Καστανοκαλλιέργεια: Επαγγελματική διέξοδος με σημαντικά εισοδήματα

Στροφή στην καστανοκαλλιέργεια κάνουν τα τελευταία χρόνια Έλληνες παραγωγοί, αφού λόγω οικονομικής κρίσης η ενασχόληση με τις καστανιές προσφέρει μια επαγγελματική διέξοδο με σημαντικά εισοδήματα.




Χαρακτηριστικό είναι πως οι Ιταλοί χονδρέμποροι αγοράζουν ως και με 3,30 ευρώ/κιλό ελληνικό προϊόν, προκειμένου να τροφοδοτήσουν τις βιομηχανίες τους που κινδυνεύουν να κλείσουν τις μηχανές, αφού η σφήκα που χτύπησε τα δέντρα τους περιόρισε την παραγωγή τους σε ποσοστό 70%.

Σημειώνεται ότι πριν από το 2012, η τιμή του προϊόντος κυμαινόταν από 1,50-2,20 ευρώ/κιλό, ενώ το αντίστοιχο εύρος σήμερα διαμορφώνεται στα 2,70-3,30 ευρώ/κιλό.

Όπως εξηγεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο ερευνητής του Ινστιτούτου Δασικών Ερευνών Στέφανος Διαμαντής, οι Ιταλοί “εισήγαγαν” τη σφήκα της καστανιάς, που είναι παρθενογενετικό έντομο, από την Κορέα και αυτή έχει κατευθυνθεί σε Γαλλία και Σλοβενία.

Ωστόσο, πριν από περίπου έναν μήνα, εντοπίστηκε και στην Πιερία και προκειμένου να αποφευχθούν τα χειρότερα, ο ίδιος ο κ. Διαμαντής πραγματοποιεί ενημερωτικές συναντήσεις με παραγωγούς, προκειμένου να γνωρίζουν τα συμπτώματα που δημιουργεί και έτσι να απευθυνθούν άμεσα στις αρμόδιες υπηρεσίες και να καταπολεμηθεί προτού εξαπλωθεί.

Η καταπολέμηση, εξηγεί ο ερευνητής, γίνεται με την απελευθέρωση ανταγωνιστικών εντόμων στην περιοχή, όπου εντοπίζεται η σφήκα της καστανιάς.

Αυξάνεται η παραγωγή κάστανου στην Ελλάδα

Σύμφωνα με τον κ. Διαμαντή, η ελληνική μέση ετήσια παραγωγή κάστανου υπερβαίνει σήμερα τους 15.000 τόνους, έναντι των 12.000 τόνων το 2012 και 18.000 τόνων τις δεκαετίες '60 και '70.

Η αύξηση της παραγωγής σε συνδυασμό με την έλλειψη ρευστότητας έχουν οδηγήσει σε σημαντικό περιορισμό των εισαγωγών από χώρες όπως η Τουρκία, η Πορτογαλία, η Κίνα και η Ν. Κορέα, οι οποίες και επιθυμούν την εξόφλησή τους προτού στείλουν την αιτούμενη παραγγελία.

Η ανεπάρκεια του προϊόντος εντός κι εκτός ελληνικών συνόρων καθιστά εξασφαλισμένη την απορρόφηση της παραγωγής, επισημαίνει ο κ. Διαμαντής, δίνοντας “ψήφο εμπιστοσύνης” στο προϊόν και τονίζοντας ότι “η ελληνική παραγωγή κάστανου, μπορεί όχι μόνο να ανακάμψει ακόμα περισσότερο, αλλά και να διπλασιαστεί, αρκεί να υπάρξει μια δυναμική και συγκεκριμένη πολιτική”.

Κατά τον ίδιο, η πολιτική αυτή πρέπει να επικεντρωθεί -μεταξύ άλλων- στα εξής σημεία: πιστοποίηση του ελληνικού γενετικού υλικού καστανιάς και παραγωγή και διάθεση άριστου εντόπιου φυτευτικού υλικού σε προσιτές τιμές, καθιέρωση κινήτρων για την αντικατάσταση των υπέργηρων δένδρων με νέα δένδρα, φύτευση πιο αποδοτικών ποικιλιών ή προελεύσεων και σε διάστημα μίας 10ετίας, ίδρυση νέων σύγχρονων καστανεώνων, όπου οι κλιματοεδαφικές συνθήκες το επιτρέπουν, χρήση της καστανιάς σε αναδασωτικά προγράμματα και δασώσεις αγρών, καθόσον αποτελεί πολύτιμο, αυτόχθονο, δασοπονικό είδος κ.ά.

Παράλληλα, σύμφωνα με τον κ. Διαμαντή, η πολιτική που πρέπει να υιοθετηθεί, οφείλει να είναι επικεντρωμένη στην ίδρυση, ανά ευρύτερη καστανοπαραγωγό περιοχή, κατάλληλης υποδομής για την ποιοτική ταξινόμηση (διαλογητήρια) και συντήρηση του προϊόντος (ψυγεία), έκδοση Προεδρικού Διατάγματος για την καθιέρωση προδιαγραφών ποιοτικής ταξινόμησης του ελληνικού κάστανου και ίδρυση ιδιωτικών ή συνεταιριστικών βιομηχανιών τυποποίησης, μεταποίησης και συντήρησης του κάστανου ώστε να αυξηθεί η απορρόφησή του στην αγορά και να καταστεί διαθέσιμο όλο τον χρόνο.

Επίσης, σύμφωνα με τον ίδιο, θα πρέπει να υπάρξει διαφήμιση των ευεργετικών διατροφικών χαρακτηριστικών και της βιολογικής καθαρότητας του προϊόντος, βελτίωση της εμπορίας του νωπού και μεταποιημένου καρπού, αξιοποίηση του κάστανου ως στοιχείου ανάπτυξης αγρο-τουρισμού -ιδιαίτερα κατά την περίοδο ωρίμανσης και συλλογής των καρπών με γιορτές κάστανου και άλλες εκδηλώσεις- και συστηματική εκπαίδευση και ενημέρωση των παραγωγών σε θέματα σχετικά με το κάστανο και την καλλιέργειά του από ειδικευμένους επιστήμονες (σεμινάρια, εκλαϊκευμένο έντυπο υλικό κ.λπ.).

Σχεδόν άγνωστες στη χώρα μας η τυποποίηση και η μεταποίηση κάστανου

Έννοιες παντελώς άγνωστες ήταν, μέχρι πρόσφατα, στη χώρα μας η τυποποίηση και η μεταποίηση κάστανου, ωστόσο, όπως επεσήμανε ο κ. Διαμαντής, το τελευταίο διάστημα πληθαίνουν οι ομάδες παραγωγών που εκδηλώνουν ενδιαφέρον να ξεκινήσουν το εγχείρημα αυτό.

Αν και παραδοσιακό προϊόν, το κάστανο αποτελεί στην Ελλάδα έναν “παρεξηγημένο” καρπό καθώς καταναλώνεται για μόνον περίπου πέντε μήνες τον χρόνο, δηλαδή τρεις μήνες πριν από τα Χριστούγεννα και δύο μήνες μετά.

Περίπου το 90% της ελληνικής παραγωγής κάστανου καταναλώνεται στο εσωτερικό, ψητό ή βραστό. Το 10% διατίθεται στην αγορά ως marrons glaces και πωλείται σε υψηλές τιμές (16-20 ευρώ ανά κιλό) ή ως γλυκό συντηρημένο σε σιρόπι που παρασκευάζεται τοπικά από οικογενειακής κλίμακας μικρές επιχειρήσεις, κυρίως σε περιοχές του Πηλίου και του Καρπενησίου.

Προϊόντα όπως η φαρίνα, ο πουρές και η κρέμα, κάστανα συντηρημένα σε νερό ή συσκευασμένα σε κενό, ηδύποτα και εξαιρετική μπίρα είναι άγνωστα στα ελληνικά νοικοκυριά και στον μέσο Έλληνα, όταν στο εξωτερικό, σύμφωνα με τον κ. Διαμαντή, “κάνουν θραύση”.

Στο πλαίσιο αυτό, ο ίδιος εκτιμά ότι η μεταποίηση της ελληνικής παραγωγής θα προσδώσει προστιθέμενη αξία στο προϊόν, θα “ανοίξει” την αγορά και θα δημιουργήσει προϋποθέσεις εξαγωγών, με τελικό στόχο την αύξηση του εισοδήματος του αγρότη.

Επισημαίνεται ότι στην Ελλάδα υπάρχουν έξι σαφείς πληθυσμοί και όχι ποικιλίες φρουτοπαραγωγικών δένδρων καστανιάς, οι οποίοι διακρίνονται μάλλον από τη γεωγραφική τους διασπορά παρά από τις γενετικές τους διαφορές. Αυτοί είναι οι Κοζάνης ή Βοΐου, Βόλου ή Πηλίου, Καρπενησίου, Πάρνωνα, Λέσβου και Κρήτης. Οι εν λόγω πληθυσμοί έχουν εγκλιματιστεί και η ποσοτική και ποιοτική απόδοσή τους είναι ικανοποιητική, σύμφωνα με τον κ. Διαμαντή, ο οποίος επισημαίνει, ωστόσο, ότι οι πληθυσμοί αυτοί ακόμα δεν έχουν μελετηθεί και αξιολογηθεί επαρκώς, ώστε να πιστοποιηθούν και σε κάθε περιοχή έτσι να χρησιμοποιείται το άριστο τοπικό γενετικό υλικό.

“Καστανο... party” στο Λιβάδι του Δήμου Θέρμης

Την τιμητική του έχει αυτή την εποχή, σε διάφορες πόλεις της Ελλάδας, το κάστανο, το οποίο στα δύσκολα χρόνια του πολέμου και της κατοχής αποτέλεσε βασική τροφή για τους Έλληνες, ενώ σήμερα καταναλώνεται μόλις μερικούς μήνες το χρόνο. Βέβαια, υπάρχουν ακόμα κάποιοι φανατικοί λάτρεις του, οι οποίοι και διοργανώνουν γιορτές και εκδηλώσεις, με στόχο να αναδείξουν τη μεγάλη θρεπτική του αξία και τις τεράστιες δυνατότητες εμπορικής εκμετάλλευσής του.

Μεθαύριο, Κυριακή 2 Νοεμβρίου, ο Πολιτιστικός Σύλλογος Λιβαδιωτών του Δήμου Θέρμης διοργανώνει Γιορτή Κάστανου, στις 12 μετά το μεσημέρι, στην κεντρική πλατεία Λιβαδίου. “Ατραξιόν” της γιορτής θα αποτελέσουν οι τρεις καστανεώνες που θα βρίσκονται κρεμασμένοι πάνω από μια τεράστια φλόγα και θα... σιγοψήνονται, όπως ανέφερε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο εκπρόσωπος των διοργανωτών, Αθανάσιος Γιαννάκος.

Σύμφωνα με τον ίδιο, τη γιορτή κάστανου επισκέπτονται κατά μέσο όρο, ετησίως, 2.000 άτομα, ενώ συνολικά, καταναλώνονται δύο τόνοι κάστανα, καθώς και 500 κιλά κρασί.

Στη γιορτή, που διοργανώνεται για πάνω από δέκα χρόνια, θα υπάρχουν άφθονα κάστανα, εδέσματα, κρασί, πολύ χορός και γλέντι.

Γιορτές του κάστανου διοργανώνονται και σε άλλες περιοχές, όπως: Πήλιο, Πάικο, Καρπενήσι, Πάρνωνα, Χανιά, Άρτα και τη Λέσβο.