Η ΕΛΛΑΔΑ ΑΝΑΣΤΕΝΑΖΕΙ ΛΙΓΟ ΠΡΙΝ ΚΑΙ ΜΕΤΑ ΤΗ ΧΡΕΟΚΟΠΙΑ ΤΟΥ 1932 «Οι φορολογούμενοι αδυνατούν, ουχί εκ κακής θελήσεως...»

Η υπερφορολόγηση των πολιτών, σε συνδυασμό με την πείνα, τη φτώχεια, την ανεργία πυροδοτεί έντονες αντιδράσεις. Λαϊκές εξεγέρσεις κατά των φορο-επιδρομών. Το μέτρο της προσωποκράτησης ήταν αποδοτικό μόνο για... να γεμίσουν οι φυλακές





Στα μέσα του 1930 συντάσσεται μια μυστική έκθεση των οικονομικών επιθεωρητών του κράτους. Το συμπέρασμά της είναι ότι οι πολίτες «ευρίσκονται εις αδυναμίαν όπως εκπληρώσουν τας υποχρεώσεις των». Αν η κυβέρνηση, προσθέτουν, επιμείνει στην εφαρμογή της νομοθεσίας, που μόλις είχε αρχίσει να εφαρμόζεται, «ελάχιστα θα επιτύχη. Επειδή οι φορολογούμενοι αδυνατούν να εκπληρώσουν τας υποχρεώσεις των, ουχί εκ κακής θελήσεως».

Τις ίδιες μέρες τα δημοσιογραφικά ρεπορτάζ διαπιστώνουν ότι «εκκρεμούν εκατοντάδες χιλιάδων ενταλμάτων προσωποκρατήσεως δια καθυστερήσεις φόρων».

Τα δικαστήρια έχουν κατακλυσθεί από υποθέσεις για χρέη είτε πολιτών προς το Δημόσιο, είτε εμπόρων προς πιστωτές τους.


Το υπουργικό συμβούλιο (κυβέρνηση Βενιζέλου) ασχολείται επειγόντως με το ζήτημα, που παίρνει διαστάσεις εθνικού προβλήματος. Αποφασίζει ουσιαστικά την πιο αυστηρή εφαρμογή της δρακόντειας νομοθεσίας «περί εισπράξεως των δημοσίων εσόδων», που προβλέπει την προσωποκράτηση ακόμη και για μικροποσά. Παίρνει και μερικά μέτρα για ρυθμίσεις (καταβολή δόσεων με διακανονισμό κ.λπ.).

Το αποτέλεσμα είναι σε λίγους μήνες να γεμίσουν οι φυλακές... φοροφυγάδες. Σε μια πρώτη φάση περιγράφοντας το φαινόμενο ένας δημοσιογράφος κάνει λόγο για την «αθρόαν σύλληψιν των πολιτών εκείνων που έτυχεν... να μείνουν χρεώσται ενός ποσού τόσον ασημάντου, ώστε δι΄ αυτό ένας πτωχός βιοπαλαιστής εις την θέσιν του κράτους δεν θα κατέφυγεν ούτε εις το δικαστήριον των μικροδιαφορών».

Αποσυμφόρηση
Ένα χρόνο αργότερα η παραπάνω περιγραφή θα είναι... πάμφτωχη. «Εγέμισαν τα κελλιά, εγέμισαν οι αυλές και τα γραφεία...» θα γράφει κάποιος συνάδελφός του. Τόσο, ώστε οι αρμόδιες υπηρεσίες ν΄ αποφασίσουν την αποσυμφόρηση των φυλακών. Πείστηκαν ότι «ούτοι (οι φυλακισμένοι φοροχρεώστες), ανήκοντες εις τας λαϊκάς τάξεις, δεν θα επλήρωναν εις τον αιώνα τον άπαντα το χρέος των, εφόσον δεν μπορούσαν να εργασθούν». Μέχρι ν΄ αρχίσει, όμως, να γίνει ηπιότερη η εφαρμογή της είσπραξης διαδραματίστηκαν ατομικές και ομαδικές τραγωδίες σε πόλεις και χωριά.

Το άγριο φοροκυνηγητό, σε συνδυασμό με τη συνεχή αύξηση των άμεσων κα έμμεσων φόρων όλη την ευρύτερη περίοδο, προκαλεί μαζικό κίνημα κατά της φορολογίας. Αλλά επίσης κατά της ανεργίας και της ακρίβειας, καθώς οι τιμές ακολουθούν τον δείκτη της φορολογίας στην εκτόξευσή του.

Σύμφωνα με τους ιστορικούς της οικονομίας το κόστος ζωής την περίοδο 1931-33 είχε περίπου τριπλασιαστεί, σε σύγκριση με την προηγούμενη δεκαετία. Συγκρινόμενο, μάλιστα, με τη δεκαετία του 1910 ... 1920 είχε δεκαεξαπλασιαστεί. Ενώ ταυτοχρόνως η υπερφορολόγηση από μισθωτές υπηρεσίες, για παράδειγμα, είχε τετραπλασιαστεί το 1933 σε σύγκριση με το 1923! Υπερεικοσιπλασιαστεί από το 1914-1915...

Παντού γίνονται συγκεντρώσεις, συλλαλητήρια και εκδηλώνονται έντονες αντιδράσεις κατά των φοροεισπρακτόρων. Δεν λείπουν και οι συγκρούσεις με τ΄ αποσπάσματα των χωροφυλάκων, που συνήθως τους συνοδεύουν. Η ατμόσφαιρα θυμίζει τα οθωνικά χρόνια και τις διώξεις για την είσπραξη της δεκάτης. Ακόμη και με απειλή όπλων.

Κρούσματα
Είναι πολλά τα κρούσματα και σε όλη τη χώρα για τα οποία θα μπορούσαν να επαναληφθούν όσα γράφει μια φιλοβενιζελική εφημερίδα στα τέλη του 1932: «Προσέξτε αυτό το κρούσμα. Είναι μια σελίς τρομακτικής δυστυχίας, μία από τας πολλάς ενός μακρού προλόγου που προηγείται κάθε γενικευμένης εξεγέρσεως. Διότι έχουν προηγηθεί και άλλαι επιθέσεις, διότι έχουν σπάσει πολλοί φούρνοι εις την Μακεδονίαν, διότι έχουν ριφθεί πολλοί λίθοι και έχουν σπάσει τζάμια και κεφάλια. Έχει χυθεί αίμα...».

Για επανάσταση δεν μιλούν μόνο οι κομμουνιστές. Είναι χαρακτηριστικό ότι η εφημερίδα του Αγροτικού Κόμματος τις ίδιες μέρες δημοσιεύει σειρά άρθρων με τον εύγλωττο τίτλο: «Βαδίζομεν προς την Επανάστασιν»!

Επιβάλλεται, γράφει, να πληγούν τα συμφέροντα της μεγάλης κεφαλαιοκρατίας για να εξευρεθούν κεφάλαια για παραγωγικά έργα, να κλείσουν οι τράπεζες και να συγχωνευτούν σε μια κρατική υπό αυστηρό έλεγχο. Ο χρυσός να κηρυχθεί είδος εθνικής ανάγκης ... «Ούτω θα κατορθώσωμεν να ζήσωμεν», κατέληγε.

«Μπαμ» δεν ακούστηκε, πάντως. Αν και η κατάσταση ήταν εκρηκτική. Οι πολίτες που έπληττε η εξοντωτική λιτότητα της εποχής επιβίωσαν. Όχι όμως χωρίς να ματώσουν. Αλλά αυτό είναι άλλο θέμα...

Ανθρωποκυνηγητό ακόμη και για μικροποσά

Ιδού μερικά ενδεικτικά δημοσιεύματα του συνόλου των εφημερίδων (συμπεριλαμβανομένων και των κυβερνητικών) για την κατάσταση που επικρατούσε: - Κοπάδια μας σέρνουν στις φυλακές για χρέη... Στα υγρά κελιά ακόμη για 50 ή 100 δραχμές.

Ένα αφάνταστο ανθρωποκυνηγητό για την είσπραξη φόρων.

Οι φοροεισπράκτορες κατέστησαν μαρτυρική τη ζωή.

Σπίτια, χωράφια στο σφυρί για ένα κομμάτι ψωμί ... 350 αγωγαί μετά προσωπικής κρατήσεως τον μήνα μόνο στο Πρωτοδικείο Αθηνών.

Επιχείρησαν να κατάσχουν τον σπόρο (οι φοροεισπράκτορες) για να εισπράξουν φόρους.

Οι φτωχοί χωρικοί εξεγείρονται ενάντια στους φόρους με τους οποίους τους ρημάζει ο Βενιζέλος. Αγρότες έσπασαν στο ξύλο φορατζήδες που έκαναν επιδρομή στο σπίτι τους. Πρωτοφανής ληστεία... Τους ξεντύνουν... τους αρπάζουν τα ρούχα για φόρους!

Η απαρίθμηση θα μπορούσε να συνεχιστεί, αλλά ας κλείσει μ΄ ένα σχόλιο που θα μπορούσε να δημοσιευθεί σε οποιαδήποτε εφημερίδα: «Και ζήτημα Διεθνούς Αφοπλισμού εάν ήτο η απόλυσις των κρατουμένων εις τας φυλακάς δια μικροποσά οφειλόμενα εις το Δημόσιον πάλι θα είχε λυθή ... Αλλά φαίνεται ότι, όσον ευχερής είναι η δια το τίποτε φυλάκισις, άλλο τόσον δυσχερής είναι η αποφυλάκισις και αυτών ακόμη των στερουμένων της προσωπικής ελευθερίας διότι χρεωστούν ένα εκατοστάρικο εις το Δημόσιο...».

Εξαφανίσεις λόγω χρεών στο Δημόσιο!

Η Ελλάδα πριν από εβδομήντα χρόνια, καθώς άρχισε να «τρέχει» το 1933 ζούσε με τον φόβο του φοροεισπράκτορα. Μερικούς μήνες νωρίτερα είχε κηρύξει στάση πληρωμών (Απρίλιος 1932) και διαπραγματευόταν με τους δανειστές επιμήκυνση, «κούρεμα» και αναδιάρθρωση του δημόσιου χρέους, όπως θα λέγαμε σήμερα.

Τον Βενιζέλο στην κυβέρνηση είχε διαδεχθεί από τον Νοέμβριο ο Τσαλδάρης. Η πολιτική περιστρεφόταν γύρω από το αν και πώς θα καταβληθεί το 30% των τόκων στους κατόχους των ελληνικών ομολόγων, ενώ η στρόφιγγα των δανειακών αγορών είχε κλείσει ερμητικά. Εδώ, όμως, δεν ενδιαφέρει η «υψηλή πολιτική», αλλά η καθημερινή ζωή. Πώς βίωναν την κατάσταση οι εργαζόμενοι, πού έδιναν μάχες κυριολεκτικά για τον επιούσιο. «Αγώνες», βεβαίως, έδιναν και οι έχοντες, αλλά για να εξασφαλίσουν ξένο συνάλλαγμα και χρυσό. Πολλοί μεγαλοεργοδότες βρήκαν την ευκαιρία, αντί για εφαρμογή του οκτάωρου, να επιβάλουν το δωδεκάωρο. Ενώ η κυβέρνηση για ακόμη μια φορά ανέβαλε την ψήφιση νόμου για τις κοινωνικές ασφαλίσεις.

Ιστορικοί, που έχουν ασχοληθεί με το θέμα, σημειώνουν πως η οικονομική κρίση την ευρύτερη περίοδο είχε συμπαρασύρει τα πάντα. Η φτώχεια και η εξαθλίωση αγκάλιαζε όλα τα στρώματα. «Όλα φαίνονταν σάπια και άχαρα, γράφει ένας. Ανθούν κάθε είδους απατεώνες, καταχραστές και παραχαράκτες. Τα ερωτικά δράματα, τα έκθετα μωρά, οι αυτοκτονίες, αυξάνουν μαζί με την πορνεία και τους γιατρούς-αφροδισιολόγους. Οι νευρασθένειες πληθαίνουν επικίνδυνα και απότομα». Μια εφημερίδα, κάνοντας τον απολογισμό του 1932, αναλύει το φαινόμενο να εξαφανίζονται εκατοντάδες άτομα. Ανάμεσα στις άλλες αιτίες είναι τα χρέη και οι φόροι, που αυξάνονται βδομάδα παρά βδομάδα. Εξαφανίζονται για να μην πληρώσουν! Η Ελλάδα των 6 εκατ. κατοίκων έχει 250.000-300.000 ανέργους. Θάνατοι από πείνα καταχωρίζονται στην ειδησεογραφία των ημερών.