Μετάβαση στην εποχή χωρίς τεκμήρια

Διαβάζοντας το από 3.11.2014 δελτίο Τύπου του υπουργείου Οικονομικών με την ομιλία του υφυπουργού κ. Γ. Μαυραγάνη σε εκδήλωση του Ελληνοαμερικανικού Επιμελητηρίου στέκομαι στη φράση «Μετάβαση στην εποχή χωρίς τεκμήρια, χάρη στην προετοιμασία που έχει γίνει με την αξιοποίηση πληροφοριών και την υιοθέτηση σύγχρονων ελεγκτικών εργαλείων, ελπίζω από τα εισοδήματα του 2015.».





Βλέπουμε λοιπόν την πρόθεση της πολιτικής ηγεσίας του υπουργείου Οικονομικών να καταργήσει τα τεκμήρια διαβίωσης, αρχής γενομένης κατά πάσα πιθανότητα από το φορολογικό έτος 2015.

Η καθιέρωση των τεκμηρίων, κατά τους υποστηρικτές τους, κρίθηκε αναγκαία, προκειμένου να υλοποιηθεί ο συνταγματικός κανόνας, κατά τον οποίο, οι Έλληνες είναι ίσοι ενώπιον του νόμου και οι πολίτες συνεισφέρουν αδιακρίτως στα δημόσια βάρη σύμφωνα με τις οικονομικές τους δυνάμεις. Όμως ενώ με τη φράση «σύμφωνα με τις δυνάμεις τους», ορίζεται η αρχή της φοροδοτικής ικανότητας δηλαδή η συνεισφορά κάθε πολίτη στο σύνολο ανάλογα με το πραγματικό εισόδημά του που πρέπει να φορολογείται, πολλές φορές φορολογείται για ένα πλασματικό εισόδημα προερχόμενο από τα τεκμήρια, εισόδημα το οποίο θεωρείται ως το «βέβαιο πόρισμα» από το οποίο προκύπτει η φοροδοτική ικανότητα του φορολογουμένου φυσικού προσώπου.

Εξυπακούεται ότι, σε ένα ευνομούμενο κράτος είναι εντελώς ανεπίτρεπτο να υπάρχουν πολίτες οι οποίοι δεν καταβάλλουν φόρους μη έχοντας εμφανείς πηγές εισοδήματος, όταν έχουν δαπάνες διαβίωσης ή/και δαπάνες απόκτησης περιουσιακών στοιχείων οι οποίες δεν δικαιολογούνται από τα εισοδήματα που δηλώνουν, προκαλώντας παράλληλα και τους ειλικρινείς φορολογούμενους.

Σε καμία περίπτωση όμως δεν μπορούμε να δεχτούμε ότι, η πολιτεία προβάλλοντας αντίσταση σε αυτή τη συμπεριφορά θεσμοθέτησε τα τεκμήρια, ειδικά δε αυτά της διαβίωσης τα οποία είναι τα πλέον άδικα. Ίσως για τα τέλη της δεκαετίας του 1970, εποχή κατά την οποία εμφανίστηκαν στο φορολογικό δίκαιο τα τεκμήρια, να μην υπήρχε άλλος τρόπος άμυνας απέναντι στους συστηματικά φοροδιαφεύγοντες αλλά στην εποχή που ζούμε υπάρχει τρόπος για να αποκαλυφθεί και να φορολογηθεί το εισόδημα, ειδικά αυτών που έχουν αναγάγει τη φοροδιαφυγή σε εθνικό σπορ.

Τα τεκμήρια διαβίωσης δεν μπορούν να παρέχουν ασφαλείς ενδείξεις φοροδοτικής ικανότητας, η δε εφαρμογή τους είχε και έχει ως αποτέλεσμα την παραγωγή υψηλών φορολογικών επιβαρύνσεων σε φορολογούμενους οι οποίοι προσπαθούν να τα φέρουν πέρα με μειωμένα εισοδήματα αλλά έχουν την ατυχία να διαθέτουν ένα σπίτι και ένα αυτοκίνητο. Τα δύο αυτά περιουσιακά στοιχεία διαμορφώνουν ένα ποσό το οποίο προσαυξανόμενο με το ελάχιστο τεκμήριο διαβίωσης συμβάλει πολλές φορές στην υπερβολική φορολογική επιβάρυνση φορολογουμένων με πραγματικά χαμηλά εισοδήματα όπως μισθωτοί και συνταξιούχοι και ειλικρινείς αυτοαπασχολούμενοι ή χαμηλοεισοδηματίες.

Ο προσδιορισμός του εισοδήματος με τα τεκμήρια ίσως να εξασφαλίζει στο κράτος ορισμένα έσοδα αλλά παρουσιάζει σημαντικά μειονεκτήματα. Με την πρόοδο που έχει κάνει το υπουργείο Οικονομικών τόσο στη μηχανοργάνωση όσο και στον ελεγκτικό τομέα, το επόμενο βήμα πρέπει να είναι η κατάργηση των τεκμηρίων διαβίωσης.