Μία πρώτη ανάγνωση των μακροοικονομικών επιπτώσεων του Brexit για το
Ηνωμένο Βασίλειο, την παγκόσμια οικονομία και την Ελλάδα επιχειρεί η
Διεύθυνση Οικονομικής Ανάλυσης και Έρευνας Διεθνών Κεφαλαιαγορών της
Eurobank.
Σε ειδική μελέτη με τίτλο «Brexit: Μακροοικονομικές επιπτώσεις για το Ηνωμένο Βασίλειο, την παγκόσμια οικονομία και την Ελλάδα» οι οικονομολόγοι της Τράπεζας προχώρησαν σε μια πρώτη προσέγγιση ενός πολύπλοκου θέματος που περιβάλλεται από υψηλό βαθμό αβεβαιότητας όσον αφορά την πορεία των διαπραγματεύσεων, το περιεχόμενο της νέας συμφωνίας Βρετανίας - Ε.Ε. καθώς και των διμερών συμφωνιών που θα προκύψουν μεταξύ Βρετανίας και χωρών εκτός ΕΕ. Εκτιμάται δε πως είναι αβέβαιο εάν μια συνολική συμφωνία μπορεί να επιτευχθεί στο χρονικό διάστημα των 2 ετών που προβλέπει η συνθήκη της Ε.Ε.
Τα κυριότερα συμπεράσματα της μελέτης, τη συγγραφή της οποίας επιμελήθηκαν οι οικονομολόγοι της Τράπεζας Δρ. Πλ. Μονοκρούσος, Επικεφαλής Οικονομολόγος Ομίλου Eurobank, Ι. Γκιώνης, Στ. Γώγος, Α. Δημητριάδου, Όλγα Κοσμά, Π. Πετροπούλου και Θ. Σταματίου συνοψίζονται μεταξύ άλλων, στα εξής:
1 Δεδομένης της απουσίας παρόμοιας φύσης διαπραγματεύσεων στο παρελθόν, είναι αβέβαιο εάν μία συνολική συμφωνία θα μπορέσει να επιτευχθεί στο χρονικό διάστημα των δύο ετών που προβλέπει η Συνθήκη της Ε.Ε. Συνεπώς, τα εμπλεκόμενα μέρη ενδεχομένως χρειαστούν περισσότερο χρόνο για την ολοκλήρωση των διαβουλεύσεων. Οι διαπραγματεύσεις θα μπορούσαν να παραταθούν υπό την προϋπόθεση ομόφωνης έγκρισης των υπόλοιπων 27 κρατών- μελών της Ε.Ε.
2 Μετά την ενεργοποίηση του Άρθρου 50, η έναρξη των διαβουλεύσεων για το Brexit ενδεχομένως αρχίσει να έχει πιο ορατή επίπτωση στην πραγματική οικονομία καθώς εγχώριες επιχειρήσεις και καταναλωτές θα χρειαστεί να προσαρμόσουν τις οικονομικές αποφάσεις τους σε μία μακρά περίοδο αυξημένης αβεβαιότητας για τους όρους αποχώρησης της χώρας καθώς και τη νέα μορφή σχέσεων με την ΕΕ.
3 Εμπειρικές μελέτες υποστηρίζουν ότι αποχωρώντας από την Ε.Ε., η οικονομία του Η.Β. ενδεχομένως επηρεαστεί ποικιλοτρόπως μέσω πολλαπλών διαύλων, όπως, εμπορικές συναλλαγές με την Ε.Ε. και άλλες οικονομίες, εισροή ξένων άμεσων επενδύσεων, μετανάστευση και η αγορά εργασίας, επιπτώσεις στην παραγωγικότητα μέσω εμπορίου, μετανάστευσης και ρυθμιστικού πλαισίου, και συνεισφορά στον κοινοτικό προϋπολογισμό..
4 Yπάρχει διάσταση απόψεων αναφορικά με το πρόσημο και το μέγεθος των επιπτώσεων. Ωστόσο, όσον αφορά την οικονομία του Η.Β., οι περισσότερες μελέτες προβλέπουν μόνιμη απώλεια προϊόντος ? εισοδήματος, αν και υπάρχουν κάποιες εκτιμήσεις για πιθανά καθαρά οφέλη.
5 Οσον αφορά τις δυνητικές επιπτώσεις του Brexit στις χώρες της Ε.Ε. των 27, φαίνεται ότι το Βέλγιο, η Κύπρος, η Ιρλανδία, η Μάλτα και η Ολλανδία είναι οι πιο ευάλωτες. Μεταξύ άλλων, οι οικονομίες αυτές έχουν αναπτύξει σημαντικές αμφίδρομες μεταναστευτικές ροές καθώς και ισχυρές εμπορικές και επενδυτικές διασυνδέσεις με το Η.Β.Επιπλέον, κάποιες από τις χώρες αυτές, μέσω του ρόλου τους ως περιφερειακά χρηματοπιστωτικά κέντρα, έχουν συσσωρεύσει σημαντικές απαιτήσεις έναντι χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων του Η.Β.
6 Tο εμπορικό ισοζύγιο μεταξύ των δύο χωρών στον τομέα των υπηρεσιών παρουσίασε πλεόνασμα για την Ελλάδα το 2015 της τάξης των 2,7 δισ. ευρώ. Αντίστοιχα, το ισοζύγιο στον τομέα των εμπορευμάτων παρουσίασε έλλειμμα ύψους 153,4 εκατ. ευρώ. Συνολικά, το 2015 το εμπορικό ισοζύγιο υπηρεσιών και εμπορευμάτων μεταξύ της Ελλάδας και του Η.Β. ήταν πλεονασματικό κατά 2,5 δισ. ευρώ ή 1,4% του ΑΕΠ της Ελλάδας. Με βάση το μέσο μερίδιο στο εγχώριο ΑΕΠ των συνολικών ελληνικών εξαγωγών προς το Η.Β. κατά την τελευταία πενταετία, η άμεση επίδραση μίας υποθετικής μείωσης κατά μία ποσοστιαία μονάδα του συνόλου των ελληνικών εξαγωγών υπηρεσιών και εμπορευμάτων προς το Η.Β. θα μπορούσε να επιφέρει μείωση του ονομαστικού ελληνικού ΑΕΠ κατά περίπου 0,03 ποσοστιαίες μονάδες (και αντιστρόφως).
7 Υποθετική επιδείνωση του ρυθμού μεγέθυνσης των λοιπών οικονομιών της Ε.Ε. εξαιτίας του Brexit, θα μπορούσε να επηρεάσει αρνητικά τις εμπορικές ροές της Ελλάδας. Με αμετάβλητους τους λοιπούς παράγοντες, η άμεση επίδραση μίας υποθετικής μείωσης κατά μία ποσοστιαία μονάδα του συνόλου των ελληνικών εξαγωγών προς τις χώρες της Ευρώπης των 27 θα μπορούσε να οδηγήσει σε μία μείωση του ρυθμού μεγέθυνσης του ονομαστικού ΑΕΠ της Ελλάδας κατά 0,15 ποσοστιαίες μονάδες (και αντιστρόφως).
8 Ο τουρισμός και η ναυτιλία ίσως επηρεαστούν αρνητικά. Η άμεση συμβολή του τουρισμού στο ΑΕΠ και την απασχόληση της Ελλάδος το 2016, υπολογίζεται σε περίπου 7,7% και 11,5% αντίστοιχα. Το Η.Β. κατατάσσεται στη δεύτερη θέση τόσο σε όρους τουριστικών αφίξεων όσο και εισπράξεων. Οι βασικοί δίαυλοι μέσω των οποίων μπορεί να επηρεαστεί ο ελληνικός τουριστικός κλάδος περιλαμβάνουν: Μείωση του πραγματικού εισοδήματος των νοικοκυριών στο Η.Β. λόγω Brexit σε συνδυασμό με άνοδο του πληθωρισμού και υποτίμηση της συναλλαγματικής ισοτιμίας της στερλίνας έναντι του ευρώ και αλλαγές στις σχετικές διαδικασίες και στο ταξιδιωτικό κόστος εκτός Η.Β.
9 Στη ναυτιλία, η κύρια επίδραση θα μπορούσε να προέλθει από μείωση της ζήτησης για ναυτιλιακές υπηρεσίες σε περίπτωση σημαντικών διαταραχών στο διεθνές εμπόριο λόγω Brexit.
10 Η αποχώρηση του Η.Β. από την Ε.Ε. θα μπορούσε ενδεχομένως να έχει αρνητικό αντίκτυπο στο μέγεθος του τρέχοντος κοινοτικού προϋπολογισμού. Έτσι, υπάρχει κίνδυνος μείωσης των συνολικών κεφαλαίων που είναι σήμερα διαθέσιμα για την Ελλάδα μέσω της ευρωπαϊκής Κοινής Αγροτικής Πολιτικής και των διαθρωτικών κοινοτικών κονδυλίων και υπολογίζονται σε περίπου 35 δισ. ευρώ για την περίοδο 2014 - 2020.
Σε ειδική μελέτη με τίτλο «Brexit: Μακροοικονομικές επιπτώσεις για το Ηνωμένο Βασίλειο, την παγκόσμια οικονομία και την Ελλάδα» οι οικονομολόγοι της Τράπεζας προχώρησαν σε μια πρώτη προσέγγιση ενός πολύπλοκου θέματος που περιβάλλεται από υψηλό βαθμό αβεβαιότητας όσον αφορά την πορεία των διαπραγματεύσεων, το περιεχόμενο της νέας συμφωνίας Βρετανίας - Ε.Ε. καθώς και των διμερών συμφωνιών που θα προκύψουν μεταξύ Βρετανίας και χωρών εκτός ΕΕ. Εκτιμάται δε πως είναι αβέβαιο εάν μια συνολική συμφωνία μπορεί να επιτευχθεί στο χρονικό διάστημα των 2 ετών που προβλέπει η συνθήκη της Ε.Ε.
Τα κυριότερα συμπεράσματα της μελέτης, τη συγγραφή της οποίας επιμελήθηκαν οι οικονομολόγοι της Τράπεζας Δρ. Πλ. Μονοκρούσος, Επικεφαλής Οικονομολόγος Ομίλου Eurobank, Ι. Γκιώνης, Στ. Γώγος, Α. Δημητριάδου, Όλγα Κοσμά, Π. Πετροπούλου και Θ. Σταματίου συνοψίζονται μεταξύ άλλων, στα εξής:
1 Δεδομένης της απουσίας παρόμοιας φύσης διαπραγματεύσεων στο παρελθόν, είναι αβέβαιο εάν μία συνολική συμφωνία θα μπορέσει να επιτευχθεί στο χρονικό διάστημα των δύο ετών που προβλέπει η Συνθήκη της Ε.Ε. Συνεπώς, τα εμπλεκόμενα μέρη ενδεχομένως χρειαστούν περισσότερο χρόνο για την ολοκλήρωση των διαβουλεύσεων. Οι διαπραγματεύσεις θα μπορούσαν να παραταθούν υπό την προϋπόθεση ομόφωνης έγκρισης των υπόλοιπων 27 κρατών- μελών της Ε.Ε.
2 Μετά την ενεργοποίηση του Άρθρου 50, η έναρξη των διαβουλεύσεων για το Brexit ενδεχομένως αρχίσει να έχει πιο ορατή επίπτωση στην πραγματική οικονομία καθώς εγχώριες επιχειρήσεις και καταναλωτές θα χρειαστεί να προσαρμόσουν τις οικονομικές αποφάσεις τους σε μία μακρά περίοδο αυξημένης αβεβαιότητας για τους όρους αποχώρησης της χώρας καθώς και τη νέα μορφή σχέσεων με την ΕΕ.
3 Εμπειρικές μελέτες υποστηρίζουν ότι αποχωρώντας από την Ε.Ε., η οικονομία του Η.Β. ενδεχομένως επηρεαστεί ποικιλοτρόπως μέσω πολλαπλών διαύλων, όπως, εμπορικές συναλλαγές με την Ε.Ε. και άλλες οικονομίες, εισροή ξένων άμεσων επενδύσεων, μετανάστευση και η αγορά εργασίας, επιπτώσεις στην παραγωγικότητα μέσω εμπορίου, μετανάστευσης και ρυθμιστικού πλαισίου, και συνεισφορά στον κοινοτικό προϋπολογισμό..
4 Yπάρχει διάσταση απόψεων αναφορικά με το πρόσημο και το μέγεθος των επιπτώσεων. Ωστόσο, όσον αφορά την οικονομία του Η.Β., οι περισσότερες μελέτες προβλέπουν μόνιμη απώλεια προϊόντος ? εισοδήματος, αν και υπάρχουν κάποιες εκτιμήσεις για πιθανά καθαρά οφέλη.
5 Οσον αφορά τις δυνητικές επιπτώσεις του Brexit στις χώρες της Ε.Ε. των 27, φαίνεται ότι το Βέλγιο, η Κύπρος, η Ιρλανδία, η Μάλτα και η Ολλανδία είναι οι πιο ευάλωτες. Μεταξύ άλλων, οι οικονομίες αυτές έχουν αναπτύξει σημαντικές αμφίδρομες μεταναστευτικές ροές καθώς και ισχυρές εμπορικές και επενδυτικές διασυνδέσεις με το Η.Β.Επιπλέον, κάποιες από τις χώρες αυτές, μέσω του ρόλου τους ως περιφερειακά χρηματοπιστωτικά κέντρα, έχουν συσσωρεύσει σημαντικές απαιτήσεις έναντι χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων του Η.Β.
6 Tο εμπορικό ισοζύγιο μεταξύ των δύο χωρών στον τομέα των υπηρεσιών παρουσίασε πλεόνασμα για την Ελλάδα το 2015 της τάξης των 2,7 δισ. ευρώ. Αντίστοιχα, το ισοζύγιο στον τομέα των εμπορευμάτων παρουσίασε έλλειμμα ύψους 153,4 εκατ. ευρώ. Συνολικά, το 2015 το εμπορικό ισοζύγιο υπηρεσιών και εμπορευμάτων μεταξύ της Ελλάδας και του Η.Β. ήταν πλεονασματικό κατά 2,5 δισ. ευρώ ή 1,4% του ΑΕΠ της Ελλάδας. Με βάση το μέσο μερίδιο στο εγχώριο ΑΕΠ των συνολικών ελληνικών εξαγωγών προς το Η.Β. κατά την τελευταία πενταετία, η άμεση επίδραση μίας υποθετικής μείωσης κατά μία ποσοστιαία μονάδα του συνόλου των ελληνικών εξαγωγών υπηρεσιών και εμπορευμάτων προς το Η.Β. θα μπορούσε να επιφέρει μείωση του ονομαστικού ελληνικού ΑΕΠ κατά περίπου 0,03 ποσοστιαίες μονάδες (και αντιστρόφως).
7 Υποθετική επιδείνωση του ρυθμού μεγέθυνσης των λοιπών οικονομιών της Ε.Ε. εξαιτίας του Brexit, θα μπορούσε να επηρεάσει αρνητικά τις εμπορικές ροές της Ελλάδας. Με αμετάβλητους τους λοιπούς παράγοντες, η άμεση επίδραση μίας υποθετικής μείωσης κατά μία ποσοστιαία μονάδα του συνόλου των ελληνικών εξαγωγών προς τις χώρες της Ευρώπης των 27 θα μπορούσε να οδηγήσει σε μία μείωση του ρυθμού μεγέθυνσης του ονομαστικού ΑΕΠ της Ελλάδας κατά 0,15 ποσοστιαίες μονάδες (και αντιστρόφως).
8 Ο τουρισμός και η ναυτιλία ίσως επηρεαστούν αρνητικά. Η άμεση συμβολή του τουρισμού στο ΑΕΠ και την απασχόληση της Ελλάδος το 2016, υπολογίζεται σε περίπου 7,7% και 11,5% αντίστοιχα. Το Η.Β. κατατάσσεται στη δεύτερη θέση τόσο σε όρους τουριστικών αφίξεων όσο και εισπράξεων. Οι βασικοί δίαυλοι μέσω των οποίων μπορεί να επηρεαστεί ο ελληνικός τουριστικός κλάδος περιλαμβάνουν: Μείωση του πραγματικού εισοδήματος των νοικοκυριών στο Η.Β. λόγω Brexit σε συνδυασμό με άνοδο του πληθωρισμού και υποτίμηση της συναλλαγματικής ισοτιμίας της στερλίνας έναντι του ευρώ και αλλαγές στις σχετικές διαδικασίες και στο ταξιδιωτικό κόστος εκτός Η.Β.
9 Στη ναυτιλία, η κύρια επίδραση θα μπορούσε να προέλθει από μείωση της ζήτησης για ναυτιλιακές υπηρεσίες σε περίπτωση σημαντικών διαταραχών στο διεθνές εμπόριο λόγω Brexit.
10 Η αποχώρηση του Η.Β. από την Ε.Ε. θα μπορούσε ενδεχομένως να έχει αρνητικό αντίκτυπο στο μέγεθος του τρέχοντος κοινοτικού προϋπολογισμού. Έτσι, υπάρχει κίνδυνος μείωσης των συνολικών κεφαλαίων που είναι σήμερα διαθέσιμα για την Ελλάδα μέσω της ευρωπαϊκής Κοινής Αγροτικής Πολιτικής και των διαθρωτικών κοινοτικών κονδυλίων και υπολογίζονται σε περίπου 35 δισ. ευρώ για την περίοδο 2014 - 2020.
