Χωρισμένη σε τέσσερα στρατόπεδα η Ε.Ε.

Κρίσιμη και καθοριστική για το μέλλον της Ευρωπαϊκής Ένωσης είχε χαρακτηριστεί από πολλούς η άτυπη Σύνοδος Κορυφής της Μπρατισλάβα, η οποία διεξήχθη χωρίς τη συμμετοχή της Βρετανίας, της πρώτης χώρας που ανοίγει την πόρτα της εξόδου στην ιστορία της «ευρωπαϊκής ενοποίησης», λίγους μήνες προτού συμπληρωθούν 60 χρόνια από την ίδρυση της ΕΟΚ, με τη Συνθήκη της Ρώμης.



Για του λόγου το αληθές, οι πρόεδροι του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και της Ευρωβουλής έκαναν ανοιχτά λόγο για κρίση και μεγάλες προκλήσεις οι οποίες, εάν δεν απαντηθούν, μπορούν εντείνουν τα διαλυτικά φαινόμενα -μάλιστα, ο Μάρτιν Σουλτς δεν δίστασε να ισχυριστεί ότι «η Ε.Ε. περνά δραματικές ώρες».

Οι ηγέτες των «27», ωστόσο, προσεχόμενοι χθες το πρωί στην πρωτεύουσα της Σλοβακίας, φρόντισαν να χαμηλώσουν τον πήχυ, ξεκαθαρίζοντας ότι δεν επρόκειτο να ληφθεί καμία ουσιαστική απόφαση. Παρέπεμψαν δε τις όποιες σημαντικές εξελίξεις στις τακτικές συνόδους του Οκτωβρίου και του Δεκεμβρίου, χωρίς πάντως να δεσμευτούν ούτε γι' αυτό.
Χωρισμένη σε τέσσερα στρατόπεδα η Ε.Ε.

«Δεν μπορούμε μέσα σε λίγους μήνες να λύσουμε προβλήματα πολλών χρόνων», δήλωσε χαρακτηριστικά η Άγκελα Μέρκελ, παραδεχόμενη ουσιαστικά ότι θα είναι εξαιρετικά δύσκολο να βρεθεί η συνισταμένη που θα επιτρέψει στην Ε.Ε. να συνεχίσει χωρίς άλλες απώλειες.

Διπλωματικός μαραθώνιος
Προφανώς, η Γερμανίδα καγκελάριος γνωρίζει κάτι παραπάνω από όλους μας, καθώς τις τελευταίες εβδομάδες έχει επιδοθεί σε ένα διπλωματικό μαραθώνιο σε κάθε γωνιά της Ευρώπης, συναντώντας ή συνομιλώντας με τους πρωθυπουργούς ή τους προέδρους όλων σχεδόν των χωρών-μελών.
Χωρισμένη σε τέσσερα στρατόπεδα η Ε.Ε.

Ακόμη και με εκείνους οι οποίοι αμφισβητούν την πολιτική του Βερολίνου και επιχειρούν να συγκροτήσουν ανταγωνιστικές συμμαχίες -όπως, για παράδειγμα, οι ηγέτες της «Ομάδας του Βίζεγκραντ», οι οποίοι είδαν τη Μέρκελ να... αυτοπροσκαλείται στη σύνοδο που πραγματοποίησαν στα τέλη Αυγούστου.

Αξίζει, άλλωστε, να σημειωθεί ότι οι διαφωνίες για την επόμενη μέρα του Brexit, αλλά και για τη διαχείριση των παράλληλων κρίσεων με τις οποίες εξακολουθεί να βρίσκεται αντιμέτωπη η Ε.Ε., είναι εμφανής και σε επίπεδο «θεσμών».
Χωρισμένη σε τέσσερα στρατόπεδα η Ε.Ε.

Αρκεί να συγκρίνει κανείς την ομιλία του Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ για την «Κατάσταση της Ένωσης», με την επιστολή-πρόσκληση που έστειλε στους Ευρωπαίους ηγέτες ο Ντόναλντ Τουσκ, με αφορμή τη χθεσινή σύνοδο, για να διαπιστώσει το χάσμα που υπάρχει σε καίρια ζητήματα, όπως είναι η κατανομή των εξουσιών ανάμεσα στις Βρυξέλλες και τις κυβερνήσεις και τα κοινοβούλια των εταίρων.

«Η ευρωπαϊκή ολοκλήρωση δεν μπορεί να ενδίδει και να υποτάσσεται στα συμφέροντα των εθνικών κρατών», διεμήνυσε ενώπιον των ευρωβουλευτών ο πρόεδρος της Κομισιόν -όμως, ο Τουσκ έχει διαφορετική άποψη.
Χωρισμένη σε τέσσερα στρατόπεδα η Ε.Ε.

«Το κλειδί για να υπάρξει μια υγιής ισορροπία ανάμεσα στις προτεραιότητες των κρατών-μελών και της Ένωσης βρίσκεται στις πρωτεύουσες των πρώτων. Οι θεσμοί οφείλουν να υποστηρίζουν τις προτεραιότητες όπως αυτές συμφωνούνται ανάμεσα στα κράτη-μέλη και όχι να επιβάλουν τις δικές τους προτεραιότητες», υπογραμμίζει στην επιστολή του, διατυπώνοντας μια θέση την οποία συμμερίζονται πολλοί, ανάμεσα στους οποίους και η πλειοψηφία των Πολωνών συμπατριωτών του.

Γαλλία, Ιταλία, Ελλάδα, Πορτογαλία, Κύπρος, Μάλτα, (Ισπανία;)
Το κλαμπ της Μεσογείου
Χωρισμένη σε τέσσερα στρατόπεδα η Ε.Ε.

Στο φόντο των γενικότερων διεργασιών που συντελούνται στην Ε.Ε., η πρόσφατη σύνοδος κορυφής των χωρών που ανήκουν στο «μεσογειακό κλαμπ» αποτέλεσε μια σημαντική είδηση. Αναμφίβολα, το κοινό ανακοινωθέν που εκδόθηκε δεν προσθέτει κάποιο ουσιαστικά καινούργιο δεδομένο στο σκηνικό. Επίσης, δεν υφίσταται ιδεολογική ομοιογένεια των συμμετεχόντων, καθώς οι τρεις ανήκουν στην ίδια πολιτική «οικογένεια» με το κόμμα της Μέρκελ και του Σόιμπλε, ο οποίος βιάστηκε να κάνει λόγο για... άχρηστες συναντήσεις των Σοσιαλιστών. Οι πάντες δε φρόντισαν να διευκρινίσουν ότι δεν κινούνται ανταγωνιστικά προς τις Βρυξέλλες ή το Βερολίνο, απλώς θέλουν περισσότερη και πιο δίκαιη Ε.Ε. Τέλος, αν και ορίστηκε η δεύτερη συνάντηση, τίποτα δεν εγγυάται ότι το εγχείρημα θα μακροημερεύσει, ειδικά καθώς Ολάντ και Ρέντσι κινούνται ταυτόχρονα και σε άλλο επίπεδο.

Παρ' όλα αυτά, η συνάντηση των «6+1» στην Αθήνα (η Ισπανία εκπροσωπήθηκε σε κατώτερο επίπεδο) σηματοδοτεί την προσπάθεια συγκρότησης μιας συμμαχίας, η οποία θα μπορεί να σταθεί ισότιμα απέναντι στον ευρωπαϊκό Βορρά στις κρίσιμες διαδικασίες. Πρόκειται για μία προσπάθεια η οποία μπορεί να έχει και πρακτικό αντίκρισμα, εφόσον κριθεί αναγκαίο μελλοντικά, μιας και με την αποχώρηση της Βρετανίας, οι «Νότιοι» διαθέτουν την αναγκαία δύναμη για να συγκροτήσουν τη λεγόμενη «αναστέλλουσα μειοψηφία» -με άλλα λόγια, συγκεντρώνουν αθροιστικά τις ψήφους και τον πληθυσμό που μπορεί να μπλοκάρει τις αποφάσεις της Ε.Ε. Ακόμη δε κι αυτό το «όπλο» δεν χρησιμοποιηθεί ποτέ, οι πάντες (και κυρίως οι Γερμανοί) θα γνωρίζουν ότι βρίσκεται πάνω στο τραπέζι.
Χωρισμένη σε τέσσερα στρατόπεδα η Ε.Ε.

Γερμανία, Γαλλία (και Ιταλία;)
Ο «άξονας» των ισχυρών

«Η Μέρκελ εξακολουθεί να χρειάζεται τον Ολάντ ως σύμμαχο, διότι και το δικό της φωτοστέφανο έχει ξεθωριάσει -αν και χωρίς αυτήν δεν γίνεται τίποτα στην Ευρώπη. Το Βερολίνο γνωρίζει πως ο Ολάντ βρίσκεται κοντά στο πολιτικό του τέλος. Όμως, η εικόνα μιας γαλλογερμανικής διαμάχης θα ήταν μοιραία», σημείωνε η Deutsche Welle σε ανάλυσή της, η οποία δημοσιεύτηκε λίγο πριν από την προχθεσινή συνάντηση των δύο ηγετών στο Παρίσι. Η αλήθεια δε είναι ότι στις λίγες αυτές λέξεις αποτυπώνεται η πραγματικότητα των γαλλογερμανικών σχέσεων στη σημερινή Ε.Ε., καθώς είναι φανερό ότι «μαζί δεν κάνουν και χώρια δεν μπορούν».

Πρακτικά, λοιπόν, κανείς δεν μπορεί να αναμένει ότι το Παρίσι θα έρθει σε ανοιχτή σύγκρουση με το Βερολίνο. Θα προσπαθεί, ωστόσο, να υπογραμμίζει κάθε στιγμή στους Γερμανούς ότι χωρίς τη δική του συναίνεση θα απωλέσουν και το τελευταίο ίχνος νομιμοποίησης εντός της Ευρώπης, διεκδικώντας έτσι αναβαθμισμένο ρόλο στα πλαίσια του γνωστού «γαλλογερμανικού άξονα», που δικαίως έχει χαρακτηριστεί ως ο κινητήρας της ενωμένης Ευρώπης. Κάπου εκεί θα επιχειρήσει να μπει «σφήνα» και η Ιταλία, θεωρώντας ότι και ο δικός της ρόλος είναι απαραίτητος στους δύο (πιο) ισχυρούς, μετά την αποχώρηση της Βρετανίας. Μέχρι δε να το πετύχει, θα δοκιμάσει την τύχη της και σε άλλες συμμαχίες και ομάδες.

Γερμανία, Ολλανδία, Σκανδιναβοί
Οι «φρουροί» του Βορρά

Οι πλούσιες χώρες του ευρωπαϊκού Βορρά έχουν κάθε λόγο να συσπειρωθούν προκειμένου να προασπίσουν τα «κεκτημένα» τους. Με άλλα λόγια, τη διατήρηση της πολιτικής αυστηρής δημοσιονομικής λιτότητας η οποία εφαρμόζεται τα τελευταία χρόνια, η οποία αμφισβητείται ανοιχτά από μια σειρά κυβερνήσεις, ακόμη όμως και από τον ίδιο τον πρόεδρο της Κομισιόν. Η εξήγηση είναι πολύ απλή: Ενδεχόμενη χαλάρωση των κανόνων και, πολύ περισσότερο, αποδοχή της στήριξης των πιο αδύναμων οικονομικά κρατών από τους πιο ισχυρούς, στη βάση της αρχής της «αλληλεγγύης», ισοδυναμεί με εκταμίευση σημαντικών ποσών από τα ταμεία τους.

Μόνο που κάτι τέτοιο θα ισοδυναμούσε περίπου με πολιτική αυτοκτονία, μιας και σε όλες τις χώρες της συγκεκριμένης ομάδας -Γερμανία, Ολλανδία, Σουηδία, Δανία και Φινλανδία- η Ακροδεξιά είτε συγκυβερνά ήδη είτε βλέπει την επιρροή της να ενισχύεται διαρκώς, έχοντας ως βασικό της χαρτί την αμφισβήτηση της Ε.Ε. και του ευρώ από τα δεξιά και την άρνηση κάθε βοήθειας προς τους φτωχότερους της Ευρώπης, ακόμη και μέσω της αγοράς κρατικών ομολόγων από την ΕΚΤ.

Ειδικά, λοιπόν, καθώς το 2017 είναι εκλογική χρονιά για Γερμανία και Ολλανδία, οι κυβερνήσεις τους θα κάνουν τα πάντα προκειμένου να αποκρούσουν τις επιθέσεις που δέχονται, κάτι άλλωστε που ξεκαθάρισαν στη συνάντηση των ηγετών τους, στις 26 Αυγούστου και επί γερμανικού εδάφους.

Πολωνία, Τσεχία, Σλοβακία, Ουγγαρία
Η «Ομάδα του Βίζεγκραντ»

Οι τέσσερις χώρες που απαρτίζουν τη συγκεκριμένη ομάδα προέρχονται από το πρώην «ανατολικό μπλοκ» και έγιναν πλήρη μέλη της Ε.Ε. πριν από 12 χρόνια -για την ακρίβεια, την 1η Μαΐου 2004. Πρακτικά, άρχισαν να κάνουν αισθητή την παρουσία τους από πέρυσι, με αφορμή την προσφυγική κρίση, καθώς συσπειρώθηκαν γύρω από την πιο σκληρή γραμμή, η οποία ελάχιστα διαφέρει από εκείνη της Λεπέν ή άλλων ακροδεξιών κομμάτων, μπλοκάροντας τα όποια σχέδια εγκρίνονται στις συνόδους ηγετών και υπουργών -όπως, για παράδειγμα, της αναλογικής μετεγκατάστασης 160.000 προσφύγων στο έδαφος των «28».

Η συνεργασία των «4» αναμένεται μάλιστα να ενταθεί το επόμενο διάστημα, καθώς ο μεγάλος και ισχυρός σύμμαχός τους μέχρι σήμερα, η Βρετανία, κινείται ήδη στην τροχιά του Brexit. Έτσι, προκειμένου να ακουστεί η φωνή τους και να έχουν δυνατότητα να επηρεάσουν τις αποφάσεις σε ευρωπαϊκό επίπεδο, επιδιώκουν τον κοινό βηματισμό, ενώ δεν διστάζουν να παίζουν και το «χαρτί» του ΝΑΤΟ (ειδικά η Πολωνία) και των Αμερικανών, αναζητώντας νέα στηρίγματα.

Αξίζει να σημειωθεί ότι στις κυβερνήσεις δύο εξ αυτών, της Πολωνίας και της Ουγγαρίας, βρίσκονται δύο κόμματα με έντονο εθνικιστικό πρόσημο, με αποτέλεσμα να είναι σε τροχιά σύγκρουσης με τις Βρυξέλλες και το Βερολίνο. Όσον αφορά στο μέλλον της Ε.Ε., οι «4» αντιτίθενται στην περαιτέρω πολιτική και οικονομική ολοκλήρωση και υποστηρίζουν την επιστροφή εξουσιών στις χώρες-μέλη.

Αλ. Τσίπρας
Η Ε.Ε. υπνοβατεί προς τη λάθος κατεύθυνση

Μήνυμα για την ανάγκη αλλαγής «πλεύσης» της Ευρώπης έστειλε ο Αλέξης Τσίπρας προσερχόμενος στη σύνοδο των «27». «Αυτό που δεν πρέπει να κάνει η Ευρώπη, είναι να συνεχίσει να υπνοβατεί προς τη λάθος κατεύθυνση»,. τόνισε ο Έλληνας πρωθυπουργός, εκφράζοντας την ελπίδα να βρεθεί μια «κοινή, θετική βάση». «Αυτό που χρειάζεται τώρα η Ευρώπη είναι ένα νέο όραμα και μία συγκεκριμένη ατζέντα για αλλαγή», συνέχισε, παραπέμποντας σε «μία κοινωνική Ευρώπη με ανάπτυξη, απασχόληση και ευημερία για όλους τους ανθρώπους της, για τους νέους και για όλους τους πολίτες της. Χρειαζόμαστε μία Ευρώπη η οποία να μπορεί να διαχειριστεί το μεταναστευτικό αποτελεσματικά και με ένα τρόπο ανθρώπινο».