτους κυμαίνεται στο 80% έναντι του αντίστοιχου διαστήματος πέρυσι. Οι εκτιμήσεις θέλουν τον ρυθμό σε επίπεδο α' εξαμήνου να διατηρείται λίγο πάνω από το 80%, με τις προβλέψεις να αναφέρουν ότι συνολικά το 2018 θα διατεθούν περίπου 1,5 δισ. σακούλες λιγότερες σε σχέση με πέρυσι από τα σούπερ μάρκετ. Σε ό,τι αφορά το ανταποδοτικό τέλος, σύμφωνα με τα στοιχεία του ΙΕΛΚΑ, προκύπτει ότι οι περίπου 100 εκατ. σακούλες που διατέθηκαν στο α' τρίμηνο του 2018 από το κανάλι των σούπερ μάρκετ αντιστοιχούν σε έσοδα 3 εκατ. ευρώ για το κράτος (από το τέλος) συν 1 εκατ. ευρώ από τον ΦΠΑ.
Σημειώνεται ότι τα σούπερ μάρκετ αντιπροσωπεύουν μόνο το 50% των πωλήσεων του λιανεμπορίου τροφίμων και ως εκ τούτου εκτιμάται ότι η συνολική ποσοστιαία μείωση στην πλαστική σακούλα είναι μικρότερη. Σύμφωνα με τις μετρήσεις του ΙΕΛΚΑ, αν και δεν υπάρχουν ακριβή στοιχεία, στο βέλτιστο σενάριο η μείωση κυμαίνεται στο 65%, που μεταφράζεται σε κατανάλωση 130-135 σακούλες ανά κάτοικο ετησίως. Η επίδοση αυτή δεν αγγίζει τον στόχο των 90 σακουλών ανά κάτοικο ετησίως έως τις 31/12/2019, που προβλέπει η κοινοτική νομοθεσία. Ωστόσο, με δεδομένο ότι από τη νέα χρονιά το τέλος θα ανέλθει στο 0,09 ευρώ, από 0,04 ευρώ σήμερα, εκτιμάται ότι θα οδηγήσει σε ακόμα μεγαλύτερη ανταπόκριση από τους καταναλωτές.
Πρόκειται για κωδικούς, η πλειονότητα των οποίων εισάγεται και που αφορούν κυρίως την κατηγορία των οικιακών πλαστικών, δηλαδή ποτήρια, πιάτα, μαχαιροπίρουνα, καλαμάκια, τα οποία -σύμφωνα με όσα αναφέρουν στελέχη του κλάδου των σούπερ μάρκετ μιλώντας στη «Ν»- εκτιμάται ότι στο σύνολο των εγχώριων αλυσίδων ανέρχονται στους 600 κωδικούς με τζίρο που κυμαίνεται στα 4 εκατ. ευρώ. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι αυτά τα προϊόντα πραγματοποιούν υψηλότερους τζίρους σε άλλα σημεία λιανικής πώλησης εκτός σούπερ μάρκετ, όπως για παράδειγμα στα καταστήματα Jumbo.
Σε κάθε περίπτωση, οι αλυσίδες σούπερ μάρκετ δεν έχουν περιθώριο μη συμμόρφωσης στα προβλεπόμενα της επικείμενης νομοθεσίας, ενώ δεν προτίθενται να έχουν αντιπαραθέσεις με οικολογικές οργανώσεις. Προς τούτο, λοιπόν, τα πλαστικά είδη μιας χρήσης, στον βαθμό που δεν υπάρξει άμεση προσαρμογή της βιομηχανίας, θα είναι από τα πρώτα που θα καταργηθούν. Αξίζει να σημειωθεί ότι το προτεινόμενο πλαίσιο δεν διευκρινίζει μέχρι στιγμής στο κατά πόσο θα μπορούν να διατίθενται προς πώληση προϊόντα από ανακυκλώσιμο πλαστικό ή εάν τα νέα μέτρα θα αφορούν καθολικά τις εν λόγω κατηγορίες.
Από την πλευρά τους, πάντως, οι μεγάλοι λιανέμποροι ήδη βρίσκονται σε διαδικασία αναζήτησης βέλτιστων πρακτικών που θα μπορούν να αντικαταστήσουν το πλαστικό, π.χ. πεπιεσμένο χαρτί, καλαμπόκι κ.λπ., έτσι ώστε από το 2019 να ξεκινήσει η εφαρμογή των νέων προτύπων στους κωδικούς ιδιωτικής ετικέτας που διαθέτουν στα καταστήματά τους. Το βέβαιο είναι ότι η αγορά καλείται να προσαρμοστεί στις αλλαγές που αφορούν τον περιορισμό του πλαστικού. Όπως ενδεικτικά αναφέρουν τα ίδια στελέχη στη «Ν», το ζήτημα της μείωσης του πλαστικού είναι τεράστιο καθώς υπάρχουν πάρα πολλές παράμετροι που πρέπει να συμπεριληφθούν σε μια καθολική υποχρέωση περιορισμού του.
«Πέρα από τα πλαστικά μιας χρήσης, περί το 30% των προϊόντων που βρίσκονται στα ράφια των σούπερ μάρκετ περιέχουν σε κάποια μορφή τους πλαστικό, είτε άμεσα στη συσκευασία, είτε στο υλικό rapping για τη μεταφορά τους κ.λπ.», αναφέρουν οι άνθρωποι της αγοράς, επισημαίνοντας ότι «οι αλλαγές που αναμένεται να επέλθουν επηρεάζουν ολόκληρη την αλυσίδα τροφοδοσίας προϊόντων. Προς τούτο θα πρέπει να υπάρξει ένας ουσιαστικός σχεδιασμός για την ομαλή μετάβαση στη νέα τάξη πραγμάτων». Σε ό,τι αφορά το κόστος που θα επιφέρουν αυτές οι αλλαγές, δεν μπορεί να εκτιμηθεί. Οι μεγάλες αλυσίδες εμφανίζονται, μέχρι στιγμής τουλάχιστον, πρόθυμες να απορροφήσουν ένα μέρος του κόστους προκειμένου να μη μετακυλήσει στον καταναλωτή, ωστόσο, όπως αναφέρουν στελέχη του κλάδου, «η υιοθέτηση μιας non plastic πολιτικής στο λιανεμπόριο είναι ένα θέμα το οποίο χρήζει σωστού σχεδιασμού, ελεγκτικού μηχανισμού και καθολικής συμμόρφωσης».
Υπενθυμίζεται ότι με βάση την πρόταση νόμου για τα πλαστικά μιας χρήσης, την οποία έδωσε στη δημοσιότητα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις 28 Μαΐου, υπάρχει η πρόβλεψη για απαγόρευση ορισμένων πλαστικών προϊόντων, όπως μπατονέτες, μαχαιροπίρουνα, πιάτα, καλαμάκια, αναδευτήρες και ράβδοι στήριξης μπαλονιών από πλαστικό.
Στο 80% η μείωση της πλαστικής σακούλας
Από πλευράς καταναλωτών, πάντως, τα πρώτα δείγματα της εφαρμογής του μέτρου για τη μείωση της πλαστικής σακούλας αποτυπώνουν άμεση ανταπόκριση. Με βάση τα στοιχεία που παρουσίασε χθες το Ινστιτούτο Έρευνας Λιανεμπορίου Καταναλωτικών Αγαθών (ΙΕΛΚΑ), η μείωση στη χρήση της πλαστικής σακούλας ελαφρού βάρους στα σούπερ μάρκετ το α' τρίμηνο του έτους κυμαίνεται στο 80% έναντι του αντίστοιχου διαστήματος πέρυσι. Οι εκτιμήσεις θέλουν τον ρυθμό σε επίπεδο α' εξαμήνου να διατηρείται λίγο πάνω από το 80%, με τις προβλέψεις να αναφέρουν ότι συνολικά το 2018 θα διατεθούν περίπου 1,5 δισ. σακούλες λιγότερες σε σχέση με πέρυσι από τα σούπερ μάρκετ. Σε ό,τι αφορά το ανταποδοτικό τέλος, σύμφωνα με τα στοιχεία του ΙΕΛΚΑ, προκύπτει ότι οι περίπου 100 εκατ. σακούλες που διατέθηκαν στο α' τρίμηνο του 2018 από το κανάλι των σούπερ μάρκετ αντιστοιχούν σε έσοδα 3 εκατ. ευρώ για το κράτος (από το τέλος) συν 1 εκατ. ευρώ από τον ΦΠΑ.
Σημειώνεται ότι τα σούπερ μάρκετ αντιπροσωπεύουν μόνο το 50% των πωλήσεων του λιανεμπορίου τροφίμων και ως εκ τούτου εκτιμάται ότι η συνολική ποσοστιαία μείωση στην πλαστική σακούλα είναι μικρότερη. Σύμφωνα με τις μετρήσεις του ΙΕΛΚΑ, αν και δεν υπάρχουν ακριβή στοιχεία, στο βέλτιστο σενάριο η μείωση κυμαίνεται στο 65%, που μεταφράζεται σε κατανάλωση 130-135 σακούλες ανά κάτοικο ετησίως. Η επίδοση αυτή δεν αγγίζει τον στόχο των 90 σακουλών ανά κάτοικο ετησίως έως τις 31/12/2019, που προβλέπει η κοινοτική νομοθεσία. Ωστόσο, με δεδομένο ότι από τη νέα χρονιά το τέλος θα ανέλθει στο 0,09 ευρώ, από 0,04 ευρώ σήμερα, εκτιμάται ότι θα οδηγήσει σε ακόμα μεγαλύτερη ανταπόκριση από τους καταναλωτές.
