Οποιος αντέξει .....

«Voi che entrate qui lasciate ogni speranza»






«Εσείς που εισέρχεστε εδώ, αφήστε κάθε ελπίδα»: Αν μη τι άλλο, η Κόλαση του Δάντη προειδοποιεί τους νεοεισερχόμενους με μεγαλύτερη εντιμότητα από ό,τι οι πολιτικές ελίτ της Ευρωζώνης αντιμετωπίζουν τους πολίτες τους. Οι εξελίξεις τις τελευταίες ημέρες είναι καταιγιστικές και μας προτρέπουν ξεκάθαρα να αφήσουμε κάθε ελπίδα, αν είχε απομείνει καμία, για το μέλλον της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης.

Πρώτο σοκ οι δηλώσεις του επικεφαλής της ΕΚΤ Μ. Ντράγκι από το Νταβός και το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ. Ο αριστοτέχνης του χειρισμού της κρίσης της Ευρωζώνης στα ελάχιστα περιθώρια που έχει αφήσει στους εταίρους του το Βερολίνο, με επικοινωνιακούς ελιγμούς για πρώτη φορά από τον Ιούλιο του 2012 και την αποφασιστική δήλωσή του ότι για την προστασία του ευρώ θα κάνει ,ότι χρειάζεται (Whatever it takes) με κύριο υπερόπλο -μπαζούκα ήταν η λέξη που επέλεξαν τότε σχολιαστές και αναλυτές- τη μαζική αγορά κρατικών ομολόγων από την πρωτογενή αγορά, μίλησε με διατύπωση που θολώνει τα νερά: Τον Ιούλίο του 2012 επέμενε και μαζί του όλοι οι άλλοι κεντρικοί τραπεζίτες της Ευρωζώνης πλην του επικεφαλής της Μπούντεσμπανκ Βάιντμαν ότι η δυνατότητα μαζικής αγοράς δημόσιου χρέους από την πρωτογενή αγορά είναι στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων της Τράπεζας και των Συνθηκών της Ε.Ε., μια θέση με την οποία συμφώνησε λίγες μέρες μετά και η Μέρκελ.
Οποιος αντέξει, παραμένει στη γερμανική Ευρωζώνη

Από το Νταβός ο Ντράγκι τόνισε ότι μια απευθείας αγορά δημόσιου χρέους από την πρωτογενή αγορά θα μπορούσε να θεωρηθεί παραβίαση των Συνθηκών και προτείνει ως πιο ρεαλιστική λύση τη διερεύνηση της δυνατότητας να αγοράσει η ΕΚΤ από τις τράπεζες της Ευρωζώνης τιτλοποιημένα δάνεια προς νοικοκυριάα και επιχειρήσεις.

Μένει να αποδειχθεί αν η κίνηση Ντράγκι αποτελεί τακτικό ελιγμό, ώστε να εξαναγκάσει το Βερολίνο να έρθει στα λόγια του.

Μια στροφή που δικαιώνει τον Βάιντμαν και τη σκληρή απομόνωσή του προ διετίας και μας αποδεικνύει ότι η εκδίκηση είναι ένα πιάτο που εξακολουθεί να τρώγεται κρύο.

Την ίδια στιγμή, λες και υπήρχε κρυφή προσυνεννόηση, ο Βάιντεμαν κάνει εντυπωσιακή επανεμφάνιση με εκτεταμένη συνέντευξή του στο Der Spiegel, όπου το μήνυμα είναι ότι όταν λέει όχι έστω και μόνος εναντίον όλων ο εκπρόσωπος της Μπούντεσμπανκ, δεν είναι αυτός απομονωμένος, αλλά οι άλλοι που επί της ουσίας έχουν μειωμένη αξιοπιστία χωρίς την προσυπογραφή του κεντρικού τραπεζίτη της Γερμανίας. Μια προσέγγιση της πραγματικότητας που παραπέμπει στην βρετανική παροιμία «Smog in the Channel , the Continent isolated!» ( Ομίχλη στη Μάγχη, η Ηπειρωτική Ευρώπη απομονωμένη!), αλλά και την απάντηση του Γερμανού φιλοσόφου Χέγγελ σε επισήμανση ότι αυτά που λέει είναι εκτός πραγματικότητας, «τόσο το χειρότερο για την πραγματικότητα!».

Τα παραπάνω το προσεκτικό mea culpa του Ντράγκι και η επάνοδος του Βάιντμαν συμπίπτουν με την πρόταση της Μπούντεσμπανκ για νέα φόρμουλα διάσωσης των χωρών-μελών της Ευρωζώνης που χάνουν την πρόσβαση στις αγορές. Επιβολή εφάπαξ εισφοράς 10% επί του πλούτου φυσικών προσώπων και εταιρειών αντί του δανεισμού από τον Μηχανισμό ESM, μια πρόταση που συμπληρώνει τη φόρμουλα διάσωσης τραπεζών μέσω του «κουρέματος» των καταθέσεων.

Ο εγκλωβισμός είναι πλήρης, για να παραμείνουν εντός Ευρωζώνης οι χώρες του Νότου θα πρέπει να αποστραγγιστούν υποθηκεύοντας για μακρά περίοδο την επιστροφή τους στην ανάπτυξη, ενώ δεν υπάρχει σενάριο η σχέδιο Β για εθελούσια και συντεταγμένη έξοδο από την Ευρωζώνη, που δεν θα είχε μεγαλύτερο κόστος από την παραμονή σε αυτήν.

Δύο φορές στο πρόσφατο παρελθόν η Γερμανία έσβησε την υπογραφή της σε ευρωπαϊκές δεσμεύσεις: Τον Ιούνιο του 2012 αναγκαζόταν να αποδεχθεί την Τραπεζική Ενωση αλλά και την ανακεφαλαίωση των τραπεζών στην Ευρωζώνη απευθείας από τον Μόνιμο Μηχανισμό ESM, ώστε να μην επιβαρύνεται το δημόσιο χρέος της κάθε χώρας. Τον Οκτώβριο της ίδιας χρόνιας, ο Σόιμπλε έσβησε την υπογραφή της Γερμανίας στην απευθείας χρηματοδότηση των τραπεζών και μετέθεσε την Τραπεζική Ενωση για ένα χρόνο, με αποτέλεσμα μια φόρμουλα, σκιά της αρχικής, που θεσμοθετεί περιορισμένο και με υπεργολαβίες σε εθνικούς ελεγκτές κοινή τραπεζική εποπτεία μόνον των συστημικών τραπεζών.

Σήμερα ο Βάιντεμαν έχει πιάσει ξανά τη γομολάστιχα για να σβήσει όχι την δική του υπογραφή που δεν την έβαλε ποτέ, αλλά αυτές όλων των άλλων μελών του Δ.Σ. της ΕΚΤ που είχαν στηρίξει τον Ιούλιο του 2012 τον Ντράγκι, σε μια πρόταση που ο ίδιος είναι έτοιμος να την απαρνηθεί σήμερα.

Η Γερμανία είναι η χώρα που δανείζεται με αρνητικά επιτόκια, καθώς για να «παρκάρεις» τα χρήματα σου στην πιο ασφαλή τοποθεσία, πληρώνεις. Κάπως έτσι διαμορφώνεται και το μέλλον του Νότου, να πληρώνει γιά την παραμονή του στην Ευρωζώνη, εκτός της οποίας οι συνθήκες μπορεί να είναι ακόμη πιο σκληρές.

Πολιτική πρόσδεση Γαλλίας στη Γερμανία
Η συνάντηση των υπουργών Εξωτερικών Γαλλίας και Γερμανίας, Φαμπιούς και Σταινμάγιερ, στο Παρίσι πριν από δύο βδομάδες είναι πρώτον, η λογική συνέπεια της ευθυγράμμισης Ολάντ στην πολιτική του Βερολίνου για δημοσιονομική πειθαρχία και δεύτερον, μιας προσπάθειας αναβίωσης, έστω και προσχηματικής, του γαλλογερμανικού άξονα.

Οι δύο υπουργοί Εξωτερικών συμφώνησαν σειρά κοινών επισκέψεων εκτός Ε.Ε.: θα επισκεφθούν μαζί τη Μολδαβία και τη Γεωργία, σε μια πανηγυρική αποδοχή από το Παρίσι της θέσης του Βερολίνου για ευρωπαϊκή προοπτική των πρώην σοβιετικών δημοκρατιών που υπονοεί, εμμέσως πλην σαφώς, κοινή στάση ως προς την ευρωπαϊκή προοπτική της Ουκρανίας. Το συμπέρασμα είναι σαφές: η Γαλλία θα έλθει δίπλα στη Γερμανία σε αντιπαράθεση με τη Μόσχα, καθώς παραιτείται από μια εθνική πολιτική εμβάθυνσης των διμερών σχέσεων με τη Μόσχα. Σε αντάλλαγμα, ο Σταϊνμάγιερ θα συνοδεύσει τον Φαμπιούς σε επισκέψεις στη Μεσόγειο, χωρίς να προσδιορίζεται σε ποιες χώρες, με προφανή στόχο τη δημιουργία εντυπώσεων για στήριξη από το Βερολίνο της γαλλικής πολιτικής στο Μαγκρέμπ, στην Υποσαχάρια Αφρική και τη Λιβύη.

Η εξισορρόπηση ανάμεσα στην Ανατολική Ευρώπη και τη Μεσόγειο είναι αδύνατη, καθώς στην πρώτη περίπτωση μιλάμε για ενταξιακή προοπτική που ενισχύει την επιρροή της Γερμανίας στη Miteleuropa και πέραν αυτής στην κατεύθυνση επέκτασης προς Ανατολάς (Drag nach Osten) που είναι στο DNA της γερμανικής διπλωματίας ως εναλλακτική αντίθετη επιλογή της Ειδικής Σχέσης με την Ρωσία που θεμελίωσε ο Μπίσμαρκ. Σε ό,τι αφορά τη Μεσόγειο, το πρόβλημα του Βερολίνου δεν ήταν ποτέ η επιρροή του Παρισιού στην Υποσαχάρια και Βόρεια Αφρική, αλλά η αξιοποίηση της Ενωσης για τη Μεσόγειο που πρότεινε ο Σαρκοζί το 2007, για να καταστεί ο Νότος της Ευρωζώνης ζώνη ηγεμονικής επιρροής της Γαλλίας. Σήμερα, μετά την ευθυγράμμιση πρώτα του Σαρκοζί και πρόσφατα του Ολάντ με την πολιτική των Μέρκελ-Σόιμπλε στην Κρίση της Ευρωζώνης, δεν υπάρχει παρόμοια προοπτική και δυνατότητα.

Σχεδόν σιωπηλά και αθόρυβα πίσω από τον ορυμαγδό των ροζ δραστηριοτήτων του Ολάντ, η Γαλλία παραιτείται και από το τελευταίο συγκριτικό πλεονέκτημα που της είχε απομείνει απέναντι στη Γερμανία ,να αξιοποιεί το πυρηνικό της οπλοστάσιο και τη μόνιμη έδρα στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, για να στηρίζει μια πολιτικοστρατιωτική εθνική ισχύ και αυτονομία, που θα εξισορροπεί την οικονομική υπεροχή του Βερολίνου.

Καθοριστικό ρόλο στις παραπάνω σημαντικές για την Ε.Ε. -Ευρωζώνη εξελίξεις έχει διαδραματίσει η ευρωπαϊκή περιθωριοποίηση της Βρετανίας του Κάμερον. Ας θυμηθούμε ότι τον Νοέμβριο του 1998 λίγους μήνες μετά τον εξαναγκασμό του Κολ από τους Σιράκ-Ζοσπέν να δεχθούν την Ιταλία και κατά συνέπεια το σύνολο του Νότου της Ε.Ε. στην πρώτη Ομάδα Χωρών της Ευρωζώνης η γαλλική ηγεσία συνήψε με τη Βρετανία του Μπλερ συμφωνία στενής διμερούς πολιτικής και αμυντικής συνεργασίας στο Σεν Μαλό, με τη φιλοδοξία να λειτουργήσει ως σκληρός πυρήνας μιας ευρωπαϊκής πολιτικής και αμυντικής συνεργασίας.

Το έλλειμμα πολιτικής και αμυντικής συνεργασίας Γαλλίας-Βρετανίας σχολίασε πολύ εύστοχα στους Financial Times ο Philip Stephens, με την ειρωνική επισήμανση ότι οι δύο χώρες νιώθουν πιο άνετα να βουλιάζουν μαζί, παρά να συνεργάζονται. Καμιά από τις δύο χώρες, καταλήγει, δεν έχει εθνική γραμμή πλεύσης σε έναν κόσμο που δεν ανήκει πια στη Δύση.

Για την Αθήνα έχει ενδιαφέρον αν κατά τη διάρκεια της Προεδρίας εκδηλωθούν διμερείς γαλλογερμανικές πολιτικές πρωτοβουλίες σε θέματα εθνικού ενδιαφέροντος για την Αθήνα, από τα Δυτικά Βαλκάνια και την ΠΓΔΜ, μέχρι και την αναζήτηση μιας Ειδικής Σχέσης Ε.Ε. ?Τουρκίας.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχουν και τα συμπεράσματα στα οποία θα καταλήξει η Ουάσιγκτον μετά την διπλή οικονομική και πολιτική συνθηκολόγηση του Ολάντ στη Μέρκελ και την ευρωπαϊκή περιθωριοποίηση της Βρετανίας από τον Κάμερον. Εκ των πραγμάτων, οι ΗΠΑ ωθούνται να αναβιώσουν το Partnership in Leadership που είχαν προτείνει οι Μπους πατήρ και Κλίντον στους Κολ και Σρέντερ, μια δυναμική που είναι ακόμη βραχυκυκλωμένη λόγω της μετωπικής σύγκρουσης Ουάσιγκτον-Βερολίνου ως προς την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει για την Αθήνα η σχέση της Ρωσίας με τη Δύση: Την ώρα που Κέρι και Λαβρόφ συνεργάζονται αρμονικά για τη Συρία και το Ιράν, η απεξάρτηση της Γερμανίας από το φυσικό αέριο της Gazprom χάρη στις εξαγωγές των ΗΠΑ σε μορφή LNG, πριμοδοτούν μια δυναμική απόσπαση της Ουκρανίας από τη Μόσχα με τη συνυπογραφή της Γαλλίας. Με άλλα λόγια, η Αθήνα βλέπει να αντιστρέφονται τα δεδομένα: Η Γερμανία σε δυναμική ψυχροπολεμικής αντιπαράθεσης με τη Ρωσία, την ώρα που οι ΗΠΑ αναζητούν ένα Modus Vivendi με τη Μόσχα.