200 εφιαλτικές ημέρες με την τρόικα

Οποιος παρακολούθησε το μεσημέρι της περασμένης Τρίτης τις πανηγυρικές δηλώσεις του πρωθυπουργού και του υπουργού Οικονομικών, μετά τη συμφωνία με την τρόικα, θα διέκρινε στα πρόσωπα των δύο αλλά και των υπολοίπων διαπραγματευτών την ανακούφιση.





Επειτα από σχεδόν διακόσιες «κολασμένες» ημέρες... σκληρού ροκ με την τρόικα, οι «πολεμιστές» είχαν λίγες στιγμές ξεκούρασης, μέχρι την επόμενη μάχη.

Διότι όσοι έζησαν από τον περασμένο Σεπτέμβριο τις ατέλειωτες ώρες του «ταγκό με την τρόικα» γνωρίζουν ότι η ελληνική διαπραγματευτική ομάδα, με επικεφαλής τον Γιάννη Στουρνάρα, έδωσε την πιο σκληρή μάχη από καταβολής του Μνημονίου. Η επίτευξη της συμφωνίας δεν ήταν καθόλου εύκολη υπόθεση. Αντιθέτως, πολλές φορές η διαπραγμάτευση κινδύνευσε να τιναχθεί στον «αέρα», με όποιες συνέπειες θα είχε κάτι τέτοιο για την ελληνική οικονομία.

Ισως και για τον λόγο αυτό ο υπουργός Οικονομικών άδραξε την ευκαιρία να ευχαριστήσει τους βασικούς συντελεστές της επιτυχημένης κατάληξης: Τον Σταύρο Παπασταύρου, σύμβουλο του Αντώνη Σαμαρά, τον αναπληρωτή υπουργό Οικονομικών Χρήστο Σταϊκούρα, τον υφυπουργό Οικονομικών Γιώργο Μαυραγάνη, τη γενική γραμματέα του υπουργείου Χριστίνα Παπακωνσταντίνου, τον πρόεδρο του Συμβουλίου Οικονομικών Εμπειρογνωμόνων Πάνο Τσακλόγλου, και όλους τους συμβούλους του οι οποίοι πέρασαν χιλιάδες ώρες πάνω από δεκάδες θέματα που έπρεπε να επιλυθούν. Κάνοντας τον απολογισμό της πολύμηνης διαπραγμάτευσης με την τρόικα, τόσο ο κ. Σαμαράς όσο και ο κ. Στουρνάρας σίγουρα θα έχουν πολλούς κρίσιμους σταθμούς να διηγηθούν.

Ωστόσο, αυτές οι διακόσιες ημέρες θα μπορούσαν να χωριστούν σε τρεις ενότητες, η καθεμία με τις δικές της ιδιαιτερότητες. Και πιστεύοντας ότι αυτή η συμφωνία είναι κομβική για την οριστική έξοδο της Ελλάδας από την κρίση, σίγουρα θα πέρασε από το μυαλό τους ένα ιστορικό γνωμικό του θεωρητικού του πολέμου, του Κινέζου Σουν Τζου: «Στρατηγική με τακτικούς ελιγμούς είναι ο πιο σίγουρος δρόμος για τη νίκη. Τακτικοί ελιγμοί χωρίς στρατηγική είναι ο θόρυβος πριν την ήττα».

1ος σταθμός
Η εποχή της αλαζονείας

Είναι αρχές Σεπτεμβρίου, τα μπάνια του λαού συνεχίζονται αλλά οι τροϊκανοί έρχονται στην Αθήνα και προκαλούν... ψυχρολουσία. Ο επικεφαλής της τρόικας, Πολ Τόμσεν, με αλαζονικό ύφος βγάζει από την τσάντα του ένα χαρτί με απίστευτες απαιτήσεις. Ζητά από τον κ. Στουρνάρα εδώ και τώρα μέτρα ύψους 700 εκατ. ευρώ, αμφισβητεί την πρόοδο της οικονομίας, κατακεραυνώνει την Αθήνα για τις προβλέψεις της περί ανάπτυξης και πρωτογενούς πλεονάσματος το 2014. Μετά το πρώτο σοκ, ο υπουργός Οικονομικών απαντά σε κάποια από τις συσκέψεις: «Αυτά δεν γίνονται, μην επιμένεις Πολ. Σας έχουμε αποδείξει την πρόοδο της ελληνικής οικονομίας, μην μας πιέζετε με παράλογες απαιτήσεις». Οι διαπραγματεύσεις ουσιαστικά διακόπτονται, οι τροϊκανοί φεύγουν από την Αθήνα, αλλά τα e-mails παίρνουν φωτιά σε μια προσπάθεια να βρεθεί πεδίο σύγκλισης. Η Ελλάδα «καίγεται» για τη δόση, αλλά θέτει «κόκκινες» γραμμές, η τρόικα επιμένει για μέτρα προκαλώντας εκνευρισμό για τις... ύποπτες προθέσεις της. Ή για τα εγκληματικά λάθη της.

2ος σταθμός
Η εποχή του αιφνιδιασμού

Η τρόικα επανέρχεται τον Δεκέμβριο και αιφνιδιάζει την κυβέρνηση, καθώς όχι μόνο συνεχίζει να απαιτεί μέτρα 700 εκατ. ευρώ για το 2013, αλλά ρίχνει στο τραπέζι νέο «πακέτο» απαιτήσεων για περικοπές σε μισθούς και συντάξεις ύψους 2,2 δισ. ευρώ. Μάλιστα, δίνουν στην κυβέρνηση δικά τους στοιχεία για την οικονομία, εκτιμώντας ότι το 2014 θα υπάρχει μεγάλο έλλειμμα κι ότι τα νούμερα του προϋπολογισμού «δεν βγαίνουν». Αντ. Σαμαράς και Γ. Στουρνάρας τους αντιμετωπίζουν με την ίδια στάση: «Όχι σε άλλα μέτρα». Εκείνη την εποχή υπάρχει και ένα άγνωστο παρασκήνιο. Στις αρχές Δεκεμβρίου ο υπουργός Οικονομικών καταγγέλλει δημόσια στο Eurogroup τη στάση της τρόικας, κάνοντας λόγο για απίστευτα λάθη της τρόικας. Λίγο πριν από τα Χριστούγεννα, οι κ. Τόμσεν, Μαζούχ και Μορς στέλνουν απολογητικά e-mails στους προϊσταμένους τους και δείχνουν τα πρώτα σημάδια υποχώρησης. Ομως, ο εκβιασμός συνεχίζεται: «Ή παίρνετε κι άλλα μέτρα ή δεν έχει δόση», λένε στον κ. Στουρνάρα σε κάποια από τις συσκέψεις που καταλήγει σε ναυάγιο. Είναι η εποχή που μας απειλούν ότι «θα πάνε πρώτα για σκι και μετά θα συζητήσουν». Οι «κακές γλώσσες» λένε ότι οι τροϊκανοί επιμένουν σε μέτρα διότι αν κατάφερναν να περάσουν τις θέσεις τους θα πάρουν γερά... μπόνους από τους εργοδότες τους. Η κυβέρνηση, ωστόσο, δεν πανικοβάλλεται και κάνει τακτικούς ελιγμούς. Εχει το πάνω χέρι στις διαπραγματεύσεις για πρώτη φορά, καθώς τα νούμερα βγαίνουν, το πλεόνασμα θεωρείται σίγουρο, οι οικονομικοί δείκτες επιβεβαιώνουν την πρόοδο της οικονομίας, αλλά και γιατί βλέπουν ότι η κοινωνία δεν αντέχει ούτε ένα μέτρο.

3ος σταθμός
Η εποχή της νίκης

Οι διαπραγματεύσεις έχουν τραβήξει σε μάκρος, η τρόικα έρχεται και φεύγει άπραγη, το ναυάγιο δεν αποκλείεται. Πέντε ημέρες πριν από την οριστική συμφωνία οι εκπρόσωποι των δανειστών εμφανίζονται με άγριες διαθέσεις, θέλοντας να πάρουν τη ρεβάνς γιατί δεν κατάφεραν να επιβάλουν νέα δημοσιονομικά μέτρα. Αλλά και γιατί βρίσκονται σε άμυνα καθώς το πρωτογενές πλεόνασμα είναι πέρα πάσης προσδοκίας. Ρίχνουν στο τραπέζι νέες παράλογες απαιτήσεις για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, για την εργαλειοθήκη του ΟΟΣΑ, για τα εργασιακά. Βλέποντας η ομάδα διαπραγμάτευσης το χαρτί που παρουσιάζουν οι τροϊκανοί, μένουν άναυδοι, καθώς διαπιστώνουν ότι πρόκειται για ένα άκομψο και πρόχειρο κείμενο, μια συρραφή παλαιότερων και νέων παράλογων απαιτήσεων. Μέσα στην εβδομάδα η συμφωνία κινδυνεύει να τιναχθεί στον αέρα, ωστόσο, η εντολή του Μαξίμου είναι μία: «Καμιά κόκκινη γραμμή δεν πρέπει να πέσει». Τα ελληνικά στοιχεία είναι συντριπτικά, η τρόικα σπαράσσεται από έριδες μεταξύ του κ. Τόμσεν από πλευράς ΔΝΤ και των «Ευρωπαίων» κ. Μαζούχ και Μορς, και τα πάντα είναι οριακά. Εξ ου και οι πολύωρες συσκέψεις που κρατούν μέχρι τα ξημερώματα με εντάσεις, σκληρά παζάρια και συμβιβαστικές προτάσεις. Την περασμένη Δευτέρα το βράδυ, η αγωνία αποτυπώνεται στη φωτογραφία από τον προθάλαμο του γραφείου του κ. Στουρνάρα. Οι τροϊκανοί με ένα τηλέφωνο στο χέρι φτάνουν ακόμη και μέχρι τον ακάλυπτο του υπουργείου για να μιλήσουν με τους προϊσταμένους τους και να τους μεταφέρουν το κλίμα. Η εντολή που παίρνουν είναι μία: «Τελειώνετε». Ετσι, τις πρώτες πρωινές ώρες όλοι γνωρίζουν στο υπουργείο Οικονομικών ότι η συμφωνία είναι κοντά. Ο κ. Σταϊκούρας μοιράζει γλυκά και προετοιμάζει το έδαφος, οι σύμβουλοι του κ. Στουρνάρα αποχωρούν με ανακούφιση και όλα παίρνουν τον δρόμο τους. Λίγο μετά τις 2 το μεσημέρι της Τρίτης ο πρωθυπουργός περνά το κατώφλι του υπουργείου, ενώ ο κ. Τόμσεν και η παρέα του έχουν πάρει το πρώτο αεροπλάνο που τους οδηγεί μακριά από την Αθήνα. Ισως και για τελευταία φορά...