Τρίτο σενάριο για την «επόμενη ημέρα της Ελλάδας» αναμένεται να εξετάσουν κυβέρνηση και θεσμοί το επόμενο διάστημα. Το σενάριο αναμένεται να λειτουργήσει ως «γέφυρα» ανάμεσα στη λύση της προληπτικής γραμμής στήριξης που προκρίνει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και την «καθαρή έξοδο» που θέλει η κυβέρνηση.
Η συμβιβαστική λύση θα ενσωματώνει συγκεκριμένα μέτρα διευθέτησης του χρέους –κατά κύρια λόγο επιμηκύνσεις στις περιόδους χάριτος των υφιστάμενων υποχρεώσεων- ώστε οι αγορές να πειστούν για τη δυνατότητα της Ελλάδας να αποπληρώνει τις οφειλές της για μεγάλο χρονικό διάστημα.
Στη συμβιβαστική λύση αναμένεται να εμπλακεί και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο για το οποίο ήδη αναζητείται η φόρμουλα που θα επιτρέψει την εμπλοκή του στα ελληνικά ζητήματα και μετά τις 20 Αυγούστου. Κρίσιμες για την «επόμενη ημέρα» θεωρούνται από τώρα οι επαφές που θα πραγματοποιηθούν τον Απρίλιο στην Ουάσινγκτον στο περιθώριο της Εαρινής Συνόδου του ΔΝΤ και της Παγκόσμιας Τράπεζας.
Κρίσιμη ημερομηνία η εαρινή σύνοδος του ΔΝΤ
Μια ακόμη κρίσιμη ημερομηνία στο ήδη φορτωμένο διάστημα των επόμενων μηνών θα αποτελέσει η εαρινή σύνοδος του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου η οποία είναι προγραμματισμένη για το διάστημα από τις 20 έως τις 22 Απριλίου στην Ουάσινγκτον. Μέχρι τότε, προγραμματίζεται να έχει ολοκληρωθεί η εκταμίευση της δόσης των 6,7 δισ. ευρώ από την 3ηαξιολόγηση, να έχει πραγματοποιηθεί η πρώτη αποστολή των εκπροσώπων των θεσμών στην Αθήνα, και να έχει παρουσιαστεί από την ελληνική κυβέρνηση το «αναπτυξιακό πλάνο» για την περίοδο 2019-2022.
Από τις συναντήσεις που θα γίνουν στην αμερικανική πρωτεύουσα στο περιθώριο της εαρινής συνόδου, αναμένεται να ξεκαθαρίσει σε πολύ μεγάλο βαθμό όσον αφορά στο πλάνο για την «επόμενη ημέρα» της Ελλάδας, δηλαδή το πλαίσιο υπό το οποίο θα εξασφαλίζει η Ελλάδα την αναχρηματοδότηση του χρέους μετά τον Αύγουστο του 2018.
Με βάση τις παρασκηνιακές συζητήσεις που πραγματοποιούνται ήδη σε όλα τα κέντρα αποφάσεων, μέχρι τον Απρίλιο, θα έχει πέσει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων και μια 3η «συμβιβαστική» πρόταση που θα γεφυρώνει τις δύο προτάσεις που βρίσκονται αυτή τη στιγμή στο τραπέζι δηλαδή το άνοιγμα της προληπτικής γραμμής στήριξης από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Στήριξης που υποστηρίζει κυρίως η Ευρωπαϊκή Τράπεζα και την «καθαρή έξοδο» μόνο με το «αποθεματικό ασφαλείας» υπέρ της οποίας τάσσεται η ελληνική κυβέρνηση. Η πρόταση αυτή, αναμένεται να περιλαμβάνει παρέμβαση στο χρέος που θα εξασφαλίζει τη διατήρηση των χρηματοδοτικών αναγκών της χώρας σε πολύ χαμηλό επίπεδο για μεγάλη χρονική περίοδο μετά το 2018.
Μια τέτοια παρέμβαση –η οποία αναμένεται να στηριχτεί σε επιμήκυνση των περιόδων χάριτος των δανείων που έχουν χορηγηθεί από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Στήριξης- θα μπορούσε να αποτελέσει την απάντηση και στο ερώτημα για το ποιο θα είναι το πλαίσιο παραμονής του ΔΝΤ στο ελληνικό πρόγραμμα και μετά τον Αύγουστο του 2018.
Η ανοικτή θέση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας υπέρ της προληπτικής γραμμής στήριξης –με την Τράπεζα της Ελλάδας ΕΛΛ-0,60% και τον διοικητή της Γιάννη Στουρνάρα να κινείται ακριβώς στο ίδιο μήκος κύματος κάτι που αναμένεται να επιβεβαιωθεί εκ νέου τη Δευτέρα οπότε και θα πραγματοποιηθεί η ετήσια συνέλευση μετόχων της ΤτΕ- εδράζεται στο επιχείρημα ότι η Ελλάδα χρειάζεται ένα πρόγραμμα όχι μόνο για να εξακολουθήσουν να γίνονται δεκτά τα ελληνικά ομόλογα ως ενέχυρο από την ΕΚΤ αλλά και για να σταλεί μήνυμα στις αγορές ότι οι χρηματοδοτικές ανάγκες της Ελλάδας θα είναι καλυμμένες ανεξάρτητα από τις συνθήκες που θα επικρατούν.
Η πλευρά της ΕΚΤ (και τη ΤτΕ) θεωρούν εξαιρετικά πιθανό το ενδεχόμενο να υπάρξει επιδείνωση στις αγορές ομολόγων το επόμενο χρονικό διάστημα. Το επιχείρημα Ντραγκι για την αύξηση της απόδοσης του ελληνικού επταετούς ομολόγου τις προηγούμενες ημέρες στο πλαίσιο του Eurogroup δεν ειπώθηκε τυχαία. Μέσα σε λίγες ημέρες, η απόδοση του ελληνικού επταετούς ανέβηκε ακόμη και κατά 0,8-0,9% ενώ ακόμη και σήμερα, μετά την αναβάθμιση και από τον οίκο Moody’s η απόδοση του ελληνικού 10ετούς διαμορφώνεται στο 4,4% δηλαδή πολύ πάνω από τα επίπεδα που ήταν όταν εκδόθηκε το τελευταίο ελληνικό ομόλογο.
Το επιχείρημα των υποστηρικτών της γραμμής ΕΚΤ-ΤτΕ ότι δεν αρκεί ένας «κουμπαράς» είναι πολύ συγκεκριμένο: οι αγορές θα γνωρίζουν το περιεχόμενο του κουμπαρά (σ.σ περίπου 15-18 δις. ευρώ) και θα μπορούν αν εκτιμήσουν για πόσο χρόνο θα μπορεί να αντέξει η Ελλάδα μακριά από τις αγορές. Κάτι τέτοιο, θα μπορούσε να δημιουργήσει κατάλληλο έδαφος για κερδοσκοπική επίθεση.
Η ελληνική πλευρά από την άλλη, έχει ταχθεί υπέρ της καθαρής εξόδου με το επιχείρημα ότι το άνοιγμα μιας προληπτικής γραμμής στήριξης –η οποία ισοδυναμεί με πρόγραμμα ανάλογο του μνημονίου- θα κλόνιζε την εμπιστοσύνη των αγορών για την πορεία της οικονομίας.
Επί του θέματος, προς το παρόν δεν έχει εκφράσει άποψη –τουλάχιστον όχι δημόσια- το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο το οποίο επιμένει στην αναγκαιότητα της λήψης μέτρων διευθέτησης του χρέους. Υπό αυτό το δεδομένο «αναβαθμίζονται» και οι επαφές που θα πραγματοποιηθούν στη Ουάσινγκτον στο περιθώριο της Εαρινής Συνόδου.
Οι δηλώσεις Ρέγκλινγκ
«Δεν αναμένω άλλο πρόγραμμα στήριξης για την Ελλάδα. Η ανταγωνιστικότητα έχει επιστρέψει, οι εξαγωγές έχουν θετικό αποτέλεσμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών. Στόχος είναι να ενισχυθεί ο δυνητικός ρυθμός ανάπτυξης της Ελλάδας» δήλωσε χθες σε ομιλία του στην Ιαπωνία ο επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Στήριξης Κλάους Ρέγκλινγκ ο οποίος αναφέρθηκε και στην προοπτική να ληφθούν πρόσθετα μέτρα ελάφρυνσης του ελληνικού χρέους: «Αν οι υπουργοί Οικονομικών της ευρωζώνης καταλήξουν στο συμπέρασμα ότι το ελληνικό χρέος χρειάζεται πρόσθετα μέτρα ελάφρυνσης για να καταστεί βιώσιμο, η ευρωζώνη είναι προετοιμασμένη να το κάνει. Το θέμα θα αξιολογηθεί τους επόμενους μήνες».
Σύμφωνα με τον κ. Ρέγκλινγκ, «οι τεχνικές εργασίες για να καθοριστεί εάν η Ελλάδα θα χρειαστεί ελάφρυνση του χρέους της μετά την αναμενόμενη έξοδο από το πρόγραμμα διάσωσης αργότερα φέτος, έχουν ξεκινήσει». Όπως είπε, το «κούρεμα» χρέους από τους επενδυτές ή η αποδοχή απωλειών επί της αξίας του κρατικού χρέους, δεν θα αποτελεί μέρος της όποιας αναδιάρθρωσης όταν η Ελλάδα φύγει από το πρόγραμμα διάσωσης.
Από την πλευρά, ο επικεφαλής οικονομολόγος του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Στήριξης Ρόλφ Στρός υποστήριξς ότι «η Eλλάδα μπορεί να είναι το επόμενο success story για τον ESM, αν συνεχίσει να εφαρμόζει τις μεταρρυθμίσεις που έχουν συμφωνηθεί. Η πρόσφατη άντληση κεφαλαίων από τις αγορές αποτελεί ένα βήμα προόδου για την έξοδο από το τρίτο πρόγραμμα τον Αύγουστο»
Η συμβιβαστική λύση θα ενσωματώνει συγκεκριμένα μέτρα διευθέτησης του χρέους –κατά κύρια λόγο επιμηκύνσεις στις περιόδους χάριτος των υφιστάμενων υποχρεώσεων- ώστε οι αγορές να πειστούν για τη δυνατότητα της Ελλάδας να αποπληρώνει τις οφειλές της για μεγάλο χρονικό διάστημα.
Στη συμβιβαστική λύση αναμένεται να εμπλακεί και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο για το οποίο ήδη αναζητείται η φόρμουλα που θα επιτρέψει την εμπλοκή του στα ελληνικά ζητήματα και μετά τις 20 Αυγούστου. Κρίσιμες για την «επόμενη ημέρα» θεωρούνται από τώρα οι επαφές που θα πραγματοποιηθούν τον Απρίλιο στην Ουάσινγκτον στο περιθώριο της Εαρινής Συνόδου του ΔΝΤ και της Παγκόσμιας Τράπεζας.
Κρίσιμη ημερομηνία η εαρινή σύνοδος του ΔΝΤ
Μια ακόμη κρίσιμη ημερομηνία στο ήδη φορτωμένο διάστημα των επόμενων μηνών θα αποτελέσει η εαρινή σύνοδος του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου η οποία είναι προγραμματισμένη για το διάστημα από τις 20 έως τις 22 Απριλίου στην Ουάσινγκτον. Μέχρι τότε, προγραμματίζεται να έχει ολοκληρωθεί η εκταμίευση της δόσης των 6,7 δισ. ευρώ από την 3ηαξιολόγηση, να έχει πραγματοποιηθεί η πρώτη αποστολή των εκπροσώπων των θεσμών στην Αθήνα, και να έχει παρουσιαστεί από την ελληνική κυβέρνηση το «αναπτυξιακό πλάνο» για την περίοδο 2019-2022.
Από τις συναντήσεις που θα γίνουν στην αμερικανική πρωτεύουσα στο περιθώριο της εαρινής συνόδου, αναμένεται να ξεκαθαρίσει σε πολύ μεγάλο βαθμό όσον αφορά στο πλάνο για την «επόμενη ημέρα» της Ελλάδας, δηλαδή το πλαίσιο υπό το οποίο θα εξασφαλίζει η Ελλάδα την αναχρηματοδότηση του χρέους μετά τον Αύγουστο του 2018.
Με βάση τις παρασκηνιακές συζητήσεις που πραγματοποιούνται ήδη σε όλα τα κέντρα αποφάσεων, μέχρι τον Απρίλιο, θα έχει πέσει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων και μια 3η «συμβιβαστική» πρόταση που θα γεφυρώνει τις δύο προτάσεις που βρίσκονται αυτή τη στιγμή στο τραπέζι δηλαδή το άνοιγμα της προληπτικής γραμμής στήριξης από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Στήριξης που υποστηρίζει κυρίως η Ευρωπαϊκή Τράπεζα και την «καθαρή έξοδο» μόνο με το «αποθεματικό ασφαλείας» υπέρ της οποίας τάσσεται η ελληνική κυβέρνηση. Η πρόταση αυτή, αναμένεται να περιλαμβάνει παρέμβαση στο χρέος που θα εξασφαλίζει τη διατήρηση των χρηματοδοτικών αναγκών της χώρας σε πολύ χαμηλό επίπεδο για μεγάλη χρονική περίοδο μετά το 2018.
Μια τέτοια παρέμβαση –η οποία αναμένεται να στηριχτεί σε επιμήκυνση των περιόδων χάριτος των δανείων που έχουν χορηγηθεί από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Στήριξης- θα μπορούσε να αποτελέσει την απάντηση και στο ερώτημα για το ποιο θα είναι το πλαίσιο παραμονής του ΔΝΤ στο ελληνικό πρόγραμμα και μετά τον Αύγουστο του 2018.
Η ανοικτή θέση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας υπέρ της προληπτικής γραμμής στήριξης –με την Τράπεζα της Ελλάδας ΕΛΛ-0,60% και τον διοικητή της Γιάννη Στουρνάρα να κινείται ακριβώς στο ίδιο μήκος κύματος κάτι που αναμένεται να επιβεβαιωθεί εκ νέου τη Δευτέρα οπότε και θα πραγματοποιηθεί η ετήσια συνέλευση μετόχων της ΤτΕ- εδράζεται στο επιχείρημα ότι η Ελλάδα χρειάζεται ένα πρόγραμμα όχι μόνο για να εξακολουθήσουν να γίνονται δεκτά τα ελληνικά ομόλογα ως ενέχυρο από την ΕΚΤ αλλά και για να σταλεί μήνυμα στις αγορές ότι οι χρηματοδοτικές ανάγκες της Ελλάδας θα είναι καλυμμένες ανεξάρτητα από τις συνθήκες που θα επικρατούν.
Η πλευρά της ΕΚΤ (και τη ΤτΕ) θεωρούν εξαιρετικά πιθανό το ενδεχόμενο να υπάρξει επιδείνωση στις αγορές ομολόγων το επόμενο χρονικό διάστημα. Το επιχείρημα Ντραγκι για την αύξηση της απόδοσης του ελληνικού επταετούς ομολόγου τις προηγούμενες ημέρες στο πλαίσιο του Eurogroup δεν ειπώθηκε τυχαία. Μέσα σε λίγες ημέρες, η απόδοση του ελληνικού επταετούς ανέβηκε ακόμη και κατά 0,8-0,9% ενώ ακόμη και σήμερα, μετά την αναβάθμιση και από τον οίκο Moody’s η απόδοση του ελληνικού 10ετούς διαμορφώνεται στο 4,4% δηλαδή πολύ πάνω από τα επίπεδα που ήταν όταν εκδόθηκε το τελευταίο ελληνικό ομόλογο.
Το επιχείρημα των υποστηρικτών της γραμμής ΕΚΤ-ΤτΕ ότι δεν αρκεί ένας «κουμπαράς» είναι πολύ συγκεκριμένο: οι αγορές θα γνωρίζουν το περιεχόμενο του κουμπαρά (σ.σ περίπου 15-18 δις. ευρώ) και θα μπορούν αν εκτιμήσουν για πόσο χρόνο θα μπορεί να αντέξει η Ελλάδα μακριά από τις αγορές. Κάτι τέτοιο, θα μπορούσε να δημιουργήσει κατάλληλο έδαφος για κερδοσκοπική επίθεση.
Η ελληνική πλευρά από την άλλη, έχει ταχθεί υπέρ της καθαρής εξόδου με το επιχείρημα ότι το άνοιγμα μιας προληπτικής γραμμής στήριξης –η οποία ισοδυναμεί με πρόγραμμα ανάλογο του μνημονίου- θα κλόνιζε την εμπιστοσύνη των αγορών για την πορεία της οικονομίας.
Επί του θέματος, προς το παρόν δεν έχει εκφράσει άποψη –τουλάχιστον όχι δημόσια- το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο το οποίο επιμένει στην αναγκαιότητα της λήψης μέτρων διευθέτησης του χρέους. Υπό αυτό το δεδομένο «αναβαθμίζονται» και οι επαφές που θα πραγματοποιηθούν στη Ουάσινγκτον στο περιθώριο της Εαρινής Συνόδου.
Οι δηλώσεις Ρέγκλινγκ
«Δεν αναμένω άλλο πρόγραμμα στήριξης για την Ελλάδα. Η ανταγωνιστικότητα έχει επιστρέψει, οι εξαγωγές έχουν θετικό αποτέλεσμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών. Στόχος είναι να ενισχυθεί ο δυνητικός ρυθμός ανάπτυξης της Ελλάδας» δήλωσε χθες σε ομιλία του στην Ιαπωνία ο επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Στήριξης Κλάους Ρέγκλινγκ ο οποίος αναφέρθηκε και στην προοπτική να ληφθούν πρόσθετα μέτρα ελάφρυνσης του ελληνικού χρέους: «Αν οι υπουργοί Οικονομικών της ευρωζώνης καταλήξουν στο συμπέρασμα ότι το ελληνικό χρέος χρειάζεται πρόσθετα μέτρα ελάφρυνσης για να καταστεί βιώσιμο, η ευρωζώνη είναι προετοιμασμένη να το κάνει. Το θέμα θα αξιολογηθεί τους επόμενους μήνες».
Σύμφωνα με τον κ. Ρέγκλινγκ, «οι τεχνικές εργασίες για να καθοριστεί εάν η Ελλάδα θα χρειαστεί ελάφρυνση του χρέους της μετά την αναμενόμενη έξοδο από το πρόγραμμα διάσωσης αργότερα φέτος, έχουν ξεκινήσει». Όπως είπε, το «κούρεμα» χρέους από τους επενδυτές ή η αποδοχή απωλειών επί της αξίας του κρατικού χρέους, δεν θα αποτελεί μέρος της όποιας αναδιάρθρωσης όταν η Ελλάδα φύγει από το πρόγραμμα διάσωσης.
Από την πλευρά, ο επικεφαλής οικονομολόγος του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Στήριξης Ρόλφ Στρός υποστήριξς ότι «η Eλλάδα μπορεί να είναι το επόμενο success story για τον ESM, αν συνεχίσει να εφαρμόζει τις μεταρρυθμίσεις που έχουν συμφωνηθεί. Η πρόσφατη άντληση κεφαλαίων από τις αγορές αποτελεί ένα βήμα προόδου για την έξοδο από το τρίτο πρόγραμμα τον Αύγουστο»
