Μια πολύ ενδιαφέρουσα ανάλυση για τα όρια της αυτοδυναμίας και τις προϋποθέσεις για να υπάρξει αυτή, δημοσιεύει σήμερα η Καθημερινής της Κυριακής. Η εφημερίδα έχει λάβει υπόψιν της όλα τα πιθανά ενδεχόμενα καθώς ακόμη και με 39% μπορεί το πρώτο κόμμα να εξασφαλίσει την πολυπόθητη αυτοδυναμία, αν στις επόμενες εθνικές εκλογές επαναληφθεί η τεράστια διασπορά ψήφων που καταγράφηκε στις πρόσφατες ευρωεκλογές προς τα λεγόμενα μικρά κόμματα διαμαρτυρίας. Μπορεί λόγω της... πρωτόγνωρης αποχής να πέρασε σχεδόν απαρατήρητο τον προηγούμενο Ιούνιο, αλλά η επιλογή 380.000 πολιτών (7,39%) ! να ψηφίσουν τα μικρά αυτά κόμματα (ΔΡΑΣΗ, Κόμμα Κυνηγών, Χρυσή Αυγή, Μακεδονικό Μέτωπο κ.λπ.) μπορεί να επηρεάσει καθοριστικά τις πολιτικές εξελίξεις, αν επιβεβαιωθεί και στις εθνικές κάλπες. Πολύ δε περισσότερο,
αν ένα από τα δύο κομμάτα που οριακά πέτυχαν την είδοδό τους στο Ευρωκοινοβούλιο (ΣΥΡΙΖΑ και Οικολόγοι) αποτύχουν να «πιάσουν» στις εθνικές εκλογές το απαιτούμενο 3%, οπότε και εκείνα θα προσμετρηθούν στις λεγόμενες λοιπές ψήφους που παίζουν καθοριστικό ρόλο στο υφιστάμενο εκλογικό σύστημα.
Καθώς δεν έχει δοθεί ιδιαίτερη σημασία στη «λεπτομέρεια» αυτή του εκλογικού νόμου, χρήσιμο είναι να την επαναλάβουμε. Με τον νόμο που ισχύει σήμερα δεν έχει καμία απολύτως σημασία η διαφορά των δύο πρώτων κομμάτων, καθώς αρκεί και μια ψήφος διαφορά για να πριμοδοτηθεί το πρώτο με επιπλέον 40 έδρες σε βάρος του δεύτερου. Ο ίδιος νόμος, ωστόσο, συσχετίζει απολύτως την αυτοδυναμία του πρώτου κόμματος με το λεγόμενο αδιάθετο ποσοστό, αυτό δηλαδή που θα συγκεντρώσουν τα μικρά κόμματα που δεν θα πιάσουν το 3% και θα μείνουν εκτός Βουλής.
Το ποσοστό
Για να το πούμε ακόμη πιο απλά, η αυτοδυναμία απαιτεί μία και μόνον προυπόθεση: Να ξεπεράσει ο «νικητής» ένα συγκεκριμένο ποσοστό, το οποίο καθορίζεται αποκλειστικώς και μόνον από το αντίστοιχο των κομμάτων που θα μείνουν εκτός Βουλής. Η σχέση αυτή που παρουσιάζεται στις δύο στήλες του πίνακα καταδεικνύει, μάλιστα, ότι όσο μεγαλύτερο είναι αθροιστικά το ποσοστό των μικρών τόσο μικρότερο είναι το ποσοστό που χρειάζεται το πρώτο κόμμα για να κερδίσει την αυτοδυναμία. Για παράδειγμα, στην υποθετική περίπτωση που τα λοιπά κόμματα έπαιρναν 0%, ο πήχυς της αυτοδυναμίας θα ήταν 42,69%, ενώ αυτός μειώνεται στο 41,41% αν οι μικροί πιάσουν αθροιστικώς 3%, στο 40,55% αν φτάσουν στο 5% κ.ο.κ.
Ασφαλής πρόβλεψη βέβαια στο συγκεκριμένο ποσοστό δεν μπορεί να γίνει. Σημειώνεται ωστόσο ότι με εξαίρεση τις εθνικές εκλογές του 2007 (που οι μικροί περιορίστηκαν στο 3,1%) ουδέποτε από το 1996 μέχρι σήμερα το ποσοστό τους έχει καταγραφεί μικρότερο του 4,5%. Το 1996 είχαν αθροίσει 5,23%, το 2000 4,75%, το 2004 4,95%, ενώ στις πρόσφατες ευρωεκλογές, το ποσοστό τους έφτασε στο 7,39%!
Το δεδομένο αυτό εξηγεί βέβαια και την ανομολόγητη αγωνία που διακατέχει εσχάτως τη Ν.Δ. και κυρίως το ΠΑΣΟΚ για την τύχη που θα έχουν στις επόμενες εκλογές όχι μόνον τα πολύ μικρά κόμματα, αλλά κυρίως ο ΣΥΡΙΖΑ και οι Οικολόγοι. Διότι είναι προφανές ότι αν ένα από τα δύο αυτά κομμάτα (ή σε μια ακραία περίπτωση και τα δύο) δεν πετύχουν στις εκλογές το αναγκαίο 3%, εξασφαλίζοντας, όμως, ποσοστά της τάξης του 2,5 2,9 % τότε ο πήχυς της αυτοδυναμίας μπορεί να υποχωρήσει ακόμη και στο 39% ή και το 38%, καθώς το συνολικό ποσοστό των εκτός Βουλής κομμάτων θα μπορούσε κάλλιστα να ξεπεράσει το 6%, το 7% ή ακόμη και το 8%.
Η συμμετοχή
Για να γίνει δε εμφανές το πόσο πιθανή είναι μια τέτοια εξέλιξη, αρκεί η επισήμανση ότι τον ΣΥΡΙΖΑ στις τελευταίες ευρωεκλογές ψήφισαν 240.000 πολίτες και τους Οικολόγους 178.000 πολίτες, αριθμοί δηλαδή που ουδόλως τους διασφαλίζουν άνετη είσοδο στη Βουλή. Πόσω μάλλον αν στις εθνικές εκλογές η συμμετοχή αποδειχθεί πολύ μεγαλύτερη σε σχέση με τις ευρωεκλογές, γεγονός που εκ των πραγμάτων αυξάνει τις ψήφους που απαιτούνται για να συγκεντρώσουν τα μικρά κόμματα το πολυπόθητο 3%. (Στις εκλογές του 2007 το όριο ήταν περίπου 225.000 ψήφοι).
Ας σημειωθεί, τέλος, ότι στις επόμενες εκλογές θα είναι η τελευταία φορά που θα εφαρμοσθεί το υφιστάμενο σύστημα, καθώς αν χρειαστεί να προκύψουν και δεύτερες, τότε αυτές θα διεξαχθούν με τον λεγόμενο νόμο Παυλόπουλου που κατεβάζει τον πήχυ της αυτοδυναμίας κατά 2%, χαρίζοντας δηλαδή στο πρώτο κόμμα σίγουρες 6 επιπλέον έδρες. Η πριμοδότηση αυτή, ωστόσο, γεννά και ένα πολιτικό οξύμωρο. Διότι το πρώτο κόμμα -υποθετικώς δηλαδή το ΠΑΣΟΚ- σε μια ακραία περίπτωση οριακού εκλογικού αποτελέσματος, θα προτιμούσε μάλλον να λάβει 149 και όχι 151 έδρες προκειμένου να οδηγήσει αμέσως τη χώρα σε δεύτερες εκλογές, διασφαλίζοντας με το ίδιο ποσοστό μια πιο άνετη πλειοψηφία...
