Τις ημέρες της εβδομάδας που η λειτουργία των καταστημάτων περιλαμβάνει ολόκληρο το χρονικό διάστημα από 12 μ. έως τις 4 μ.μ., στους εργαζόμενους που απασχολούνται κατά το διάστημα αυτό δίνεται διάλειμμα (αποχή από την εργασία) 20’ λεπτών.
Το διάλειμμα γίνεται περίπου στο μέσο του ημερήσιου χρόνου απασχόλησης του εργαζόμενου.
Η διάρκεια του διαλείμματος είναι εργάσιμος χρόνος και αναγράφεται στην κατάσταση προσωπικού. Αυτό επισημαίνει σε ενημερωτικό έγγραφό της η Γενική Διεύθυνση Εργασίας του υπουργείου Εργασίας, σε ερώτημα σχετικά με τον χρόνο διαλείμματος που δικαιούνται οι εργαζόμενοι. Επίσης, σύμφωνα και με την ενσωμάτωση της ευρωπαϊκής Οδηγίας 93/104/ΕΚ στην ελληνική νομοθεσία, η αρμόδια διεύθυνση του υπουργείου αναφέρει πως «όταν ο χρόνος ημερήσιας εργασίας υπερβαίνει τις έξι ώρες, πρέπει να χορηγείται διάλειμμα τουλάχιστον 15 λεπτών, κατά τη διάρκεια του οποίου οι εργαζόμενοι δικαιούνται να απομακρυνθούν από τη θέση εργασίας τους. Τα διαλείμματα αυτά δεν επιτρέπεται να χορηγούνται συνεχόμενα με την έναρξη ή τη λήξη της ημερήσιας εργασίας». Επισημαίνεται ότι το Π.Δ. 88/1999, στο οποίο περιλαμβάνεται η σχετική διάταξη για τη χορήγηση του διαλείμματος, διέπεται από βασικούς κανόνες που αφορούν τη βελτίωση της ασφάλειας και υγείας των εργαζομένων κατά την εργασία. Συνεπώς, η λήψη διαλείμματος έχει ως θεμελιώδη στόχο τη μείωση της καταπόνησης από την εργασία, τηρώντας πάντοτε τα νομίμως προβλεπόμενα χρονικά όρια εργασίας.
Απασχόληση σε καταστήματα
Σύμφωνα με το απαντητικό έγγραφο του υπουργείου Εργασίας, από τον συνδυασμό των διατάξεων που υπάρχουν στην ελληνική νομοθεσία προκύπτουν τα εξής αναφορικά με το διάλειμμα στα καταστήματα:
α. Η χορήγηση του διαλείμματος είναι υποχρεωτική, καθότι έχει ως θεμελιώδη στόχο τη μείωση της καταπόνησης από την εργασία και η διάρκειά του θα πρέπει να αναγράφεται στον εκάστοτε ισχύοντα Πίνακα Προσωπικού.
β. Η διάρκειά του, για τα καταστήματα που λειτουργούν καθ’ όλο το χρονικό διάστημα από 12 μ. έως 4 μ.μ., είναι είκοσι λεπτά και θεωρείται εργάσιμος χρόνος.
γ. Το διάλειμμα δεν επιτρέπεται να χορηγείται συνεχόμενο με την έναρξη ή τη λήξη της ημερήσιας εργασίας και θα πρέπει να γίνεται περίπου στο μέσο του ημερήσιου χρόνου απασχόλησης των εργαζομένων.
δ. Η χορήγηση του διαλείμματος αποτελεί υποχρέωση του εργοδότη, σε περίπτωση μη τήρησης της οποίας επιβάλλονται από τα αρμόδια ελεγκτικά όργανα διοικητικές κυρώσεις (άρθρο του ν. 3996/2011).
Οργάνωση του χρόνου
Το έγγραφο της Διεύθυνσης Εργασίας κάνει αναφορά στο Προεδρικό Διάταγμα 88/1999, το οποίο αφορά τις «Ελάχιστες προδιαγραφές για την οργάνωση του χρόνου εργασίας σε συμμόρφωση µε την Οδηγία 93/104/ΕΚ». Σύμφωνα με αυτό ισχύουν τα ακόλουθα σε ό,τι αφορά την οργάνωση του χρόνου εργασίας:
1. Χρόνος εργασίας: Κάθε περίοδος κατά τη διάρκεια της οποίας ο εργαζόμενος ευρίσκεται στην εργασία, στη διάθεση του εργοδότη και ασκεί τη δραστηριότητα ή τα καθήκοντά του, σύμφωνα µε τις ισχύουσες ρυθμίσεις, για κάθε κατηγορία εργαζομένων.
2. Περίοδος ανάπαυσης: Κάθε περίοδος που δεν είναι χρόνος εργασίας.
3. Νυχτερινή περίοδος: Η περίοδος οκτώ (8) ωρών µε έναρξη την 22.00 και λήξη την 06.00 π.µ.
4. Εργαζόμενος τη νύχτα: α. Κάθε εργαζόμενος κατά τη νυχτερινή περίοδο επί τρεις τουλάχιστον ώρες του ημερήσιου κανονικού χρόνου εργασίας του ή β. Κάθε εργαζόμενος, ο οποίος ενδέχεται να πραγματοποιεί κατά τη νυχτερινή περίοδο τουλάχιστον 726 ώρες του ετήσιου χρόνου εργασίας του εφόσον δεν προβλέπεται μικρότερος αριθμός ωρών από συλλογικές συμβάσεις ή άλλες διατάξεις. Για τον υπολογισμό του παραπάνω χρόνου θα λαμβάνεται υπόψη ο ημερήσιος συνολικός χρόνος εργασίας του εργαζόμενου εφόσον σ’ αυτόν περιλαμβάνονται 3 τουλάχιστον ώρες του χρονικού διαστήματος 24.00-05.00, ανεξαρτήτως ώρας έναρξης και λήξης βάρδιας και η εργασία του εργαζόμενου είναι σε 7 τουλάχιστον συνεχείς ώρες εργασίας.
5. Εργασία κατά βάρδιες: Κάθε μέθοδος οργάνωσης της ομαδικής εργασίας, κατά την οποία οι εργαζόμενοι διαδέχονται ο ένας τον άλλον στις ίδιες θέσεις εργασίας µε ορισμένο ρυθμό, περιλαμβανομένου του ρυθμού περιτροπής και η οποία μπορεί να είναι συνεχής ή ασυνεχής πράγμα το οποίο υποχρεώνει τους εργαζόμενους να επιτελούν μια εργασία σε διαφορετικές ώρες, σε μια δεδομένη περίοδο ημερών ή εβδομάδων.
6. Εργαζόμενος σε βάρδιες: Κάθε εργαζόμενος µε ωράριο που εντάσσεται σε πρόγραμμα εργασίας κατά βάρδιες.
7. Εβδομάδα: Η χρονική περίοδος επτά ημερών µε έναρξη τη 00:01 ώρα της Δευτέρας και λήξη την 24:00 της επόμενης Κυριακής.
Το διάλειμμα γίνεται περίπου στο μέσο του ημερήσιου χρόνου απασχόλησης του εργαζόμενου.
Η διάρκεια του διαλείμματος είναι εργάσιμος χρόνος και αναγράφεται στην κατάσταση προσωπικού. Αυτό επισημαίνει σε ενημερωτικό έγγραφό της η Γενική Διεύθυνση Εργασίας του υπουργείου Εργασίας, σε ερώτημα σχετικά με τον χρόνο διαλείμματος που δικαιούνται οι εργαζόμενοι. Επίσης, σύμφωνα και με την ενσωμάτωση της ευρωπαϊκής Οδηγίας 93/104/ΕΚ στην ελληνική νομοθεσία, η αρμόδια διεύθυνση του υπουργείου αναφέρει πως «όταν ο χρόνος ημερήσιας εργασίας υπερβαίνει τις έξι ώρες, πρέπει να χορηγείται διάλειμμα τουλάχιστον 15 λεπτών, κατά τη διάρκεια του οποίου οι εργαζόμενοι δικαιούνται να απομακρυνθούν από τη θέση εργασίας τους. Τα διαλείμματα αυτά δεν επιτρέπεται να χορηγούνται συνεχόμενα με την έναρξη ή τη λήξη της ημερήσιας εργασίας». Επισημαίνεται ότι το Π.Δ. 88/1999, στο οποίο περιλαμβάνεται η σχετική διάταξη για τη χορήγηση του διαλείμματος, διέπεται από βασικούς κανόνες που αφορούν τη βελτίωση της ασφάλειας και υγείας των εργαζομένων κατά την εργασία. Συνεπώς, η λήψη διαλείμματος έχει ως θεμελιώδη στόχο τη μείωση της καταπόνησης από την εργασία, τηρώντας πάντοτε τα νομίμως προβλεπόμενα χρονικά όρια εργασίας.
Απασχόληση σε καταστήματα
Σύμφωνα με το απαντητικό έγγραφο του υπουργείου Εργασίας, από τον συνδυασμό των διατάξεων που υπάρχουν στην ελληνική νομοθεσία προκύπτουν τα εξής αναφορικά με το διάλειμμα στα καταστήματα:
α. Η χορήγηση του διαλείμματος είναι υποχρεωτική, καθότι έχει ως θεμελιώδη στόχο τη μείωση της καταπόνησης από την εργασία και η διάρκειά του θα πρέπει να αναγράφεται στον εκάστοτε ισχύοντα Πίνακα Προσωπικού.
β. Η διάρκειά του, για τα καταστήματα που λειτουργούν καθ’ όλο το χρονικό διάστημα από 12 μ. έως 4 μ.μ., είναι είκοσι λεπτά και θεωρείται εργάσιμος χρόνος.
γ. Το διάλειμμα δεν επιτρέπεται να χορηγείται συνεχόμενο με την έναρξη ή τη λήξη της ημερήσιας εργασίας και θα πρέπει να γίνεται περίπου στο μέσο του ημερήσιου χρόνου απασχόλησης των εργαζομένων.
δ. Η χορήγηση του διαλείμματος αποτελεί υποχρέωση του εργοδότη, σε περίπτωση μη τήρησης της οποίας επιβάλλονται από τα αρμόδια ελεγκτικά όργανα διοικητικές κυρώσεις (άρθρο του ν. 3996/2011).
Οργάνωση του χρόνου
Το έγγραφο της Διεύθυνσης Εργασίας κάνει αναφορά στο Προεδρικό Διάταγμα 88/1999, το οποίο αφορά τις «Ελάχιστες προδιαγραφές για την οργάνωση του χρόνου εργασίας σε συμμόρφωση µε την Οδηγία 93/104/ΕΚ». Σύμφωνα με αυτό ισχύουν τα ακόλουθα σε ό,τι αφορά την οργάνωση του χρόνου εργασίας:
1. Χρόνος εργασίας: Κάθε περίοδος κατά τη διάρκεια της οποίας ο εργαζόμενος ευρίσκεται στην εργασία, στη διάθεση του εργοδότη και ασκεί τη δραστηριότητα ή τα καθήκοντά του, σύμφωνα µε τις ισχύουσες ρυθμίσεις, για κάθε κατηγορία εργαζομένων.
2. Περίοδος ανάπαυσης: Κάθε περίοδος που δεν είναι χρόνος εργασίας.
3. Νυχτερινή περίοδος: Η περίοδος οκτώ (8) ωρών µε έναρξη την 22.00 και λήξη την 06.00 π.µ.
4. Εργαζόμενος τη νύχτα: α. Κάθε εργαζόμενος κατά τη νυχτερινή περίοδο επί τρεις τουλάχιστον ώρες του ημερήσιου κανονικού χρόνου εργασίας του ή β. Κάθε εργαζόμενος, ο οποίος ενδέχεται να πραγματοποιεί κατά τη νυχτερινή περίοδο τουλάχιστον 726 ώρες του ετήσιου χρόνου εργασίας του εφόσον δεν προβλέπεται μικρότερος αριθμός ωρών από συλλογικές συμβάσεις ή άλλες διατάξεις. Για τον υπολογισμό του παραπάνω χρόνου θα λαμβάνεται υπόψη ο ημερήσιος συνολικός χρόνος εργασίας του εργαζόμενου εφόσον σ’ αυτόν περιλαμβάνονται 3 τουλάχιστον ώρες του χρονικού διαστήματος 24.00-05.00, ανεξαρτήτως ώρας έναρξης και λήξης βάρδιας και η εργασία του εργαζόμενου είναι σε 7 τουλάχιστον συνεχείς ώρες εργασίας.
5. Εργασία κατά βάρδιες: Κάθε μέθοδος οργάνωσης της ομαδικής εργασίας, κατά την οποία οι εργαζόμενοι διαδέχονται ο ένας τον άλλον στις ίδιες θέσεις εργασίας µε ορισμένο ρυθμό, περιλαμβανομένου του ρυθμού περιτροπής και η οποία μπορεί να είναι συνεχής ή ασυνεχής πράγμα το οποίο υποχρεώνει τους εργαζόμενους να επιτελούν μια εργασία σε διαφορετικές ώρες, σε μια δεδομένη περίοδο ημερών ή εβδομάδων.
6. Εργαζόμενος σε βάρδιες: Κάθε εργαζόμενος µε ωράριο που εντάσσεται σε πρόγραμμα εργασίας κατά βάρδιες.
7. Εβδομάδα: Η χρονική περίοδος επτά ημερών µε έναρξη τη 00:01 ώρα της Δευτέρας και λήξη την 24:00 της επόμενης Κυριακής.
