Έρχονται και νέες «λίστες Λαγκάρντ»

Υπό ασφυκτική πίεση να επιτύχουν συμφωνία για την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής στην ΕΕ θα βρεθούν οι ηγέτες των «27» κατά τη Σύνοδο Κορυφής την Τετάρτη.




Το θέμα έχει ανέβει πολύ υψηλά στην ευρωπαϊκή ατζέντα, καθώς οι κυβερνήσεις αναζητούν απεγνωσμένα νέες πηγές εσόδων για τα δημόσια ταμεία, καθώς αγωνίζονται να βελτιώσουν την δημοσιονομική τους θέση σε περιβάλλον ισχνών ρυθμών ανάπτυξης, ή ακόμα και ύφεσης. Οι τόνοι ανέβηκαν πολύ περισσότερο το τελευταίο διάστημα, μετά το «κούρεμα» των καταθέσεων στην Κύπρο (που δικαιολογήθηκε εν πολλοίς με ισχυρισμούς ότι η χώρα αποτελούσε «φορολογικό παράδεισο» και «πλυντήριο» για το μαύρο χρήμα Ρώσων ολιγαρχών) αλλά και την μεγαλύτερη διαρροή εμπιστευτικών στοιχείων στην ιστορία για τα κεφάλαια που έχουν αναζητήσει σε offshore εταιρείες ασφαλές καταφύγιο από τα δίχτυα της Εφορίας.

Στο τραπέζι της Συνόδου θα βρεθεί η αναθεώρηση της κοινοτικής οδηγίας για την αυτόματη ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ όλων των χωρών για τους τόκους των καταθέσεων των πολιτών της ΕΕ που διαμένουν σε άλλες χώρες από την χώρα ιθαγένειας (Savings Directive).

Μέχρι στιγμής, στο σύστημα της αυτόματης ανταλλαγής πληροφοριών συμμετέχουν όλοι πλην Αυστρίας και Λουξεμβούργου που έχουν μακρά παράδοση τραπεζικού απορρήτου και αντί να ανταλλάσσουν πληροφορίες για τους ξένους καταθέτες φορολογούν στην πηγή τους τόκους και μεταφέρουν ανώνυμα τα χρήματα στη δικαιούχο χώρα.

Οι δυο αυτές χώρες έθεσαν βέτο στο ECOFIN της περασμένης Τρίτης παρά τις ασφυκτικές πιέσεις της Κομισιόν και των υπολοίπων χωρών, υποχρεώνοντας τους υπουργούς Οικονομικών της ΕΕ να μεταφέρουν την «καυτή πατάτα» στους αρχηγούς των κυβερνήσεων. Εκτός από την άρση των ενστάσεων της Αυστρίας και του Λουξεμβούργου, θα συζητηθεί και η επέκταση του πεδίου ισχύος της οδηγίας ώστε να μην καταλαμβάνει μόνο τους τόκους των καταθέσεων, αλλά και άλλα κεφαλαιακά κέρδη προερχόμενα από μερίσματα, επενδυτικά χαρτοφυλάκια, ιδρύματα, καταπιστεύματα κλπ.

Εάν επιτευχθεί συμφωνία (πράγμα διόλου βέβαιο) τότε θα στενέψουν τα περιθώρια και για τις ευρωπαϊκές χώρες εκτός ΕΕ, με πρώτη και καλύτερη την Ελβετία, οι οποίες μέχρι πρότινος αντιστέκονταν στις πιέσεις να υιοθετήσουν περισσότερη διαφάνεια και να εναρμονίσουν το καθεστώς ανταλλαγής πληροφοριών με αυτό της ΕΕ, με το επιχείρημα ότι ακόμα και εντός της Ένωσης δεν υπάρχουν ενιαίοι κανόνες.

Η εναρμόνιση του πλαισίου στην ΕΕ, εξάλλου, αποτελεί προϋπόθεση για να προχωρήσει και πρωτοβουλία για υιοθέτηση διεθνών προδιαγραφών, βασισμένων στην αμερικανική νομοθεσία και δη την πράξη FATCA που ψηφίστηκε από το Κογκρέσο το 2010 και εξασφαλίζει στην εφορία των ΗΠΑ, την γνωστή IRS πληροφορίες για καταθέσεις και εισοδήματα των Αμερικανών στο εξωτερικό.

Η ελβετική αντιπρόταση

Η Ελβετία, παραδοσιακά ένας από τους πλέον «αγαπημένους» προορισμούς του «μαύρου» πολιτικού -κι όχι μόνο- χρήματος που παράγεται στην Ελλάδα, ενδέχεται σύντομα όχι μόνο να χάσει την ελκυστικότητά του, αλλά και να μετατραπεί από «παράδεισος» σε… κόλαση για τα πάσης φύσεως αδήλωτα εισοδήματα και περιουσιακά στοιχεία.

Αυτός είναι και βασικός στόχος της διαπραγμάτευσης ανάμεσα στις δυο χώρες, με άξονα την πρόταση της Ελβετίας για επιβολή ενός τελικού φόρου επί των ελληνικών κεφαλαίων στην πηγή τους. Με άλλα λόγια, η Ελβετία προτείνει να παρακρατεί η ίδια, μέσω των τραπεζών της, τον φόρο που αναλογεί στα ελληνικά κεφάλαια που έχουν βρει καταφύγιο στο χρηματοοικονομικό της κλάδο, και στη συνέχεια να αποδίδει αυτόν τον φόρο στην Ελλάδα δίχως, όμως, να αποκαλύπτει από ποιον παρακράτησε τι, και επί ποιου ποσού.

Με αυτόν τον τρόπο η Ελβετία επιχειρεί να ικανοποιήσει το αίτημα της Ελλάδας για φορολόγηση τυχών αδήλωτων κεφαλαίων, προστατεύοντας παράλληλα το υπερπολύτιμο για την ίδια τραπεζικό απόρρητο. Για την Ελλάδα, το πλεονέκτημα είναι η άμεση διαμόρφωση ενός πλαισίου για τη σταθερή λήψη φορολογικών εσόδων από μια ανύπαρκτη μέχρι σήμερα πηγή, με τίμημα, όμως, την έλλειψη πληροφόρησης αναφορικά με το ποιος διακίνησε τι και από ποια πηγή.

Η πρόταση αυτή διαφέρει ριζικά από την προσέγγιση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η οποία προωθεί την αυτόματη ανταλλαγή πληροφοριών ανάμεσα στις εμπλεκόμενες χώρες, με σκοπό όχι μόνο να φορολογούνται τα αδήλωτα κεφάλαια, αλλά να αποκαλύπτεται πλήρως η πηγή προέλευσης και η όλη διαδρομή τους, καθώς και να αποδίδονται ποινές στα πρόσωπα, φυσικά ή νομικά, που έχουν εμπλακεί στην απόκρυψη και μεταφορά τους στο εξωτερικό.

Για την Ελβετία, δεν τίθεται ερώτημα ως προς το τι προτιμά. Αν εφαρμοστεί η πρόταση της Επιτροπής, επί της ουσίας τινάζει στον αέρα τον χρηματοοικονομικό της κλάδο, καθώς καταργεί το τραπεζικό απόρρητο. Γι' αυτό και η Ελβετία έσπευσε να «μαγειρέψει» πριν... πεινάσει. Ήδη, έχει μετουσιώσει τη δική της πρόταση σε δυο διμερείς συνθήκες που έχει υπογράψει με το Ηνωμένο Βασίλειο και την Αυστρία.

Οι συνθήκες που έχει υπογράψει η Ελβετία με τις τρεις αυτές χώρες βασίζονται στην κοινή αρχή της παρακράτησης ενός τελικού φόρου στην πηγή και αλλάζουν μόνο σε επιμέρους τεχνικά θέματα που απορρέουν από τις διαφορές των κατά τόπους φορολογικών συστημάτων, καθώς και στους φορολογικούς συντελεστές.

Έτσι, η Αυστρία συμφώνησε να φορολογούνται τα κεφάλαια των πολιτών της στην Ελβετία με συντελεστή 25% και η Βρετανία από 27% ως 48%, όπως ακριβώς δηλαδή και στο εσωτερικό τους.

Φοροεισπράκτορες της Ευρώπης

Οι διμερείς συνθήκες που προωθεί η Ελβετία τόσο με την Ελλάδα όσο και με άλλες ευρωπαϊκές χώρες αποτελούν το βασικό όχημα μιας ευρύτερης στρατηγικής για την επιβίωση του τραπεζικού της κλάδου και τη διατήρησή της ως κορυφαίου διεθνούς χρηματοοικονομικού κέντρου.

Έχοντας ήδη συμφωνήσει με Βρετανία και Αυστρία, και επιδιώκοντας ανάλογες συμφωνίες με Ελλάδα και Ιταλία η Ελβετία, όχι μόνο κατορθώνει να διασώσει το τραπεζικό της απόρρητο, αλλά παράλληλα διαμορφώνει μια νέα αγορά για τα πιστωτικά της ιδρύματα: οι ελβετικές τράπεζες μετατρέπονται σε φοροεισπράκτορες της Ευρώπης.

Πρόκειται για μια πολυσύνθετη υπηρεσία, που, σύμφωνα με τραπεζικούς παράγοντες της Ελβετίας, θα απαιτήσει μεγάλες επενδύσεις από πλευράς των τραπεζών της και δυνητικά μπορεί να αποτελέσει σημαντική πηγή εσόδων.

Παράλληλα, όμως, αντανακλά και μια βαθύτερη αλλαγή. Η πρόθεση της Ελβετίας να αναδείξει τα πιστωτικά της ιδρύματα σε φοροεισπράκτορες της Ευρώπης, υποδηλώνει μια βαθιά μετατόπιση του κέντρου βάρους του χρηματοοικονομικού της τομέα από την υπέρ πάντων εξυπηρέτηση του ιδιωτικού συμφέροντος των πελατών του, στην εξυπηρέτηση του γενικού/δημόσιου συμφέροντος.

«Αναδύει ένας νέος τρόπος για να κάνουμε business», είναι η ατάκα ανώτατου Ελβετού αξιωματούχου που συμμετέχει σε διαπραγματεύεις με χώρα του ευρωπαϊκού νότου για την υπογραφή συνθήκης παρακράτησης φόρων.