Ποιος φταίει για τις ανισότητες

Τo εμπόριο και η παγκοσμιοποίηση έχουν κατηγορηθεί άδικα για το Brexit και την άνοδο του Ντόναλντ Τραμπ, σύμφωνα με μια έρευνα που ανατρέπει τη δημοφιλή άποψη πως ένας πιο «συνδεδεμένος» κόσμος έχει οδηγήσει σε τέλμα τα εισοδήματα του κατώτερου στρώματος της μεσαίας τάξης στις πλούσιες χώρες.



H ιδέα πως το ευρύ κοινό έχει χτυπηθεί άνισα από την άνοδο των αναπτυσσόμενων αγορών και της Κίνας τα τελευταία 30 χρόνια και την αύξηση των εισοδημάτων των υπερ-πλουσίων παγκοσμίως διαδόθηκε. Είναι το αποκαλούμενο «elephant chart» το οποίο επινόησε ο οικονομολόγος Branko Milanovic, ένας πρώην ανώτερος αξιωματούχος της World Bank.

Oι ειδικοί σε θέματα ανάπτυξης το υποδέχτηκαν πανηγυρικά ως «το γράφημα που εξηγεί τον κόσμο». Αλλά μια νέα μελέτη από το Resolution Foundation, μια βρετανική μη κερδοσκοπική οργάνωση που ιδρύθηκε για να υποστηρίξει τα συμφέροντα όσων έχουν μικρά έως μεσαία εισοδήματα, έχει ανατρέψει τα ευρήματά του.

Μετά από μια ενδελεχή αναπαραγωγή των στοιχείων για τα εισοδήματα παγκοσμίως που παρείχε ο κ. Milanovic, η ανάλυση του Resolution Foundation θέτει υπό αμφισβήτηση το συμπέρασμα πως η παγκοσμιοποίηση και το εμπόριο βλάπτουν τη μεσαία τάξη των πλούσιων χωρών.

Μια ανεξάρτητη ενημέρωση των στοιχείων από το 2008 έως το 2011 από τον κ. Μilanovic επίσης υποδηλώνει μεγαλύτερη αύξηση των εισοδημάτων ακριβώς εκείνων των ομάδων που ζημιώθηκαν από τη στασιμότητα των εισοδημάτων κατά τα τελευταία χρόνια και πολύ μικρότερη αύξηση για τα άτομα με το ανώτερο 1% των εισοδημάτων παγκοσμίως, δήλωσε ο κ. Milanovic σε μια συνέντευξη.

Η ανανέωση των στοιχείων του έδειξε επίσης πως οι πλούσιοι του κόσμου δέχτηκαν σημαντικό χτύπημα από την παγκόσμια οικονομική κρίση, η οποία ουσιαστικά συνέβαλε στην άμβλυνση των ανισοτήτων. «Μπορείς να πεις πως η κρίση ήταν καλή για (τη μείωση) των ανισοτήτων», δήλωσε στους Financial Times.

To Resolution Foundation διαπίστωσε πως ο ταχύτερα αυξανόμενος πληθυσμός στις αναπτυσσόμενες αγορές καθιστούσε δύσκολη τη σύγκριση εισοδημάτων των χαμηλότερων τμημάτων των μεσαίων τάξεων με την πάροδο του χρόνου, επειδή η θέση τους στην παγκόσμια κατάταξη εισοδημάτων άλλαζε. Ο μεγαλύτερος αριθμός των οικογενειών στην Κίνα οδήγησε στο να φαίνεται πως οι φτωχοί στην Αμερική ήταν ακόμα υψηλότερα στην παγκόσμια εισοδηματική κλίμακα το 2008 απ’ ό,τι το 1988.

Αν τα εισοδήματα είχαν παραμείνει αμετάβλητα σε κάθε χώρα, αυτή η πληθυσμιακή μεταβολή από μόνη της θα οδηγούσε σε ξεκάθαρες μειώσεις της τάξης του 25% σε τμήματα της παγκόσμιας εισοδηματικής κλίμακας που σχετίζονται με φτωχότερους ανθρώπους σε πλούσιες χώρες. Αυτό προσέδωσε και το χαρακτηριστικό σχήμα «ελέφαντα» (στο διάγραμμα), σύμφωνα με το Resolution Foundation. Αυτά τα αποτελέσματα διαστρεβλώθηκαν περισσότερο από παράγοντες, όπως τα κράτη της πρώην Σοβιετικής ένωσης στην ανατολική Ευρώπη στις οποίες τα εισοδήματα βρίσκονταν στην ίδια ζώνη και κατέρρευσαν μετά την πτώση του κομμουνισμού.

Η προσαρμογή του διαγράμματος στους σταθερούς πληθυσμούς και η αφαίρεση Κίνας, πρώην χωρών- μελών της Σοβιετικής Ένωσης και Ιαπωνίας δείχνουν μια σχετικά όμοια κατανομή της ανάπτυξης του εισοδήματος ανά τον κόσμο. Η Κίνα διαστρεβλώνει ξεκάθαρα το αποτέλεσμα λόγω των ισχυρής επίδοσής της.

«Η παγκοσμιοποίηση δεν πρέπει να κατηγορείται για όλα τα δεινά στον κόσμο», δήλωσε ο Torsten Bell, διευθυντής του Resolution Foundation. «Αν και η παγκοσμιοποίηση φέρνει μια γκάμα προκλήσεων για τις οικογένειες με χαμηλότερα εισοδήματα, πρέπει να είμαστε ξεκάθαροι στο ότι η αδύναμη ανάπτυξη των εισοδημάτων γενικά πηγάζει από την εσωτερική πολιτική, και το να κατηγορούμε την παγκοσμιοποίηση μειώνει την πίεση στις κυβερνήσεις».

Η μελέτη του Resolution Founda-tion υποδεικνύει ότι η μοίρα του κατώτερου τμήματος των εισοδημάτων της μεσαίας τάξης διέφερε πολύ από χώρα σε χώρα, ενώ παρά την όξυνση των ανισοτήτων σε πολλά μέρη τα κατώτερα στρώματα των μεσαίων τάξεων του πλούσιου κόσμου δεν τα έχουν πάει άσχημα.

Ο κος Milanovic έχει πρωτοπορήσει στην έρευνα για τις συγκρίσεις εισοδημάτων σε παγκόσμια κλίμακα και υποστηρίζει πως «οι μεγάλοι νικητές (από τη διαδικασία της παγκοσμιοποίησης) ήταν οι φτωχοί της Ασίας και οι μεσαίες τάξεις».