«Κόκκινα» δάνεια: Πλειστηριασμοί για μη συνεργάσιμους, διαμονή με leasing ή ενοίκιο, μικρότερα επιτόκια και «κούρεμα»

Το «πράσινο φως» για την υλοποίησή του, πήρε από την ΤτΕ ο Κώδικας Δεοντολογίας για τη διαχείριση των μη εξυπηρετούμενων ιδιωτικών οφειλών.



Ο Κώδικας ανοίγει διάπλατα την πόρτα των πλειστηριασμών ακινήτων για όσους έχουν στεγαστικό δάνειο, δεν μπορούν να το εξυπηρετήσουν και ταυτόχρονα δεν θεωρούνται από τις τράπεζες «συνεργάσιμοι».

Υπενθυμίζεται ότι η κυβέρνηση μελετά απελευθέρωση των πλειστηριασμών από το 2015 με τα ακίνητα να βγαίνουν στο σφυρί στα 2/3 της αντικειμενικής τους αξίας κι όχι στο 1/3 που απαιτεί η τρόικα.

Ο Κώδικας, όπως προβλέπεται από το Ν. 4224/2013, θα δημοσιευθεί εντός των ημερών στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως.
Σύμφωνα με σχετική ανακοίνωση, με τον Κώδικα Δεοντολογίας θεσπίζονται οι γενικές αρχές συμπεριφοράς τόσο για τις δανείστριες τράπεζες όσο και για τους δανειολήπτες, με στόχο την εξεύρεση εναλλακτικών τρόπων εξυπηρέτησης ή οριστικού διακανονισμού οφειλών σε καθυστέρηση, λαμβάνοντας υπόψη τις ιδιαιτερότητες κάθε δανειολήπτη.
Προκειμένου κάθε πλευρά να είναι σε θέση να σταθμίσει τα οφέλη ή τις συνέπειες κάθε λύσης, πολύ σημαντική θεωρείται η εμπρόθεσμη ανταλλαγή όλης της απαιτούμενης πληροφόρησης. Γι' αυτό με τον Κώδικα προβλέπονται τα βήματα, οι προθεσμίες και το ελάχιστο περιεχόμενο ενημέρωσης που οφείλουν να παρέχουν οι τράπεζες στους δανειολήπτες και αντίστροφα. Οι διαδικασίες αυτές είναι μάλιστα πιο απαιτητικές για τις περιπτώσεις δανειοληπτών, των οποίων ο αποχαρακτηρισμός ως συνεργάσιμων μπορεί να έχει ως συνέπεια τον εκπλειστηριασμό της κατοικίας που οι ίδιοι διαμένουν.
Επίσης, καθιερώνονται υποχρέωση κατάλληλης εκπαίδευσης του προσωπικού των τραπεζών και οργανωτικές απαιτήσεις, ώστε κάθε πιστωτικό ίδρυμα να μπορεί να διαχειριστεί ξεχωριστά κάθε δανειολήπτη με προβλήματα καθυστερήσεων.
Στον Κώδικα αξιοποιούνται οι έννοιες του «συνεργάσιμου» δανειολήπτη και των «εύλογων δαπανών διαβίωσης» για δανειολήπτες που είναι φυσικά πρόσωπα, όπως αυτές καθορίστηκαν με την απόφαση του Κυβερνητικού Συμβουλίου του παραπάνω νόμου.
Ο κώδικας προβλέπει μεταξύ άλλων ότι το μοντέλο ρύθμισης των δανείων θα βασίζεται σε τρεις άξονες:

• O πρώτος άξονας είναι ο «συνεργάσιμος δανειολήπτης». Eίναι εκείνος που δεν κρύβει στοιχεία από τις τράπεζες, π.χ. έσοδα, περιουσιακά στοιχεία. Πρόκειται για τον δανειολήπτη που θα πληρώνει με συνέπεια τις νέες του δόσεις κι αν αλλάξουν τα οικονομικά του δεδομένα θα ενημερώνει τις τράπεζες. Mε τον ορισμό αυτό η κάθε τράπεζα δεν μπορεί να χαρακτηρίζει με αδιαφανή κριτήρια κάποιο δανειολήπτη ως μη συνεργάσιμο και να απορρίπτει a priori σχέδια αναδιάρθρωσης χρεών.

• O δεύτερος άξονας είναι οι εύλογες δαπάνες διαβίωσης. Σύμφωνα με αυτές θα καθορίζονται οι ρυθμίσεις πληρωμών αλλά και το μοντέλο ρύθμισης των δανείων. Έτσι, για έναν ενήλικα οι μηνιαίες δαπάνες διαβίωσης κυμαίνονται από 537 μέχρι 682 ευρώ. Για ένα ζευγάρι τα έξοδα που δικαιολογούνται ξεκινούν από 906 και φτάνουν μέχρι τα 1.160 ευρώ. Σε μία οικογένεια με δύο παιδιά οι εύλογες δαπάνες διαμορφώνονται από τα 1.347 ευρώ μέχρι τα 1.720 ευρώ. Για δύο ενήλικες με ένα παιδί τα έξοδα είναι από 1.126 μέχρι 1.440 ευρώ. Mε τα παραδείγματα αυτά αναγνωρίζονται ως εύλογες οι δαπάνες διαβίωσης μίας οικογένειας και με βάση αυτές αποφασίζεται το ύψος των τραπεζικών δόσεων.

• O τρίτος άξονας είναι ο κώδικας δεοντολογίας τραπεζών μέσα στον οποίο υπάρχουν και τα μοντέλα διευθέτησης των οφειλών. Aυτά είναι οι βραχυπρόθεσμες λύσεις με διάρκεια ρύθμισης τα πέντε χρόνια (π.χ. πληρωμή μόνο τόκων, περίοδος χάριτος, αναβολή πληρωμής δόσεων), οι μακροπρόθεσμες λύσεις για διευθέτηση σε περίοδο άνω των πέντε ετών (π.χ. μόνιμη μείωση του επιτοκίου, παράταση της διάρκειας αποπληρωμής, λειτουργική αναδιάρθρωση επιχειρήσεων) και λύσεις οριστικής διευθέτησης (π.χ. εθελοντική παράδοση ενυπόθηκου ακινήτου, μετατροπή σε χρηματοδοτική μίσθωση, μεταβίβαση του δανείου σε άλλη τράπεζα). Eπίσης, βάσει του κώδικα δεοντολογίας, η τράπεζα θα πρέπει να παρέχει τυποποιημένη κατάσταση οικονομικής πληροφόρησης, στην οποία ο οφειλέτης θα δηλώνει στοιχεία για τις δαπάνες διαβίωσης του νοικοκυριού, τα οποία θα συσχετίζονται με τις προσδιορισμένες εύλογες δαπάνες διαβίωσης.

Σύμφωνα με την ανακοίνωση της ΤτΕ, η πρόσφατα εκδοθείσα ΠΕΕ της ΤτΕ 42/30.05.2014 και ο υπό έκδοση Κώδικας Δεοντολογίας αποτελούν δυο διακριτές μεν, αλλά συμπληρωματικές, πρωτοβουλίες, με στόχο τη συντονισμένη αντιμετώπιση των οφειλών σε καθυστέρηση.
Στην πιο πάνω Πράξη και στον Κώδικα συστήνεται όπως, σε περιπτώσεις κοινών πιστωτών, τα ιδρύματα επιδιώκουν την εξεύρεση κοινά αποδεκτής λύσης, με βάση τις βέλτιστες πρακτικές για τις περιπτώσεις αυτές (Παράρτημα 3). Λεπτομερέστερες - δεσμευτικές - διαδικασίες επίλυσης χρέους μεταξύ πολλών πιστωτών δεν μπορεί εντούτοις να καθορίζονται με απόφαση της ΤτΕ, καθώς είναι δυνατόν να αφορούν και πιστωτές πέραν των τραπεζών (δημόσιο, ασφαλιστικά, ταμεία, προμηθευτές κλπ). Για το λόγο αυτό άλλωστε η Πολιτεία έχει εξαγγείλει σχετική νομοθετική πρωτοβουλία, ενώ στον Κώδικα προβλέπεται ήδη ότι ο δανειολήπτης θα έχει τη διακριτική ευχέρεια να επιλέξει μεταξύ της διαδικασίας του Κώδικα ή των προβλεπόμενων στο νόμο εναλλακτικών διαδικασιών ρύθμισης που ο ίδιος κρίνει ως καταλληλότερες γι αυτόν.
Υπενθυμίζεται ότι ο Κώδικας είχε τεθεί σε διαβούλευση με την Ελληνική Ένωση Τραπεζών και με ενώσεις καταναλωτών. Η ΤτΕ γνωστοποίησε στο Κυβερνητικό Συμβούλιο του Ν. 4224/2013 όσες παρατηρήσεις απαιτούσαν νομοθετική ρύθμιση. Ως αποτέλεσμα, το άρθρο 1 του Ν. 4224/2013 τροποποιήθηκε ήδη με το Ν. 4281/8.8.2014 (ΦΕΚ Α' 160/8.8.2014), προβλέποντας ότι:
(α) οι οφειλέτες δεν επιβαρύνονται από τους δανειστές με οποιαδήποτε χρέωση σε σχέση με την εφαρμογή του Κώδικα,
(β) ο Κώδικας Δεοντολογίας θα εφαρμόζεται και από τα υποκαταστήματα αλλοδαπών πιστωτικών ιδρυμάτων και από τα χρηματοδοτικά ιδρύματα
(γ) η Τράπεζα της Ελλάδος δεν θα επιλαμβάνεται μεν της επίλυσης των διαφορών που προκύπτουν μεταξύ δανειστών και οφειλετών από την εφαρμογή του Κώδικα Δεοντολογίας, θα παρακολουθεί όμως και θα ελέγχει τον τρόπο εφαρμογής του, απαιτώντας διορθωτικά μέτρα ή επιβάλλοντας κυρώσεις σε περίπτωση διαπίστωσης αδυναμιών στα συστήματα των τραπεζών και σε περίπτωση συστηματικής μη εφαρμογής του.

ΠΩΣ ΘΑ ΡΥΘΜΙΖΟΝΤΑΙ ΤΑ ΔΑΝΕΙΑ

Βραχυπρόθεσμες λύσεις ρύθμισης

Τόκοι μόνο κατά τη διάρκεια βραχυπρόθεσμης περιόδου.
- Μειωμένες τοκοχρεωλυτικές δόσεις κατά τη διάρκεια βραχυπρόθεσμης περιόδου.
-Περίοδος χάριτος.
-Αναβολή Πληρωμής Δόσης/Δόσεων.
-Τακτοποίηση Καθυστερούμενου Υπολοίπου.
- Κεφαλαιοποίηση καθυστερήσεων.
΄
Μακροπρόθεσμες λύσεις ρύθμισης

- Μόνιμη μείωση του επιτοκίου ή του συμβατικού περιθωρίου.
- Αλλαγή Τύπου Επιτοκίου (π.χ. από κυμαινόμενο σε σταθερό).
-Παράταση της διάρκειας
- Διαχωρισμός ενυπόθηκου δανείου σε:
i. ένα βιώσιμο δάνειο με εμπράγματη εξασφάλιση, το οποίο ο δανειολήπτης αποπληρώνει, με βάση την εκτιμώμενη μελλοντική ικανότητα αποπληρωμής, και ii. υπόλοιπο του δανείου, στο οποίο δεν λογίζονται τόκοι έως μια μεταγενέστερη ημερομηνία αποπληρωμής. Κατά την μεταγενέστερη αυτή ημερομηνία ή πριν από αυτήν, διενεργείται επαναξιολόγηση της ικανότητας αποπληρωμής.
Αυτή προσδιορίζεται είτε από την εκτιμώμενη βελτίωση της δυνατότητας αποπληρωμής του δανειολήπτη, είτε από τα εκτιμώμενα έσοδα ρευστοποίησης εμπράγματης εξασφάλισης ή άλλου περιουσιακού στοιχείου με συντηρητικές παραδοχές.
-Μετάβαση κυριότητας ακινήτου σε τράπεζα και διαμονή με ενοίκιο
-Μετατροπή δανείου σε leasing και αγορά έναντι συμφωνημένου ποσού με τη λήξη
- Ανταλλαγή δανείου με μικρότερο ποσό (για ειδικές περιπτώσεις ).