Οι 10 κίτρινες κάρτες της τρόικας

ΑΥΣΤΗΡΕΣ ΣΥΣΤΑΣΕΙΣ σε δέκα σημεία έκανε η τρόικα στην κυβέρνηση, ζητώντας σε αυστηρό τόνο εδώ και τώρα να αναλάβει δράση χωρίς πισωγυρίσματα. Οι εκπρόσωποί της έκαναν λόγο για δίμηνη απραξία και ζήτησαν ανάληψη πρωτοβουλιών εντός της εβδομάδος.





Κοινοτικές πηγές αναφέρουν ότι η τρόικα θα περιμένει τις επόμενες ημέρες από την κυβέρνηση να δουλέψει ξεπερνώντας διαφωνίες και αναστολές. Οι επιτηρητές κατέστησαν σαφές ότι, ενώ στο πεδίο του προϋπολογισμού υπάρχει ανοχή λόγω της οξύτερης ύφεσης, στο πεδίο των μεταρρυθμίσεων οι δικαιολογίες έχουν στερέψει. Επιμένει δηλαδή στη σκληρή γραμμή, την οποία άλλωστε αποδέχθηκε η κυβέρνηση που ψήφισε τους σχετικούς νόμους, αλλά δεν τους εφαρμόζει.

Ζήτησε από το υπουργείο Οικονομικών να προχωρήσει αποφασιστικά στην πάταξη της φοροδιαφυγής, όχι με τις γνωστές λίστες, αλλά με ηχηρά ονόματα που θα υποστούν νομικές και οικονομικές συνέπειες, σε αποκρατικοποιήσεις, στο πραγματικό άνοιγμα των επαγγελμάτων, στο νέο μισθολόγιο, στην περιστολή της σπατάλης και στις παρεμβάσεις που έχουν ήδη συμφωνηθεί σε ΔΕΚΟ, φορείς, εργασιακό και ασφαλιστικό.

ΕΡΓΑΣΙΑΚΟ

Υπό την απειλή της πλήρους κατάργησης των κλαδικών συμβάσεων, απαίτηση που ακούστηκε αρκετές φορές στις διαπραγματεύσεις της τρόικας με τον υπουργό Εργασίας Γιώργο Κουτρουμάνη, η κυβέρνηση ανέλαβε τη δέσμευση να επιφέρει νέες νομοθετικές αλλαγές που θα ανοίξουν ακόμη περισσότερο το δρόμο για την υπογραφή επιχειρησιακών συμβάσεων. Οι εκπρόσωποι της τρόικας εξακολουθούν να πιέζουν για την επέκταση των επιχειρησιακών συμβάσεων, αποσκοπώντας στο να μειωθούν οι μισθοί του ιδιωτικού τομέα κοντά στα επίπεδα της Εθνικής Γενικής Συλλογικής Σύμβασης Εργασίας. Στις πολύωρες συζητήσεις, η ελληνική πλευρά διατύπωσε δύο επιχειρήματα:

* Τη ζημιά που προκαλεί στα δημόσια έσοδα (μέσω φορολογίας και συρρίκνωσης των ασφαλιστικών εισφορών) η μείωση των μισθών στον ιδιωτικό τομέα και

* Την... επέλαση των ατομικών συμβάσεων που οδηγούν στην πλήρη απορρύθμιση των εργασιακών σχέσεων.

Το ενδεχόμενο κατάργησης των κλαδικών συμβάσεων φαίνεται να απομακρύνεται. Ωστόσο το υπουργείο Εργασίας ανέλαβε τη δέσμευση να προχωρήσει σε νέες «διορθώσεις» του νομοθετικού πλαισίου για τις επιχειρησιακές συμβάσεις.

1. Θα ληφθεί μέριμνα ώστε η σύσταση σωματείων σε επίπεδο επιχείρησης να ολοκληρώνεται σε λίγες εβδομάδες και όχι σε διάστημα 6-8 μηνών που απαιτούνται σήμερα.

2. Επίσης, προγραμματίζονται έλεγχοι ώστε να διαπιστώνεται η αντιπροσωπευτικότητα όλων των οργανώσεων εργοδοτών και εργαζομένων που υπογράφουν κλαδικές και ομοιοεπαγγελματικές συμβάσεις. Το ζητούμενο είναι ότι, αν οι υπογράφοντες δεν αντιπροσωπεύουν το 51% των εργαζομένων, τότε δεν θα είναι υποχρεωτική η εφαρμογή της σύμβασης και στα μη μέλη των σωματείων.

ΔΕΚΟ-ΜΙΣΘΟΛΟΓΙΟ

Οι παλινωδίες της κυβέρνησης με το νέο μισθολόγιο έχουν δώσει πρόσθετη λαβή στην τρόικα, που απαιτεί δραστική περικοπή της μισθολογικής δαπάνης. Αν και αρχικά η κυβέρνηση εμφανιζόταν άκαμπτη στο θέμα της μονιμότητας των υπαλλήλων, μπροστά στο αδιέξοδο που διαγράφεται, δείχνει να έχει συμβιβαστεί και με την ιδέα των απολύσεων. Ο Ευ. Βενιζέλος, ανακοίνωσε επέκταση του μέτρου της εφεδρείας σε όλο το φάσμα της διοίκησης.

Σε τι έκταση θα εφαρμοστεί το μέτρο της εφεδρείας θα εξαρτηθεί από τις αποκλίσεις των δημοσιονομικών στόχων. Οι περικοπές επιδομάτων, υπερωριών και άλλων πρόσθετων αμοιβών που έφερε το μεσοπρόθεσμο εκτιμήθηκε ότι δεν αρκούν για να μειωθεί το μισθολογικό κόστος κατά 770 εκατ. ευρώ μέχρι τα τέλη του 2011 και άλλα 600 εκατ. ευρώ το 2012. Το προσχέδιο μισθολογίου συνάντησε τις έντονες επιφυλάξεις των επιτηρητών. Συμφωνία υπήρξε στα εύκολα, δηλαδή στη μισθολογική αφετηρία των νεοεισερχόμενων που θα εναρμονιστεί με τον ιδιωτικό τομέα. Οσον αφορά όμως το μηχανισμό εξομάλυνσης για τους υπηρετούντες, με το άθροισμα των επιδομάτων σε έναν λογαριασμό που θα ονομαστεί «προσωπική διαφορά», η τρόικα επιφυλάχθηκε να δει το προσχέδιο προϋπολογισμού του 2012.

Τις επόμενες ημέρες κυβέρνηση πρέπει να καταλήξει στο νέο μισθολόγιο σε συνδυασμό με την έκταση της εφεδρείας. Και τα δύο είναι μέτρα μεγάλου πολιτικού κόστους. Περαιτέρω συρρίκνωση των μισθών μπορεί να φέρει καθίζηση σε όλο το φάσμα των υπηρεσιών. Θα επιδιώξει να εξασφαλίσει χρόνο, ώστε να εφαρμόσει την εφεδρεία έπειτα από αξιολόγηση του προσωπικού, όμως τα μηνύματα που δόθηκαν ήδη από την τρόικα ήταν αρνητικά.

ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΩΝ

Η τρόικα θεωρεί ότι είναι μια πολύ απλή απόδειξη των ελληνικών παλινωδιών. Η καθυστέρηση στην έκδοση προεδρικών διαταγμάτων για την εφαρμογή του νόμου, η οπισθοχώρηση στα ταξί, τα δεκάδες αιτήματα εξαίρεσης, η περιορισμένη άρση εμποδίων σε δικηγόρους, συμβολαιογράφους και άλλα κραταιά επαγγέλματα (ήδη έχει στείλει επιστολές η Κομισιόν) τέθηκαν επί τάπητος και ζητήθηκε αποφασιστική δράση.

Η λύση που βρέθηκε είναι η λήψη απόφασης από την Επιτροπή Ανταγωνισμού που αν κρίνει ότι δεν θίγεται τα δημόσιο συμφέρον, πρέπει το επάγγελμα να απελευθερώνεται. Ωστόσο και αυτή η διαδικασία είναι χρονοβόρα και η τρόικα ζητά άμεσες αποδείξεις εντός των ημερών ότι η κυβέρνηση διακρίνεται από σύμπνοια και μπορεί να σπάσει αβγά με κάθε κόστος για να τονώσει την οικονομία και τον ανταγωνισμό.

ΕΛΕΓΧΟΣ ΔΑΠΑΝΩΝ

Η τρόικα εξέφρασε την έντονη δυσαρέσκειά της για την αδυναμία της κυβέρνησης να ελέγξει τις δαπάνες. Κορυφαίο ζήτημα είναι οι ληξιπρόθεσμες οφειλές που ξεπερνούν τα 6,5 δισ. ευρώ για το 2011 και τα 9,5 δισ. ευρώ περιλαμβανομένων των προηγούμενων ετών και έπρεπε να έχουν ήδη πληρωθεί. Ζήτησε διακανονισμό αλλά και άμεση ενεργοποίηση του Ολοκληρωμένου Πληροφοριακού Συστήματος παρακολούθησης των δαπανών που επίσης τελεί υπό... ολοκλήρωση. Η κυβέρνηση ζήτησε πίστωση χρόνου για τα ληξιπρόθεσμα (θα διακανονιστούν φέτος και τα επόμενα χρόνια με το νέο δάνειο).

ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΟ

Μέχρι το απόγευμα της Πέμπτης, στο υπουργείο Εργασίας κυριαρχούσε συγκρατημένη αισιοδοξία ότι, με την εξασφάλιση πρόσθετης χρηματοδότησης από τον κρατικό προϋπολογισμό ύψους 1,3 δισεκατομμυρίων ευρώ, θα «έβγαινε» η δυσκολότερη -τουλάχιστον μέχρι τώρα- χρονιά για τα ασφαλιστικά ταμεία. Από τα ξημερώματα της Παρασκευής, όμως, κυριάρχησε και πάλι ο προβληματισμός.

Η πίεση των «τροϊκανών» να ψαλιδιστούν όσο το δυνατόν περισσότερο οι πρόσθετες επιχορηγήσεις προς τα ασφαλιστικά ταμεία ήταν ασφυκτική. «Αφού υποστηρίζετε ότι το πλεόνασμα του συστήματος ανέρχεται στα 2,95 δισ. ευρώ για το 2011, γιατί ζητάτε πρόσθετα κονδύλια από τον κρατικό προϋπολογισμό;» ρώτησαν.

Κι ενώ για την εξασφάλιση της πρόσθετης επιχορήγησης, κυβέρνηση και τρόικα φάνηκε να καταλήγουν σε μια καταρχήν συμφωνία, στα «μέτωπα» των βαρέων - ανθυγιεινών και των επικουρικών συντάξεων, φαίνεται ότι δεν υπάρχουν περιθώρια ελιγμών. Τις επόμενες ημέρες ανακοινώνεται ο νέος «πετσοκομμένος» κατάλογος με τα βαρέα (φαίνεται να μετατίθενται για αργότερα οι εντάξεις), ενώ το νομοσχέδιο για τις επικουρικές συντάξεις θα φέρει νέες περικοπές οι οποίες θα ξεπεράσουν το 7%-8% σε μέσα επίπεδα.

ΕΦΕΔΡΕΙΑ

Το σχέδιο καταργήσεων και συγχωνεύσεων των φορέων του Δημοσίου εξελίσσεται σε εφιάλτη για την κυβέρνηση. Αυτή τη φορά η τρόικα δεν έθεσε απλώς ερωτήματα για το πως κινούνται οι διαδικασίες. Εδωσε τελεσίγραφο ζητώντας να καταργηθούν άμεσα με διαδικασίες σάρωσης όλοι οι φορείς που δεν έχουν κρίσιμο έργο και να τεθεί σε εφαρμογή το μέτρο της εφεδρείας για το προσωπικό των συγκεκριμένων επιχειρήσεων.

Συνολικά έως τώρα έχουν μπει στο πρόγραμμα περίπου 150 φορείς, με δύο νομοθετικές ρυθμίσεις που έχουν ήδη γίνει. Η πρώτη τον Δεκέμβριο του 2010 και η τελευταία τον Αύγουστο του 2011. Ωστόσο, από τις ρυθμίσεις αυτές η τρόικα θεωρεί ότι δεν προκύπτει σημαντική μείωση δαπανών και ο στόχος που είχε προβλεφθεί στο μεσοπρόθεσμο, για εξοικονόμηση 540 εκατ. ευρώ φέτος από τις περικοπές των κονδυλίων στους φορείς του Δημοσίου, είναι ανέφικτος.

Συνολικά υπολογίζεται ότι οι φορείς που πρέπει να καταργηθούν ή να συγχωνευτούν άμεσα ανέρχονται σε 1.000. Με βάση το χρονοδιάγραμμα του μεσοπρόθεσμου, η διαδικασία αυτή πρέπει να ολοκληρωθεί έως τις αρχές Οκτωβρίου, ώστε τα οικονομικά αποτελέσματα να αποτυπωθούν στον προϋπολογισμό του 2012.

Οι εξηγήσεις που δόθηκαν από το οικονομικό επιτελείο δεν έπεισαν την τρόικα. Το τεχνικό κλιμάκιο διατύπωσε ενστάσεις για τις προβλέψεις της τελευταίας νομοθετικής ρύθμισης, στην οποία για τους μεγάλους οργανισμούς που καταργούνται ή συγχωνεύονται προβλέπεται ότι για το προσωπικό οι αποφάσεις θα ληφθούν σε εννέα μήνες, ενώ για τους μικρότερους φορείς το προσωπικό μετατάσσεται ή μετακινείται σε άλλους φορείς του Δημοσίου ή στην κεντρική διοίκηση.

Η τρόικα ζήτησε άμεση εφαρμογή του μέτρου της εφεδρείας για τους φορείς αυτούς και τήρηση του χρονοδιαγράμματος για όσους δεν έχουν ακόμη αξιολογηθεί. Εξέφρασαν μάλιστα επιφυλάξεις και ως προς τη μεθοδολογία της κυβέρνησης, καθώς υπάρχουν φορείς που, μετά την πρώτη συγχώνευση, πέρυσι, πέρασαν και σε δεύτερη συγχώνευση, αναφέροντας ως παράδειγμα τον Οργανισμό Γάλακτος που αρχικά συγχωνεύτηκε με την Εθνική Επιτροπή Γάλακτος και τώρα με τον Οργανισμό «Δήμητρα».

ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΟ

Καθαρά έσοδα 54 δισεκατομμυρίων ευρώ μέσα στο 2011 -αυξημένα κατά τουλάχιστον 5% σε σχέση με τα αντίστοιχα περυσινά- σε μια χρονιά με ύφεση 5% δεν εξασφαλίζονται. Στη συνέντευξη τύπου της Παρασκευής, ο Ευάγγ. Βενιζέλος, χωρίς να αναφερθεί σε νούμερα, κατέστησε σαφές ότι η προσπάθεια της ελληνικής πλευράς εστιάζεται στο να «προσαρμοστεί» ο στόχος των εσόδων στα νέα δεδομένα της βαθύτερης ύφεσης. Το αν θα δεχτούν ή όχι (και, αν ναι, σε ποιο βαθμό) οι τροϊκανοί την αναθεώρηση του στόχου στο σκέλος των εσόδων, θα φανεί ύστερα από μερικές ημέρες. Πάντως, οι πληροφορίες αναφέρουν ότι τουλάχιστον αυτή τη φορά δεν έχουν εγείρει αξιώσεις για νέα φορομπηχτικά μέτρα. Σε αυτό λειτούργησε και το επιχείρημα ότι ακόμη δεν έχουν ενεργοποιηθεί τα μέτρα του μεσοπρόθεσμου, τα οποία όμως έχουν δρομολογηθεί (αποστολή πολυεκκαθαριστικών, νέα ρύθμιση εκκρεμών υποθέσεων και ληξιπρόθεσμων οφειλών). Και πάλι ο πήχης είναι πολύ ψηλά, καθώς από τώρα και μέχρι το τέλος του έτους, πρέπει να εισπράττονται περί τα 5,85 δισεκατομμύρια ευρώ μηνιαίως.

Βέβαια, «κίτρινες κάρτες» βγήκαν και αυτές αφορούσαν τη μάχη κατά της φοροδιαφυγής. Ναι μεν έχουν ανακοινωθεί πολλά μέτρα σε θεσμικό επίπεδο (φορολογική διαιτησία, άνοιγμα τραπεζικών λογαριασμών, αυτόφωρο κ.λπ.), αλλά στην πράξη χρήματα στο ταμείο δεν μπαίνουν. Σε μια προσπάθεια να δείξει έργο, η κυβέρνηση εξήγγειλε τη δημοσίευση των ονομάτων όσων οφείλουν ποσά άνω των 150.000 ευρώ (και μάλιστα πριν από τη ΔΕΘ). Και αυτό το μέτρο, πάντως, είναι αβέβαιο αν θα έχει κάποιο αποτέλεσμα πέρα από το να προκαλέσει εντυπώσεις.

Στο τραπέζι των συζητήσεων με την τρόικα έπεσε και το θέμα του νέου φορολογικού νόμου όπου κυριαρχεί η μείωση του ΦΠΑ. Υπάρχει σενάριο για μείωση μόνο του κανονικού συντελεστή από το 23%. Για κάθε μονάδα μείωσης, τα δημόσια έσοδα μειώνονται περίπου κατά 300 εκατ. ευρώ, ποσό που πρέπει να αντισταθμιστεί από άλλα μέτρα.

ΙΔΙΩΤΙΚΟΠΟΙΗΣΕΙΣ

Κορυφαίο σημείο δυσαρέσκειας της τρόικας ήταν το πεδίο των ιδιωτικοποιήσεων. Ο στόχος για 1,3 δισ. ευρώ έως το τέλος Σεπτεμβρίου παραμένει αμετακίνητος, παρά τις αιτιάσεις για την κακή πορεία του Χρηματιστηρίου και της αγοράς. Εκφράστηκε έντονη κριτική και επαναλήφθηκε η απόφαση του μνημονίου για πώληση ΔΕΚΟ και ακινήτων σε «αγοραίες τιμές» που σήμερα επικρατούν.

Μεγάλες ήταν οι αντιδράσεις της στο θέμα του Ταμείου Αξιοποίησης της Ιδιωτικής Περιουσίας του Δημοσίου, το οποίο επί της ουσίας μένει ανενεργό.

Η ελληνική πλευρά παρουσίασε τις «εμπλοκές», κυρίως θεσμικές, που αντιμετωπίζει το ταμείο (προβλήματα μεταβίβασης ακινήτων, πολιτικές παρεμβάσεις, ρόλος Ελεγκτικού Συνεδρίου, αδυναμία παραχώρησης άνω των 4 ετών κ.λπ.). Ωστόσο, η τρόικα ανησυχεί πλέον σφόδρα για το κατά πόσον θα επιτευχθεί και αναζητά λύσεις που θα δεσμεύσουν ισχυρότερα την κυβέρνηση.

Το κυριότερο, γνωρίζει ότι και να έρθουν τα 5 δισ. ευρώ (στόχος Δεκεμβρίου), τα 28 δισ. ευρώ με τα οποία μετέχουν οι αποκρατικοποιήσεις στο νέο δάνειο είναι σχεδόν άπιαστα, γεγονός που δυσαρεστεί πάρα πολύ τους δανειστές οι οποίοι αναζητούσαν «ανταλλάγματα» για τους ιδιώτες επιχειρηματίες της χώρας τους.

ΥΓΕΙΑ

Παρά τις δραστικές περικοπές στον τομέα της υγείας, φαίνεται ότι ορισμένα «αγκάθια» εξακολουθούν να υφίστανται. Παρότι ο υπουργός Υγείας, με βάση και τις παρατηρήσεις των δανειστών μας, είναι εντός χρονοδιαγράμματος, η ηλεκτρονική συνταγογράφηση παραμένει ένα άλυτο «σταυρόλεξο», καθότι και δεν έχει εφαρμοσθεί σε όλο το σύστημα υγείας και, όπου έχει εφαρμοσθεί, παρουσιάζει συνεχή προβλήματα. Μέσα στις υποχρεώσεις μας, εξάλλου, είναι να παραδίδουμε σε τακτικά χρονικά διαστήματα λεπτομερείς εκθέσεις σχετικά με τη συνταγογράφηση.

Ενα άλλο πρόσκομμα που αντιμετωπίζει ο τομέας της υγείας αφορά τα ταμεία των νοσοκομείων, οι διοικήσεις των οποίων φαίνεται πως δεν μπορούν να αντεπεξέλθουν στο θέμα της αποπληρωμής των χρεών τους αλλά και της είσπραξης των οφειλομένων. Παρότι, με βάση την έκθεση που παρουσίασε ο Ανδρέας Λοβέρδος στους επικεφαλής της τρόικας, το διπλογραφικό λογιστικό σύστημα έχει εγκατασταθεί σε όλα τα νοσηλευτικά ιδρύματα, πολλά από αυτά παρουσιάζουν σοβαρά ζητήματα οικονομικού χαρακτήρα, με αποτέλεσμα να εξακολουθεί να υπάρχει ένας φαύλος κύκλος χρεών και ελλειμμάτων. Γι' αυτό και στην επόμενη συνάντηση μεταξύ των δανειστών μας και της ηγεσίας του υπουργείου Υγείας, οι συζητήσεις θα εστιαστούν στην απόδοση του κάθε νοσοκομείου ξεχωριστά.

ΑΝΑΠΤΥΞΗ

Η απορία της τρόικας είναι γιατί, ενώ η κυβέρνηση δίδει τόση έμφαση στην ύφεση, δεν προωθεί τα αναπτυξιακά μέτρα. Το ΕΣΠΑ έχει αυξημένη απορρόφηση, αλλά ακόμη σημαντικά ποσά, ύψους 10 δισ. ευρώ, μένουν ανεκμετάλλευτα, ενώ σημαντικά προβλήματα διατηρούν σε στασιμότητα τα μεγάλα έργα. Επιδοτήσεις του 2010 προς επιχειρήσεις ακόμη δεν έχουν προκηρυχθεί ή δεν έχουν δοθεί τα λεφτά στους δικαιούχους, τα ταμεία παροχής κρατικών δανείων δεν έχουν ξεκινήσει και τα δάνεια της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων πάγωσαν λόγω χαμηλής πιστοληπτικής ικανότητας της χώρας, κάνοντας το περίφημο σχέδιο Μάρσαλ... σενάριο φαντασίας έως ότου δοθεί λύση. Οσο για τις παρεμβάσεις τόνωσης της αγοράς, ερωτήματα προέκυψαν για την αναβάθμιση της Επιτροπής Ανταγωνισμού και τον έλεγχο των τιμών, αφού εκτιμάται ότι ο πληθωρισμός που συνεχίζει να αυξάνεται αποτελεί ένα από τα βασικά προβλήματα της ελληνικής οικονομίας και αν δεν βρεθεί λύση θα συνεχίζει να καλπάζει.