Το ΣτΕ έδωσε το σήμα για συνέχιση των έργων στις Σκουριές

Έδωσε το σήμα για τη συνέχιση των έργων εκμετάλλευσης χρυσού στη θέση Σκουριές της Κασσάνδρας Χαλκιδικής από την εταιρεία «Ελληνικός Χρυσός» το Συμβούλιο της Επικρατείας, καθώς το Ε' Τμήμα του Ανωτάτου Ακυρωτικού Δικαστηρίου απέρριψε την προσφυγή του Συλλόγου και κατοίκων της Μεγάλης Παναγιάς κατά της προμελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων και ειδικότερα το σημείο που αφορά την παραβίαση της αρχαιολογικής νομοθεσίας.





Στην ευρύτερη περιοχή των Σκουριών εντοπίστηκαν αρχαιολογικά ευρήματα. Αρχικά η ΙΣΤ' Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων (ΕΠΚΑ) και η 10η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων είχαν εκφράσει επιφυλάξεις ως προς την περιοχή των «Μαύρων Πετρών», καθώς διαπίστωσαν, ότι στην περιοχή υπάρχει ο αρχαιολογικός χώρος «Καρακόλι» (περιβάλλων χώρος που έχει αλλοιωθεί σημαντικά από τις λίμνες τελμάτων), όπως υπάρχει επίσης αρχαιολογικός χώρος νότια του οικισμού Στρατωνίου (εντοπίστηκαν αρχαιολογικά ευρήματα). Για τις επίμαχες αυτές περιοχές κρίθηκε αδύνατη κάθε «μελλοντική ανάδειξη της θέσης Καρακόλι» και για την προστασία της περιοχής αυτής αποφάσισαν «σωστική ανασκαφική έρευνα».

Για τη θέση Σκουριές έκριναν αρνητικά, λόγω εντοπισμού «σκουριών και άλλων καταλοίπων σε επιφανειακή εκδήλωση» και άλλων ευρημάτων στις θέσεις «Κάτσουρας» ή «Καστελούδι» και «Παλαιοχώρα», καθώς και στα υψώματα «Καστέλλι» και «Καμήλα».

Όμως, η εταιρεία «Ελληνικός Χρυσός» προσκόμισε στις αρχαιολογικές υπηρεσίες έκθεση του αναπληρωτή καθηγητή κλασικής αρχαιολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Π. Φάκλαρη, σύμφωνα με την οποία τα «αρχαία κατάλοιπα» στη θέση Σκουριές «έχουν μεταφερθεί από αλλού και δεν αποτελούν ένδειξη υπάρξεως αρχαιοτήτων στην περιοχή».

Το όλο θέμα εισήχθη στο Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο (ΚΑΣ), το οποίο κατόπιν αυτοψίας αποφάσισε την έγκριση δραστηριότητας στις θέσεις «Ολυμπιάδα» και «Μαύρες Πέτρες», σύμφωνα με τους όρους των αρχαιολογικών υπηρεσιών και τη διενέργεια επιφανειακής αρχαιολογικής έρευνας στις Σκουριές.

Πράγματι η έρευνα διενεργήθηκε από τις 19.1. έως 20.2.2009 με αυτοψία σε όλη την κρίσιμη έκταση, ενώ αποψιλώθηκε η επιφανειακή βλάστηση και διενεργήθηκαν 31 ερευνητικές τομές χωρίς μηχανικά μέσα. Το αποτέλεσμα δε ήταν, ότι δεν εντοπίστηκαν άλλες αρχαιότητες.

Κατόπιν αυτών, τον Μάρτιο του 2009 η ΙΣΤ' ΕΠΚΑ τάχθηκε υπέρ των έργων στις Σκουριές, υπό τον όρο ανασκαφικής έρευνας σε περίπτωση εντοπισμού και άλλων αρχαιοτήτων, περισυλλογής και μεταφοράς των ήδη εντοπισμένων και παρακολούθησης των εργασιών, ενώ έθεσε πρόσθετους όρους για την προστασία του μνημείου που εντοπίστηκε στη θέση «Καρακόλι».
Ακολούθησε γνωμοδότηση του ΚΑΣ σύμφωνα με την οποία τα ευρήματα στις Σκουριές είναι «εναποθέσεις μπαζών με σκουριές και κεραμική οι οποίες χρησιμοποιήθηκαν το 1960 για την επίστρωση δασικών δρόμων».

Η τελευταία αυτή γνωμοδότηση υιοθετήθηκε από τον τότε ΥΠΕΧΩΔΕ, ο οποίος και δέχθηκε τους προτεινόμενους πρόσθετους όρους από τις αρχαιολογικές υπηρεσίες για τη διασφάλιση των αρχαιοτήτων.

Κατά το στάδιο έγκρισης των περιβαλλοντικών όρων υπήρξαν και νέες γνωμοδοτήσεις των αρχαιολογικών υπηρεσιών που κυμάνθηκαν στο ίδιο πνεύμα.

Όπως υπογραμμίζεται στην υπ' αριθμ. 1170/2013 απόφαση του Ε' Τμήματος του ΣτΕ (πρόεδρος η αντιπρόεδρος Αγγελική Θεοφιλοπούλου και εισηγήτρια η σύμβουλος Επικρατείας Αικατερίνη Σακελλαροπούλου) από το περιεχόμενό των γνωμοδοτήσεων, κ.λπ. των αρχαιολογικών υπηρεσιών, προκύπτει ότι στις Σκουριές «τα εντοπισμένα κατάλοιπα αρχαίων σκουριών και κεραμικής που βρίσκονται στην περιοχή της επιφανειακής εκδήλωσης του μεταλλοφόρου κοιτάσματος θα περισυλλεγούν και θα μεταφερθούν σε κατάλληλο σημείο, ώστε να μην αποκόπτονται από το περιβάλλον τους, ενώ καμία παρέμβαση δεν θα γίνει στις θέσεις «Νταμπίζ», «Παλαιοχώρα», «Καμήλα», «Καστέλλι» και «Καστελούδι», χωρίς προηγούμενη άδεια των αρμοδίων εφορειών.

Οι σύμβουλοι Επικρατείας υπογραμμίζουν, ότι οι αρμόδιες αρχαιολογικές υπηρεσίες διασφαλίζουν πως η ανάπτυξη της επίμαχης δραστηριότητας δεν θα προκαλέσει άμεση ή έμμεση βλάβη στις εντοπισθείσες αρχαιότητες και στην αρχαιολογική έρευνα της καταληφθείσας από τα έργα περιοχής και δεν θα αποκλείσει τη δυνατότητα αξιοποίησης και ανάδειξής τους.

Ως προς τη θέση Σκουριές, οι δικαστές του ΣτΕ, αναφέρουν: «η αρχική αρνητική γνωμοδότηση της αρμόδιας εφορείας βασίστηκε, κατά κύριο λόγο, στον εντοπισμό σκωριών από εκκαμίνευση κατά την αρχαιότητα και κεραμικής σε επιφανειακή εκδήλωση μεταλλοφόρου κοιτάσματος και στην πιθανολόγηση ανεύρεσης αρχαίων εγκαταστάσεων συνδεόμενων με τα ευρήματα αυτά, η οποία όμως αποκλείστηκε κατόπιν ειδικής ανασκαφικής έρευνας και σύμφωνα με την αξιολόγηση του ΚΑΣ. Προς προστασία δε των ευρημάτων αυτών τέθηκε ως όρος η μεταφορά τους σε σημείο κατάλληλο ώστε να μην αποκόπτονται από το περιβάλλον τους».

Τέλος, οι σύμβουλοι Επικρατείας αποφάνθηκαν, ότι η κρίση των αρχαιολογικών υπηρεσιών είναι «επαρκώς αιτιολογημένη» και απέρριψε την προσφυγή του Συλλόγου κ.λπ. ως αβάσιμη.

Η Διεθνής Αμνηστία για τις Σκουριές

Με ανακοίνωσή της, η Διεθνής Αμνηστία καλεί τις ελληνικές αρχές να διεξαγάγουν έγκαιρη, αμερόληπτη και αποτελεσματική έρευνα των ισχυρισμών για παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων από την αστυνομία στην Ιερισσό της Χαλκιδικής κατά τον περασμένο μήνα. Μεταξύ άλλων, υπάρχουν ισχυρισμοί ότι η αστυνομία χρησιμοποίησε χημικές ερεθιστικές ουσίες εναντίον διαδηλωτών στην Ιερισσό με δυσανάλογο μη αναγκαίο τρόπο και προκαλώντας έτσι τραυματισμούς, ότι συγκεντρώθηκαν δείγματα DNA από κατοίκους με ακατάλληλο τρόπο, και ότι τα άτομα που ανακρίθηκαν από την αστυνομία, προφανώς ως ύποπτοι για πιθανή εμπλοκή σε εμπρησμό στον τόπο εργασιών της εταιρείας εξόρυξης Hellas Gold, στερήθηκαν πρόσβαση σε δικηγόρο πριν ή κατά τη διάρκεια της εξέτασης.

Επίσης, η Διεθνής Αμνηστία θα ήθελε να εκφράσει τις πιο βαθιές της ανησυχίες σχετικά με τους ισχυρισμούς που αφορούν τον τρόπο απόκτησης των δειγμάτων DNA. Η Σύμβαση του Συμβουλίου της Ευρώπης για την Προστασία των Ατόμων αναφορικά με την Αυτόματη Επεξεργασία Προσωπικών Δεδομένων, στην οποία συμμετέχει η Ελλάδα, δηλώνει, μεταξύ άλλων, ότι «τα προσωπικά δεδομένα που υποβάλλονται σε αυτόματη επεξεργασία πρέπει να αποκτώνται και να υφίστανται επεξεργασία δίκαια και νόμιμα». Ωστόσο, η Διεθνής Αμνηστία ανησυχεί για το γεγονός ότι στους ανθρώπους αυτούς δεν επιτράπηκε πρόσβαση σε δικηγόρους, παρά το γεγονός ότι πράξεις όπως η συλλογή δειγμάτων DNA φέρεται να δηλώνουν ότι η μεταχείρισή τους είναι αντίστοιχη με τη μεταχείριση υπόπτων σε εν εξελίξει ποινική έρευνα.

Τέλος, καλεί τις ελληνικές αρχές να λάβουν όλα τα απαραίτητα μέτρα για να διασφαλίσουν ότι οι αστυνομικοί δεν χρησιμοποιούν μη αναγκαία και δυσανάλογη βία, σε περιπτώσεις όπως κατά τη διάρκεια διαδηλώσεων ή άλλου είδους συναθροίσεων. Η αστυνόμευση και ο εξοπλισμός ασφαλείας -όπως οι λαστιχένιες σφαίρες, τα δακρυγόνα και οι χειροβομβίδες κρότοι λάμψης, που συχνά περιγράφονται ως λιγότερο «θανατηφόρα όπλα»- μπορεί να προκαλέσουν σοβαρό τραυματισμό, ακόμα και το θάνατο. Οι χημικές ερεθιστικές ουσίες, όπως το δακρυγόνο, δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται όταν οι άνθρωποι είναι περιορισμένοι σε έναν χώρο και όχι με τρόπο που μπορεί να προκαλέσει διαρκή βλάβη (όπως από πολύ κοντινή απόσταση ή άμεσα κατά πρόσωπο των ανθρώπων).