«Στα σκαριά» το πρώτο βήμα της ΕΚΤ για εκτύπωση χρήματος

Πρόκειται για την πρακτική βάσει της οποίας η ΕΚΤ αντιστάθμιζε τα ποσά που αντιστοιχούσαν στις αγορές κρατικών ομολόγων τα τελευταία χρόνια με απόσυρση ισόποσης ρευστότητας από το διατραπεζικό σύστημα, ώστε να μην αυξάνει την προσφορά χρήματος και να μην μπορεί να κατηγορηθεί ότι εκτυπώνει χρήμα.





Υπενθυμίζεται ότι βάσει του προγράμματος SMP που ενεργοποίησε ο προκάτοχος του Ντράγκι Ζαν-Κλοντ Τρισέ, η ΕΚΤ αγόρασε κρατικά ομόλογα των χωρών της περιφέρειας της Ευρωζώνης (Ελλάδα, Πορτογαλία, Ιρλανδία, Ισπανία, Ιταλία) ύψους 200 δισ. ευρώ περίπου την περίοδο 2010-2012.

Η WSJ επικαλούμενη καλά πληροφορημένες πηγές υποστηρίζει ότι η BuBa δεν έχει τώρα αντίρρηση στο να εγκαταλειφθεί η «αποστείρωση», κάτι που θα οδηγούσε σε άμεση τόνωση της ρευστότητας στο σύστημα και θα άμβλυνε τις έντονες διακυμάνσεις που παρουσίαζαν εσχάτως τα βραχυπρόθεσμα διατραπεζικά επιτόκια, προκαλώντας πονοκεφάλους στον πρόεδρο της Τράπεζας Μάριο Ντράγκι. Το σημαντικότερο όμως είναι ότι, όπως επισημαίνει και σε πρόσφατη έκθεσή της η Morgan Stanley, ότι εάν η EKT σταματήσει να «αποστειρώνει» τις αγορές ομολόγων του παρελθόντος, αυτό θα ερμηνευόταν από την αγορά ως «σήμα» ότι ο δρόμος προς την ποσοτική νομισματική χαλάρωση (QE) στα πρότυπα της Fed ή της Τράπεζα της Ιαπωνίας δεν είναι πλέον ερμητικά κλειστός, όπως θεωρούνταν μέχρι πρότινος. Και εάν κάτι τέτοιο ισχύει, θα σηματοδοτούσε μια ριζική αλλαγή πλεύσης για την ΕΚΤ, που θα αποκτούσε τον ρόλο του δανειστή εσχάτου ανάγκης των κυβερνήσεων, με το whatever it takes που εκστόμισε ο Ντράγκι το καλοκαίρι του 2012 να αποκτά άλλο νόημα...
«Στα σκαριά» το πρώτο βήμα της ΕΚΤ για εκτύπωση χρήματος

Υπό εξέταση
Σύμφωνα πάντα με την αμερικανική εφημερίδα, δεν είναι σαφές εάν υπάρχει ευρεία συναίνεση στο Δ.Σ. της ΕΚΤ για να τερματιστεί η «αποστείρωση». Τον Δεκέμβριο, ο Ντράγκι είχε πει ότι το θέμα βρίσκεται «υπό εξέταση». Σε κάθε περίπτωση, οι πληροφορίες αυτές έρχονται εν μέσω ισχυρών ενδείξεων ότι ο Ντράγκι ξεσκονίζει την εργαλειοθήκη του και ετοιμάζεται να αναλάβει πάλι δράση: Ο πρόεδρος της ΕΚΤ είχε προϊδεάσει από το Συνέδριο του Νταβός την περασμένη εβδομάδα ότι επεξεργάζεται τη δική του συνταγή ποσοτικής νομισματικής χαλάρωσης (QE) (και το πώς θα την περάσει από τις... γερμανικές Συμπληγάδες), επισημαίνοντας ότι η ΕΚΤ είναι ανοιχτή στην ιδέα της αγοράς τιτλοποιημένων τραπεζικών δανείων προς νοικοκυριά και επιχειρήσεις, παρότι στην επόμενη φράση του υπογράμμισε ότι δεν συντρέχουν οι προϋποθέσεις για κάτι τέτοιο στην παρούσα φάση.

Την ίδια στιγμή, δημοσιεύονται στοιχεία που πιστοποιούν ότι η απειλή του αποπληθωρισμού στην Ευρωζώνη (για την οποία έκρουσε προσφάτως τον κώδωνα του κινδύνου η επικεφαλής του ΔΝΤ Κριστίν Λαγκάρντ και ο ΟΟΣΑ) είναι ορατή: Η Eurostat ανακοίνωσε χθες ότι ο πληθωρισμός στην περιοχή μειώθηκε αιφνιδιαστικά τον Ιανουάριο και επέστρεψε στο χαμηλό τετραετίας του 0,7% (έναντι 0,8% τον Δεκέμβριο) που είχε προσεγγίσει για πρώτη φορά τον Οκτώβριο του 2013.

Η εξέλιξη αυτή ήγειρε έντονο προβληματισμό, καθώς όχι μόνο ήταν κόντρα στις προβλέψεις των αναλυτών για αύξηση 0,9%, αλλά και υποδεικνύει σταθεροποίηση του πληθωρισμού σε ανησυχητικά χαμηλά επίπεδα: Το ποσοστό του δείκτη τιμών καταναλωτή παραμένει κάτω από το 1% για τέταρτο συνεχόμενο μήνα και δεν δείχνει καμία διάθεση να προσεγγίσει τα επίπεδά του «κοντά, αλλά κάτω από το 2%» που είναι συμβατά με τη σταθερότητα των τιμών κατά τη Φραγκφούρτη. Και μπορεί το φάσμα του αρνητικού πληθωρισμού (deflation) να μην είναι άμεσα ορατό για το σύνολο της Ευρωζώνης (αν και αποτελεί ήδη πραγματικότητα στην Ελλάδα και σε άλλες χώρες, όπως την Κύπρο και την Λετονία), αλλά ο κίνδυνος μιας παρατεταμένης περιόδου πολύ χαμηλού πληθωρισμού είναι προ των πυλών. Και αποτελεί ωρολογιακή βόμβα στην εύθραυστη ανάκαμψη της Ευρωζώνης, στο μέτρο που δυσχεραίνει την προσπάθεια μείωσης τόσο του ιδιωτικού όσο και του δημόσιου χρέους, ενώ οι καταναλωτές αναβάλλουν σημαντικές αγορές, προσβλέποντας σε περαιτέρω πτώση των τιμών. Οι αναταράξεις στις αναδυόμενες αγορές, μάλιστα, απειλούν να ενισχύσουν τις αποπληθωριστικές πιέσεις, καθώς είναι πιθανό να οδηγήσουν σε επιβράδυνση των ρυθμών ανάπτυξης στις χώρες αυτές και σε μείωση των τιμών των εμπορευμάτων.

Πιστωτική ασφυξία
Στην εικόνα αυτή πρέπει να προστεθεί ο παράγοντας «πιστωτική ασφυξία» (με τα δάνεια προς επιχειρήσεις και νοικοκυριά, ιδίως στην περιφέρεια της Ευρωζώνης να μειώνονται κατά 2,3% τον Δεκέμβριο για 20ό συνεχόμενο μήνα) και οι ανησυχίες για ένταση του φαινομένου, καθώς ο χρόνος μετρά αντίστροφα για τη διεξαγωγή των σαρωτικών ελέγχων της ΕΚΤ και οι τράπεζες προσπαθούν να βελτιώσουν πάση θυσία την εικόνα των ισολογισμών τους. Κι ενώ ο έλεγχος στοιχείων ενεργητικού (AQR) και τα stress tests είχαν χαιρετιστεί ως καταλύτης για την αποκατάσταση στην εμπιστοσύνη του τραπεζικού συστήματος, το αντίθετο συμβαίνει, με τις εκθέσεις για «μαύρες τρύπες» δεκάδων δισεκατομμυρίων ευρώ σε τραπεζικούς κολοσσούς της Γαλλίας και της Γερμανίας να διαδέχονται η μια την άλλη και την Ευρωζώνη να βρίσκεται ανοχύρωτη μπροστά στην προοπτική κατάρρευσης μιας μεγάλης τράπεζας, αφού η συμφωνία για την τραπεζική ένωση που προωθεί το Βερολίνο «μπάζει» και έχει προσκρούσει στις έντονες αντιδράσεις του Ευρωκοινοβουλίου. Δεν είναι τυχαίο που ο αντιπρόεδρος της ΕΚΤ Βίτορ Κονστάνσιο προειδοποίησε πρόσφατα ότι οι έλεγχοι της ΕΚΤ μπορεί να πλήξουν την ανάκαμψη στην Ευρωζώνης, εκφράζοντας την ανησυχία του για την εξέλιξη των διαπραγματεύσεων για την ενιαία αρχή εκκαθάρισης τραπεζών.

Συστάσεις προς Ντράγκι
«Γρήγορα και αντισυμβατικά»

Αντιμέτωπος με το φάσμα του αποπληθωρισμού, της πιστωτικής ασφυξίας και μιας νέας τραπεζικής κρίσης, είναι προφανές ότι ο πρόεδρος της ΕΚΤ δεν έχει κανένα περιθώριο εφησυχασμού. «Ο Ντράγκι πρέπει να κινηθεί γρήγορα και... αντισυμβατικά», έγραφαν στο κύριο άρθρο τους οι Financial Times προ ημερών. Ήδη καλλιεργούνται προσδοκίες στις αγορές ότι θα ξαναπάρει το όπλο του, αν όχι την επόμενη εβδομάδα, πιθανότατα κατά την επόμενη συνεδρίαση του Μαρτίου, όταν η ΕΚΤ θα επικαιροποιήσει τις προβλέψεις της για την ανάπτυξη και τον πληθωρισμό. Όπως προκύπτει και από τον πίνακα της Morgan Stanley, η εργαλειοθήκη της Φραγκφούρτης κάθε άλλο παρά άδεια είναι και υπάρχουν πολλά που μπορεί να κάνει η ΕΚΤ προτού εξετάσει την επιλογή της ενεργοποίησης του «μπαζούκα», δηλαδή της εκτύπωσης χρήματος. Και αν ακόμα υποτεθεί ότι πέσει το... γερμανικό τείχος των αντιρρήσεων, θα πρέπει να προσέχει κανείς τι εύχεται: Γιατί για να συμβεί κάτι τέτοιο, μάλλον η Ευρωζώνη θα έχει ξαναβυθιστεί σε ύφεση και η απειλή του αποπληθωρισμού θα έχει γίνει πραγματικότητα...