Kυκλωμένος από νάρκες ο προϋπολογισμός του ασφαλιστικού υπερ-ταμείου

Με έξι "νάρκες" είναι περικυκλωμένη η εκτέλεση του προϋπολογισμού του Ενιαίου Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης (ΕΦΚΑ)  μέχρι τέλος του 2017 αλλά και το 2018. 

Οι "νάρκες" αυτές σχετίζονται σχεδόν αποκλειστικά -από την πλευρά των εσόδων- με ασφαλιστικές εισφορές των μη μισθωτών και ιδίως των ελευθέρων επαγγελματιών, δεδομένου ότι δεν έχουν τέλος οι αλλαγές στον τρόπο υπολογισμού τους.

Για αυτό, εξάλλου, το Υπ. Εργασίας σπεύδει από τον ερχόμενο Σεπτέμβριο να δημιουργήσει "μαξιλάρια" (πχ επιδότηση εισφορών για μετατροπή μπλοκάκηδων σε μισθωτούς) προκειμένου να αναχαιτίσει ενδεχόμενες νέες πιέσεις στις εισπράξεις του.

Σύμφωνα με αναλυτές της κοινωνικής ασφάλισης, με τους οποίους συνομίλησε το Capital.gr, η αγωνία της πολιτικής ηγεσίας του Υπ. Εργασίας οφείλεται, πιο συγκεκριμένα, στις αβεβαιότητες που γεννούν οι ακόλουθες επικείμενες εξελίξεις στον τομέα του ΕΦΚΑ που αφορά τα έσοδα από εισφορές των ελευθέρων επαγγελματιών και των αυταπασχολούμενων:

- Ο υπολογισμός των εισφορών με βάση το καθαρό δηλωτέο εισόδημα του 2016 "κρύβει" χαμηλότερα βεβαιωμένα έσοδα

Η διαδικασία αυτή αναμένεται να έχει ολοκληρωθεί το αργότερο μέχρι τον ερχόμενο Οκτώβριο.

Συνεπώς, οι επαγγελματίες θα κληθούν να καταβάλλουν, για πρώτη φορά, τις εισφορές με βάση το εισόδημα του 2016 έως 30 Νοεμβρίου.

Αν οι επαγγελματίες ως σύνολο δηλώσουν χαμηλότερο εισόδημα το 2016 σε σχέση με το 2015 (σ.σ. κάτι που θεωρείται ως το πιο πιθανό ενδεχόμενο), τότε ο ΕΦΚΑ θα βεβαιώσει εξαρχής χαμηλότερα έσοδα από τις καταβλητέες εισφορές σε σχέση με το 2015.

Η βεβαίωση χαμηλότερων εισόδων σε σχέση με πέρσι αποτελεί ένα βασικό -αν και όχι τελεσίδικο- παράγοντα για είσπραξη χαμηλότερων εσόδων.

- Ο αρνητικός συμψηφισμός των εισφορών με βάση το εισόδημα του 2016 με τις εισφορές που καταβλήθηκαν με βάση το εισόδημα του 2015 θα χαμηλώσει ακόμα περισσότερο τις καταβλητέες εισφορές.

Ο  ΕΦΚΑ θα πρέπει να επιστρέψει στους επαγγελματίες που δήλωσαν λιγότερα το 2016 σε σχέση με το 2015 τη διαφορά μεταξύ των υψηλότερων καταβληθέντων εισφορών με βάση το εισόδημα του 2015 και των χαμηλότερων καταβλητέων εισφορών με βάση το εισόδημα του 2015.

Η επιστροφή αυτή θα ξεκινήσει αναδρομικά από τον ερχόμενο Οκτώβριο-Νοέμβριο και θα λάβει, πιθανότατα, τη μορφή έκπτωσης στις τρέχουσες εισφορές η οποία θα αποδοθεί σε 9 ή 10 ισόποσες μηνιαίες δόσεις.

Σε αυτήν την περίπτωση, οι τρέχουσες μηνιαίες εισφορές από τον ερχόμενο Οκτώβριο–Νοέμβριο θα είναι διπλά μειωμένες για το επόμενο 9μηνο, δεδομένου ότι θα αποτελούν το άθροισμα των μειωμένων εισφορών με βάση το εισόδημα του 2016 συν την μηνιαία δόσης της αναδρομικής μείωσης που προκύπτει από τον επανυπολογισμό των εισφορών που καταβλήθηκαν προ του Νοεμβρίου –Οκτωβρίου 2017.

Ερώτημα, πάντως, αποτελεί αν ο ΕΦΚΑ θα εφαρμόσει τις εκπτώσεις αυτές στην περίπτωση που ένας επαγγελματίας έχει ληξιπρόθεσμα χρέη είτε προς τον ΟΑΕΕ (ή το ΕΤΑΑ) για την περίοδο προ της 1/1/2017, είτε προς τον ΕΦΚΑ μετά την 1/1/2017 ή θα τις συμψηφίσει με αυτές.

- Ο θετικός συμψηφισμός των εισφορών με βάση το εισόδημα του 2016 με τις εισφορές που καταβλήθηκαν με βάση το εισόδημα του 2015 θα αυξήσει –με αμφίβολες ελπίδες ικανοποίησης τους- τις απαιτήσεις του ΕΦΚΑ από τους επαγγελματίες.

Ο ΕΦΚΑ θα πρέπει να ζητήσει από τους επαγγελματίες που δήλωσαν περισσότερα το 2016 σε σχέση με το 2015 τη διαφορά μεταξύ  των χαμηλότερων καταβληθέντων εισφορών με βάση το εισόδημα του 2015 και των υψηλότερων καταβλητέων εισφορών με βάση το εισόδημα του 2015.

Η απαίτηση αυτή του ΕΦΚΑ θα ξεκινήσει αναδρομικά από τον ερχόμενο Οκτώβριο –Νοέμβριο και θα λάβει, πιθανότατα, τη μορφή επιπλέον χρέωσης στις τρέχουσες εισφορές η οποία θα ζητηθεί από τους επαγγελματίες να αποδοθεί σε 9 ή 10 ισόποσες μηνιαίες δόσεις.

Σε αυτήν την περίπτωση, οι τρέχουσες μηνιαίες εισφορές από τον ερχόμενο Οκτώβριο–Νοέμβριο θα είναι διπλά αυξημένες για το επόμενο 9μηνο, δεδομένου ότι θα αποτελούν το άθροισμα των αυξημένων εισφορών με βάση το εισόδημα του 2016 συν την μηνιαία δόσης της αναδρομικής αύξησης που προκύπτει από τον επανυπολογισμό των εισφορών που καταβλήθηκαν προ του Νοεμβρίου –Οκτωβρίου 2017.

Έτσι οι συγκεκριμένοι επαγγελματίες θα κληθούν να καταβάλλουν ιδιαίτερα αυξημένες εισφορές, οι οποίες –προφανώς- θα έχουν αυξημένες πιθανότητες μη πλήρους καταβολής τους.

- Η ρύθμιση των 120 δόσεων θέτει αυστηρούς όρους και έτσι αμφίβολο εισπρακτικό αποτέλεσμα

Η ένταξη στη νέα ρύθμιση  τμηματικής εξόφλησης (σε έως 120 δόσεις) των χρεών των αυταπασχολούμενων έως 20.000 ευρώ προς τον τέως ΟΑΕΕ ή το τέως ΕΤΑΑ προβλέπει εισοδηματικά και περιουσιακά κριτήρια.

Αυτό σημαίνει πως για να ενταχθεί κάποιος αυταπασχολούμενους στη ρύθμιση αυτή θα πρέπει να δεχθεί εκτός από το διαθέσιμο εισόδημα του, να δεχθεί την κατάσχεση μέρους ή και ολόκληρης της κινητής (καταθέσεις) ή ακίνητης (πχ διαμερίσματα, οικόπεδα) περιουσίας του.

Αν και μία τέτοια ρύθμιση, φαίνεται αυτή τη στιγμή ως "μονόδρομος" προκειμένου ένας αυταπασχολούμενος ιδίως με μεγάλες οφειλές προς τα ταμεία να ανακτήσει την ασφαλιστική ικανότητα και ενημερότητά του (εφόσον καταβάλλει  παράλληλα και τις τρέχουσες εισφορές του)  είναι μάλλον αβέβαιο κατά πόσο θα γίνει ευρέως αποδεχτή. 

Σε αυτήν την περίπτωση, ο ΕΦΚΑ κάθε άλλο παρά θεαματική αύξηση των εσόδων του από παλιότερες αλλά και τρέχουσες εισφορές θα πρέπει να περιμένει.

- Η επικείμενη είσπραξη των εισφορών από την εφορία θα "στριμώξει" ακόμα περισσότερο τους επαγγελματίες

Το Μνημόνιο προβλέπει πως μέχρι τέλος του 2017 θα πρέπει να ενταχθούν οι μηχανισμοί είσπραξης των εισφορών να ενταχθούν στην Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων.

Σύμφωνα με το υπό διαμόρφωση σχέδιο του Υπ. Εργασίας και του ΥΠΟΙΚ αυτό οδηγεί στην εναρμόνιση του χρόνου καταβολής των εισφορών των εργοδοτών και των αυταπασχολούμενων με το χρόνο καταβολής των φόρων, αλλά και στην από κοινού διαχείριση των φορολογικών και ασφαλιστικών χρεών από την ΑΑΔΕ.

Αυτό θα σηματοδοτήσει το διπλό "στρίμωγμα" των επαγγελματιών από ένα και μόνο φορέα, την ΑΑΔΕ, με απρόβλεπτες συνέπειες στα έσοδα από εισφορές και φόρους.

- Η αλλαγή της βάσης υπολογισμού των εισφορών των επαγγελματιών  από το 2018 θα αυξήσει την ασφαλιστική επιβάρυνση

Από 1/1/2018 οι εισφορές των επαγγελματιών θα υπολογίζονται με βάση το 85% του ακαθάριστου εισοδήματος που δήλωσαν το 2017. Αυτό θα οδηγήσει σε αύξηση έως και 30% της ασφαλιστικής επιβάρυνσης ορισμένων επαγγελματιών και έτσι των κινδύνων για χαμηλότερα έσοδα από εισφορές.