Το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης οριστικοποιεί μέσα από σειρά συσκέψεων την οικονομική του πολιτική, αλλά και το αναπτυξιακό του "αντίβαρο", όπως αυτό θα αποτυπωθεί στον νέο Προϋπολογισμό και στο 2ο φορολογικό νομοσχέδιο.
Οι θέσεις του θα παρουσιασθούν στις επαφές που θα έχει αύριο η κυβέρνηση στο Βερολίνο με την καγκελάριο Άνγκελα Μέρκελ και τον Αντικαγκελάριο και υπουργό Οικονομικών Όλαφ Σολτς, αλλά και τα "ραντεβού" που θα ακολουθήσουν σε επίπεδο EWG και Eurogroup.
Ωστόσο, όπως εξηγούν διπλωματικές πηγές, πέρα από την προσπάθεια που καταβάλλεται ούτως ώστε να διασφαλισθούν τα έσοδα, να αρθούν οι καθυστερήσεις του παρελθόντος και επιταχυνθεί η ανάπτυξη, υπάρχουν και άλλοι παράμετροι οι οποίοι εισάγονται στην "εξίσωση".
Ο λόγος για τουλάχιστον τρεις αστάθμητους παράγοντες οι οποίοι θα διαμορφώσουν το τοπίο των επόμενων εβδομάδων/μηνών αναφορικά με τη διαπραγμάτευση για χαμηλότερα πρωτογενή πλεονάσματα και κατά συνέπεια για το περιθώριο που θα έχει η κυβέρνηση να εφαρμόσει εμπροσθοβαρώς την πολιτική φοροελαφρύνσεων.
Η κρίση
Ο πρώτος παράγοντας συνδέεται με την κρίση που μαστίζει τη γερμανική οικονομία, ενισχύοντας τους φόβους για επιβράδυνση του ΑΕΠ ανά την Ε.Ε. Στη Γερμανία, τα νέα στοιχεία για την υποχώρηση του επιχειρηματικού κλίματος στο χαμηλότερο επίπεδο από τον Νοέμβριο του 2012 επιβεβαιώνουν πως η οικονομία τελεί σε συνθήκες ύφεσης. Και τούτο όταν λίγες μέρες πριν είχε ανακοινωθεί η μείωση του ΑΕΠ κατά 0,1% σε τριμηνιαία βάση και η άνοδός του μόνο κατά 0,4% σε ετήσια βάση (στοιχεία για το β΄ τρίμηνο του 2019). Ο δείκτης του επιχειρηματικού κλίματος έχει ειδική σημασία λόγω του εξαγωγικού προσανατολισμού της γερμανικής οικονομίας ο οποίος δέχεται έντονες πιέσεις από τους εμπορικούς πολέμους, με αλυσιδωτές επιπτώσεις και στα άλλα κράτη – μέλη.
Ο ανασχηματισμός στην ΕΕ
Ο δεύτερος παράγοντας συνδέεται με την αλλαγή φρουράς στο "τιμόνι" της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η νέα επικεφαλής της Κομισιόν Ούρσουλα Φον Ντερ Λάιεν είναι "άγνωστη" σε πολύ μεγάλο μέρος του στελεχιακού δυναμικού της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Έτσι μένει να φανεί η στάση την οποία θα τηρήσει όταν αναλάβει επισήμως τα καθήκοντά της τον Νοέμβριο. Δηλαδή σε μία περίοδο κατά την οποία -σύμφωνα με το πιθανότερο σενάριο- αναμένονται και οι πολιτικές αποφάσεις αναφορικά με την τέταρτη αξιολόγηση και με το ελληνικό ζήτημα.
Άγνωστοι παραμένουν ακόμα και οι "κάτοχοι" των οικονομικών χαρτοφυλακίων της Κομισιόν και κυρίως ο διάδοχός του Επιτρόπου Πιερ Μοσκοβισί (σ.σ. ο οποίος επιθυμεί από τη πλευρά του να ολοκληρώσει επί ημερών του την τέταρτη αξιολόγηση, δηλαδή έως το τέλος Οκτωβρίου, κάτι που θεωρείται ιδιαίτερα δύσκολο).
Το ελληνικό ζήτημα εμπλέκεται όχι μόνο με το αίτημα αλλαγής (έστω και έμμεσα) του στόχου για τα πρωτογενή πλεονάσματα, αλλά και με τη γενικότερη συζήτηση χαλάρωσης των δημοσιονομικών κανόνων ανά την Ευρωπαϊκή Ένωση με αφορμή την οικονομική κρίση. Όπως εξηγούν αρμόδιες πηγές, αυτό δεν είναι σαφές αν θα ωφελήσει κράτη όπως η Ελλάδα τη στιγμή που η συζήτηση γίνεται για το πώς θα θωρακίζονται κράτη όπως η Γερμανία που εισέρχονται σε ύφεση. Μπορεί πάντως να διευκολύνει το ελληνικό αίτημα για (έμμεση έστω) χαλάρωση των στόχων, εκτιμούν.
Το ΑΕΠ και τα έσοδα
Ο τρίτος παράγοντας ασάφειας συνδέεται με το εγχώριο οικονομικό σκηνικό. Μένει να φανεί αν οι εξωτερικοί τριγμοί θα αποτυπωθούν στο ΑΕΠ του δευτέρου τριμήνου (που θα ανακοινωθεί τις πρώτες ημέρες του Σεπτεμβρίου από την ΕΛΣΤΑΤ). Αλλά και στη συνέχεια στην πορεία της οικονομίας στο σύνολό του 2019, με την κυβέρνηση να ευελπιστεί σε ισχυρότερο ρυθμό ανάπτυξης για να μπορέσει να εφαρμόσει τα σχέδιά της.
Το άλλο στοίχημα είναι η πορεία των εσόδων τον μήνα Σεπτέμβριο ειδικά στο πεδίο των 120 δόσεων. Πάγια θέση της Κυβέρνησης είναι ότι η νέα ρύθμιση των 120 δόσεων θα έχει αυξηθεί η εισπραξιμότητα, αλλά αυτό μένει να αποδειχθεί στην πράξη και κατά τη συνήθη πρακτική οι πιο πολλές αιτήσεις γίνονται στο τέλος της προθεσμίας που δίδεται, δηλαδή προς το παρόν στα τέλη Σεπτεμβρίου. Τότε λήγει και η πληρωμή της πρώτης δόσης του ΕΝΦΙΑ, αλλά και η καταβολή της δεύτερης δόσης του φόρου εισοδήματος.
Τα στοιχεία θα ληφθούν υπόψη τους τελικούς υπολογισμούς που θα κάνουν οι θεσμοί μετά την αναχώρησή τους από την Αθήνα για να οριστικοποιηθεί η στάση τους τόσο στην 4η έκθεση Ενισχυμένης Εποπτείας, όσο και στο φορολογικό νομοσχέδιο το οποίο έχει αρχίσει να συντάσσει η κυβέρνηση.
Τα πρώτα μηνύματα πάντως θα έρθουν πιο γρήγορα. Συνδέονται με την πρωθυπουργική αποστολή στο Βερολινο και με το επόμενο τεχνοκρατικό ραντεβού στο Euroworking Group της 5ης Σεπτεμβρίου. Άλλωστε, το κλίμα το οποίο θα επικρατήσει στις δύο αυτές συναντήσεις (και σε άλλες επαφές κορυφής) θα συνδράμει στις τελικές αποφάσεις αναφορικά με τις εξαγγελίες του Πρωθυπουργού στη ΔΕΘ.
Ο υπουργός Οικονομικών Χρήστος Σταϊκούρας -που αναχωρεί σήμερα για το Βερολίνο- σε συνέντευξη στην Handelsblatt ερωτηθείς για τις δικές του προσδοκίες από την επίσκεψη του Κυριάκου Μητσοτάκη στην καγκελαρία είπε προσδοκώ ότι μέσα από αυτές "θα ενισχυθεί η αμοιβαία εμπιστοσύνη μας. Επίσης, πιστεύω ότι η επίσκεψη θα μας βοηθήσει να βρούμε κοινές λύσεις για τη μελλοντική αρχιτεκτονική της ευρωζώνης". Για το θέμα των πλεονασμάτων απάντησε ότι "αυτή η κυβέρνηση αποδέχεται τις υποχρεώσεις που έχει συνάψει η χώρα μας με τους εταίρους και χρηματοδότες της" αλλά η ελληνική κυβέρνηση "θα δημιουργήσει εκείνες τις προϋποθέσεις ανάπτυξης, οι οποίες θα μας επιτρέψουν να μειώσουμε το πρωτογενές πλεόνασμα. Είμαστε σε συζητήσεις γι' αυτούς τους πιο ρεαλιστικούς στόχους. Γνωρίζουμε πολύ καλά ότι η αξιοπιστία αποτελεί αποφασιστικό παράγοντα στην παρούσα φάση".
Για την πολιτική που ακολουθείται ώστε να επιταχυνθεί το ΑΕΠ ο υπουργός Οικονομικών επισήμανε ο στόχος θα επιτευχθεί "με το κατάλληλο ρυθμιστικό πλαίσιο. Σε αυτό περιλαμβάνονται η φορολογική μεταρρύθμιση, αλλά και μία πειθαρχημένη δημοσιονομική πολιτική, βιώσιμα κρατικά έσοδα και ένας υγιής τραπεζικός τομέας. Μετά το αρνητικό σπιράλ της κρίσης θέλουμε να επαναφέρουμε την οικονομία σε πορεία βιώσιμης ανάπτυξης με την προώθηση σημαντικών επενδύσεων, ιδιωτικοποιήσεις, κρατικές επενδύσεις σε υποδομές και στήριξη της υγιούς ιδιωτικής επιχειρηματικότητας".
Μίλησε όμως και για κρίση ανά την ΕΕ. Είπε ότι "το διεθνές περιβάλλον είναι πολύ άστατο. Οι γεωπολιτικές συγκυρίες, ο προστατευτισμός, οι ροές στις αγορές κεφαλαίων- όλα αυτά αποπνέουν αβεβαιότητα. Ο κίνδυνος ύφεσης είναι υπαρκτός. Οι επιπτώσεις για την Ελλάδα εξαρτώνται από τη διάρκεια της ύφεσης και από την ανάπτυξη στις οικονομικά ισχυρές χώρες".
Οι θέσεις του θα παρουσιασθούν στις επαφές που θα έχει αύριο η κυβέρνηση στο Βερολίνο με την καγκελάριο Άνγκελα Μέρκελ και τον Αντικαγκελάριο και υπουργό Οικονομικών Όλαφ Σολτς, αλλά και τα "ραντεβού" που θα ακολουθήσουν σε επίπεδο EWG και Eurogroup.
Ωστόσο, όπως εξηγούν διπλωματικές πηγές, πέρα από την προσπάθεια που καταβάλλεται ούτως ώστε να διασφαλισθούν τα έσοδα, να αρθούν οι καθυστερήσεις του παρελθόντος και επιταχυνθεί η ανάπτυξη, υπάρχουν και άλλοι παράμετροι οι οποίοι εισάγονται στην "εξίσωση".
Ο λόγος για τουλάχιστον τρεις αστάθμητους παράγοντες οι οποίοι θα διαμορφώσουν το τοπίο των επόμενων εβδομάδων/μηνών αναφορικά με τη διαπραγμάτευση για χαμηλότερα πρωτογενή πλεονάσματα και κατά συνέπεια για το περιθώριο που θα έχει η κυβέρνηση να εφαρμόσει εμπροσθοβαρώς την πολιτική φοροελαφρύνσεων.
Η κρίση
Ο πρώτος παράγοντας συνδέεται με την κρίση που μαστίζει τη γερμανική οικονομία, ενισχύοντας τους φόβους για επιβράδυνση του ΑΕΠ ανά την Ε.Ε. Στη Γερμανία, τα νέα στοιχεία για την υποχώρηση του επιχειρηματικού κλίματος στο χαμηλότερο επίπεδο από τον Νοέμβριο του 2012 επιβεβαιώνουν πως η οικονομία τελεί σε συνθήκες ύφεσης. Και τούτο όταν λίγες μέρες πριν είχε ανακοινωθεί η μείωση του ΑΕΠ κατά 0,1% σε τριμηνιαία βάση και η άνοδός του μόνο κατά 0,4% σε ετήσια βάση (στοιχεία για το β΄ τρίμηνο του 2019). Ο δείκτης του επιχειρηματικού κλίματος έχει ειδική σημασία λόγω του εξαγωγικού προσανατολισμού της γερμανικής οικονομίας ο οποίος δέχεται έντονες πιέσεις από τους εμπορικούς πολέμους, με αλυσιδωτές επιπτώσεις και στα άλλα κράτη – μέλη.
Ο ανασχηματισμός στην ΕΕ
Ο δεύτερος παράγοντας συνδέεται με την αλλαγή φρουράς στο "τιμόνι" της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η νέα επικεφαλής της Κομισιόν Ούρσουλα Φον Ντερ Λάιεν είναι "άγνωστη" σε πολύ μεγάλο μέρος του στελεχιακού δυναμικού της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Έτσι μένει να φανεί η στάση την οποία θα τηρήσει όταν αναλάβει επισήμως τα καθήκοντά της τον Νοέμβριο. Δηλαδή σε μία περίοδο κατά την οποία -σύμφωνα με το πιθανότερο σενάριο- αναμένονται και οι πολιτικές αποφάσεις αναφορικά με την τέταρτη αξιολόγηση και με το ελληνικό ζήτημα.
Άγνωστοι παραμένουν ακόμα και οι "κάτοχοι" των οικονομικών χαρτοφυλακίων της Κομισιόν και κυρίως ο διάδοχός του Επιτρόπου Πιερ Μοσκοβισί (σ.σ. ο οποίος επιθυμεί από τη πλευρά του να ολοκληρώσει επί ημερών του την τέταρτη αξιολόγηση, δηλαδή έως το τέλος Οκτωβρίου, κάτι που θεωρείται ιδιαίτερα δύσκολο).
Το ελληνικό ζήτημα εμπλέκεται όχι μόνο με το αίτημα αλλαγής (έστω και έμμεσα) του στόχου για τα πρωτογενή πλεονάσματα, αλλά και με τη γενικότερη συζήτηση χαλάρωσης των δημοσιονομικών κανόνων ανά την Ευρωπαϊκή Ένωση με αφορμή την οικονομική κρίση. Όπως εξηγούν αρμόδιες πηγές, αυτό δεν είναι σαφές αν θα ωφελήσει κράτη όπως η Ελλάδα τη στιγμή που η συζήτηση γίνεται για το πώς θα θωρακίζονται κράτη όπως η Γερμανία που εισέρχονται σε ύφεση. Μπορεί πάντως να διευκολύνει το ελληνικό αίτημα για (έμμεση έστω) χαλάρωση των στόχων, εκτιμούν.
Το ΑΕΠ και τα έσοδα
Ο τρίτος παράγοντας ασάφειας συνδέεται με το εγχώριο οικονομικό σκηνικό. Μένει να φανεί αν οι εξωτερικοί τριγμοί θα αποτυπωθούν στο ΑΕΠ του δευτέρου τριμήνου (που θα ανακοινωθεί τις πρώτες ημέρες του Σεπτεμβρίου από την ΕΛΣΤΑΤ). Αλλά και στη συνέχεια στην πορεία της οικονομίας στο σύνολό του 2019, με την κυβέρνηση να ευελπιστεί σε ισχυρότερο ρυθμό ανάπτυξης για να μπορέσει να εφαρμόσει τα σχέδιά της.
Το άλλο στοίχημα είναι η πορεία των εσόδων τον μήνα Σεπτέμβριο ειδικά στο πεδίο των 120 δόσεων. Πάγια θέση της Κυβέρνησης είναι ότι η νέα ρύθμιση των 120 δόσεων θα έχει αυξηθεί η εισπραξιμότητα, αλλά αυτό μένει να αποδειχθεί στην πράξη και κατά τη συνήθη πρακτική οι πιο πολλές αιτήσεις γίνονται στο τέλος της προθεσμίας που δίδεται, δηλαδή προς το παρόν στα τέλη Σεπτεμβρίου. Τότε λήγει και η πληρωμή της πρώτης δόσης του ΕΝΦΙΑ, αλλά και η καταβολή της δεύτερης δόσης του φόρου εισοδήματος.
Τα στοιχεία θα ληφθούν υπόψη τους τελικούς υπολογισμούς που θα κάνουν οι θεσμοί μετά την αναχώρησή τους από την Αθήνα για να οριστικοποιηθεί η στάση τους τόσο στην 4η έκθεση Ενισχυμένης Εποπτείας, όσο και στο φορολογικό νομοσχέδιο το οποίο έχει αρχίσει να συντάσσει η κυβέρνηση.
Τα πρώτα μηνύματα πάντως θα έρθουν πιο γρήγορα. Συνδέονται με την πρωθυπουργική αποστολή στο Βερολινο και με το επόμενο τεχνοκρατικό ραντεβού στο Euroworking Group της 5ης Σεπτεμβρίου. Άλλωστε, το κλίμα το οποίο θα επικρατήσει στις δύο αυτές συναντήσεις (και σε άλλες επαφές κορυφής) θα συνδράμει στις τελικές αποφάσεις αναφορικά με τις εξαγγελίες του Πρωθυπουργού στη ΔΕΘ.
Ο υπουργός Οικονομικών Χρήστος Σταϊκούρας -που αναχωρεί σήμερα για το Βερολίνο- σε συνέντευξη στην Handelsblatt ερωτηθείς για τις δικές του προσδοκίες από την επίσκεψη του Κυριάκου Μητσοτάκη στην καγκελαρία είπε προσδοκώ ότι μέσα από αυτές "θα ενισχυθεί η αμοιβαία εμπιστοσύνη μας. Επίσης, πιστεύω ότι η επίσκεψη θα μας βοηθήσει να βρούμε κοινές λύσεις για τη μελλοντική αρχιτεκτονική της ευρωζώνης". Για το θέμα των πλεονασμάτων απάντησε ότι "αυτή η κυβέρνηση αποδέχεται τις υποχρεώσεις που έχει συνάψει η χώρα μας με τους εταίρους και χρηματοδότες της" αλλά η ελληνική κυβέρνηση "θα δημιουργήσει εκείνες τις προϋποθέσεις ανάπτυξης, οι οποίες θα μας επιτρέψουν να μειώσουμε το πρωτογενές πλεόνασμα. Είμαστε σε συζητήσεις γι' αυτούς τους πιο ρεαλιστικούς στόχους. Γνωρίζουμε πολύ καλά ότι η αξιοπιστία αποτελεί αποφασιστικό παράγοντα στην παρούσα φάση".
Για την πολιτική που ακολουθείται ώστε να επιταχυνθεί το ΑΕΠ ο υπουργός Οικονομικών επισήμανε ο στόχος θα επιτευχθεί "με το κατάλληλο ρυθμιστικό πλαίσιο. Σε αυτό περιλαμβάνονται η φορολογική μεταρρύθμιση, αλλά και μία πειθαρχημένη δημοσιονομική πολιτική, βιώσιμα κρατικά έσοδα και ένας υγιής τραπεζικός τομέας. Μετά το αρνητικό σπιράλ της κρίσης θέλουμε να επαναφέρουμε την οικονομία σε πορεία βιώσιμης ανάπτυξης με την προώθηση σημαντικών επενδύσεων, ιδιωτικοποιήσεις, κρατικές επενδύσεις σε υποδομές και στήριξη της υγιούς ιδιωτικής επιχειρηματικότητας".
Μίλησε όμως και για κρίση ανά την ΕΕ. Είπε ότι "το διεθνές περιβάλλον είναι πολύ άστατο. Οι γεωπολιτικές συγκυρίες, ο προστατευτισμός, οι ροές στις αγορές κεφαλαίων- όλα αυτά αποπνέουν αβεβαιότητα. Ο κίνδυνος ύφεσης είναι υπαρκτός. Οι επιπτώσεις για την Ελλάδα εξαρτώνται από τη διάρκεια της ύφεσης και από την ανάπτυξη στις οικονομικά ισχυρές χώρες".
