Οι ανατροπές στη φορολογία που φέρνουν γ’ και δ’ αξιολόγηση

Μεγάλες ανατροπές έρχονται στη φορολογία το 2018 και τα επόμενα χρόνια. Σύμφωνα με όσα προβλέπει το κείμενο της συμφωνίας κυβέρνησης και "θεσμών" για την ολοκλήρωση της τρίτης αξιολόγησης του ελληνικού προγράμματος εντός του 2018, αλλά και το 2019, πρόκειται να πέσουν στο τραπέζι μεγάλες αλλαγές σε μεγάλο φάσμα της φορολογίας προκειμένου το φορολογικό σύστημα να γίνει πιο απλό, πιο αποτελεσματικό για τη συλλογή των φορολογικών εσόδων και την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής και πιο φιλικό προς το επιχειρείν και την ανάπτυξη.

 Οι αλλαγές αφορούν τόσο το πεδίο της λειτουργίας της φορολογικής διοίκησης όσο και στο πεδίο της εφαρμογής των φόρων. Όπως έλεγε πρόσφατα κορυφαίο στέλεχος των "θεσμών", αυτό που πρέπει να γίνει από εδώ και πέρα είναι μεταρρυθμίσεις διαρθρωτικού χαρακτήρα προς όφελος της οικονομίας. Στο πλαίσιο αυτό το κείμενο της συμφωνίας κυβέρνησης και "θεσμών" προβλέπει τις εξής παρεμβάσεις στη φορολογία:

Αλλαγές στα τεκμήρια

Η κυβέρνηση ανέλαβε τη δέσμευση έναντι των δανειστών να προχωρήσει στην επαναξιολόγηση συνολικά του συστήματος των τεκμηρίων διαβίωσης και να καταλήξει σε προτάσεις για την αναμόρφωσή τους, προκειμένου να γίνουν πιο αποτελεσματικά στην καταπολέμηση της φοροδιαφυγής αλλά και –όσο το δυνατόν περισσότερο– φιλικά προς την ανάπτυξη. Στο πλαίσιο αυτό και σύμφωνα με τις τελευταίες πληροφορίες από το υπουργείο Οικονομικών αναμένεται να πέσουν στο τραπέζι προτάσεις για αλλαγές που αφορούν όλο το φάσμα των τεκμηρίων, από τα Ι.Χ. μέχρι και την κύρια και δευτερεύουσα κατοικία των φορολογουμένων. Ωστόσο, αυτό που ξεκαθαρίζουν από το ΥΠΟΙΚ είναι ότι το υφιστάμενο σύστημα των τεκμηρίων που έχει θεσπιστεί από το 2010 προκειμένου να δημιουργήσει φορολογική συνείδηση στον κλάδο κυρίως των ελευθέρων επαγγελματιών εμφανίζει, παρά τις στρεβλώσεις που προκαλεί, υψηλό βαθμό εισπρακτικής επιτυχίας. Είναι χαρακτηριστικό ότι φέρνει ετησίως έσοδα ύψους περίπου 2 δισεκατομμυρίων ευρώ στα κρατικά ταμεία, σε εισφορές αλλά και σε φόρους, από την επαναξιολόγηση δεν αποκλείουν οι ίδιες πηγές να υπάρξουν κάποιες μικροπαρεμβάσεις διορθωτικού χαρακτήρα σε τεκμήρια που, ούτως ή άλλως, δεν φέρνουν φορολογικά έσοδα αφού οι φορολογούμενοι έχουν αποβάλλει τα σχετικά στοιχεία διαβίωσης, όπως είναι τα οχήματα μεγάλου κυβισμού ή οι κατοικίες πολύ μεγάλης επιφάνειας. Στο πλαίσιο αυτό στο τραπέζι αναμένεται να πέσουν προτάσεις για:

- Περιορισμό του τεκμηρίου διαβίωσης για τις κατοικίες πολύ μεγάλης επιφάνειας. Και σε αυτή την περίπτωση ισχύει ό,τι και στην περίπτωση των Ι.Χ. μεγάλου κυβισμού. Το τεκμήριο είναι πολύ υψηλό και ουσιαστικά ελάχιστοι φορολογούμενοι πιάνονται σε αυτό. Για παράδειγμα, σε μια κατοικία 200 τετραγωνικών το ετήσιο τεκμήριο διαβίωσης είναι 14.600 ευρώ.

- Μείωση του τεκμηρίου διαβίωσης για τα οχήματα μεγάλου κυβισμού, όπως, για παράδειγμα, πάνω από 3.000 κυβικά εκατοστά. Με τα σημερινά δεδομένα των εισοδημάτων και της αγοράς το συγκεκριμένο τεκμήριο εφαρμόζεται στην πράξη σε ελάχιστους φορολογουμένους και, όπως λένε στο ΥΠΟΙΚ, ουσιαστικά φρενάρει την κατανάλωση σε αυτό το πεδίο της αγοράς αυτοκινήτου.

Νέες αντικειμενικές αξίες

Η κυβέρνηση έχει αναλάβει την υποχρέωση να προχωρήσει το αργότερο έως το τέλος Μαρτίου 2018 στην αναθεώρηση των αντικειμενικών αξιών των ακινήτων. Σύμφωνα με όσα προβλέπει το επικαιροποιημένο κείμενο για την τρίτη αξιολόγηση του ελληνικού προγράμματος οι αντικειμενικές αξίες θα πρέπει να ευθυγραμμιστούν με τις εμπορικές αξίες προκειμένου να γίνεται η φορολόγηση σε πιο δίκαιη βάση αλλά και να εξαλειφθούν οι στρεβλώσεις που υπάρχουν στην κτηματαγορά εξαιτίας των πλασματικών φορολογικών τιμών στα ακίνητα.

Ωστόσο, το εγχείρημα μόνο εύκολο δεν είναι. Το υπουργείο Οικονομικών με τροπολογίες που κατέθεσε στη Βουλή εντός του Δεκεμβρίου όρισε τη διαδικασία που θα ακολουθηθεί προκειμένου οι αντικειμενικές αξίες και συγκεκριμένα οι τιμές ζώνης περιοχής θα επικαιροποιηθούν. Ουσιαστικά, θα συσταθούν 75 επιτροπές σε όλη τη χώρα, οι οποίες, βάσει στοιχείων της αγοράς αλλά και εκτιμήσεις παραγόντων της κτηματαγοράς, οι οποίοι θα υποβάλλουν γραπτές εισηγήσεις για τις νέες τιμές. Παράλληλα, δημιουργείται και μια δευτεροβάθμια επιτροπή η οποία θα παρεμβαίνει στις περιπτώσεις που οι τοπικές επιτροπές δηλώνουν αδυναμία βάση των διαθέσιμων στοιχείων να καθορίσουν τιμή ζώνης.

Ωστόσο, το παραπάνω σχήμα μπορεί να θεσπίστηκε ως μια μόνιμη διαδικασία για την επικαιροποίηση των αντικειμενικών αξιών αλλά, ειδικά για την πρώτη φορά, θα ακολουθηθεί άλλη, έκτακτη διαδικασία. Πιο συγκεκριμένα, θα προσληφθούν με έκτακτη διαδικασία ειδικοί πιστοποιημένοι εκτιμητές που θα προτείνουν τις τιμές ζώνης σε όλη την Ελλάδα. Από τις έως τώρα πληροφορίες προκύπτει ότι θα γίνουν μεταβολές των τιμών ζώνης σε τρεις ταχύτητες. Το υπουργείο Οικονομικών έχει, στο πλαίσιο του Μνημονίου, δεσμευτεί ότι θα ευθυγραμμίσει τις αντικειμενικές αξίες με τις εμπορικές αξίες στην κτηματαγορά έως και το τέλος Μαρτίου και οι πρόσφατες αποφάσεις αναπροσαρμογών των τιμών ζώνης στις τέσσερις περιοχές αποτελούν ενδείξεις των προθέσεων του οικονομικού επιτελείου. Σημειώνεται ότι ήδη το ΥΠΟΙΚ έχει προχωρήσει στην αναπροσαρμογή των τιμών ζώνης σε τέσσερις περιοχές που οι τιμές τους είχαν κριθεί αντισυνταγματικές από το Συμβούλιο τις Επικρατείας.

Από τις αναπροσαρμογές αυτές αλλά και πληροφορίες από το ΥΠΟΙΚ προκύπτουν τα εξής:

- Έρχονται μειώσεις στις λεγόμενες "ακριβές" περιοχές οι οποίες θα κυμανθούν από 10% έως και 25%, δηλαδή θα γίνει μια μεσοσταθμική μείωση της τάξης του 15%. 

- Μικρές αναπροσαρμογές, προς τα πάνω ή προς τα κάτω, στις τιμές ζώνης των μεσαίων περιοχών της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης.

- Αυξήσεις στις τιμές ζώνης σε ορισμένες περιοχές των αστικών κέντρων της περιφέρειας στις οποίες οι τιμές διαμορφώνονται σήμερα από 600 έως 800 ευρώ.

ΕΝΦΙΑ

Μπορεί οι αντικειμενικές αξίες να ευθυγραμμιστούν με τις εμπορικές, που σημαίνει ότι σε διάφορες περιοχές θα μειωθούν, αυτό όμως δεν σημαίνει ότι θα έχουν από αυτήν τη μείωση όφελος οι ιδιοκτήτες ακινήτων για το φόρο κατοχής που πληρώνουν. Στο κείμενο του αναθεωρημένου μνημονίου προβλέπεται ότι η βεβαίωση και η εισπραξιμότητα του ΕΝΦΙΑ θα διατηρηθεί στα 3,2 δισ. και 2,65 δισ. ευρώ αντίστοιχα, δηλαδή θα πρέπει να γίνουν όλες εκείνες οι παρεμβάσεις στον φόρο προκειμένου να μην ελαφρυνθούν οι φορολογούμενοι και να χαθούν φορολογικά έσοδα που θα ανοίξουν τρύπα στον Προϋπολογισμό. Στο πλαίσιο αυτό, αναμένεται να γίνουν αναπροσαρμογές στα κλιμάκια και τους συντελεστές του κύριου φόρου που υπολογίζεται με βάση τα τετραγωνικά επιφάνειας αλλά και στα κλιμάκια και τους συντελεστές του συμπληρωματικού φόρου που υπολογίζεται βάση της συνολικής αντικειμενικής αξίας της ακίνητης περιουσίας κάθε φορολογούμενου σε ατομική βάση.

Αλλαγές σε ΦΠΑ

Βασικό συστατικό της φορολογικής "μεταρρύθμισης" που περιγράφεται στις σελίδες του επικαιροποιημένου μνημονίου είναι αυτό των αλλαγών στο πεδίο του ΦΠΑ. Ειδικότερα, προβλέπεται διεύρυνση του πεδίου για τους απαλλασσόμενους από τον φόρο μικρομεσαίους. Ειδικότερα, με βάση το υφιστάμενο φορολογικό καθεστώς οι επιχειρήσεις και οι ελεύθεροι επαγγελματίες με ετήσια ακαθάριστα έσοδα έως 10.000 ευρώ έχουν τη δυνατότητα να επιλέξουν την απαλλαγή τους από τον ΦΠΑ. Αυτό σημαίνει ότι δεν εισπράττουν ΦΠΑ από τους πελάτες τους και δεν τον αποδίδουν στο δημόσιο. Ωστόσο, συνεχίζουν να τον πληρώσουν για τις αγορές και προμήθειές τους και να τον εκπίπτουν από τα ακαθάριστα έσοδά τους. Αυτή η απαλλαγή της οποίας έχουν κάνει χρήση δεκάδες χιλιάδες επιχειρήσεις και ελεύθεροι επαγγελματίες στοχεύει, εκτός από το να απλοποιήσει τη σχέση των ασκούντων επιχειρηματική δραστηριότητα με την Εφορία, στο να μειώσει το διοικητικό βάρος από τη φορολογική διοίκηση για την παρακολούθηση φορολογούμενων οι οποίοι έχουν χαμηλούς τζίρους και το φορολογικό ενδιαφέρον και αντικείμενο είναι περιορισμένο. Έτσι, όσοι απαλλάσσονται από τον ΦΠΑ δεν υποβάλλουν περιοδικές τριμηνιαίες δηλώσεις ΦΠΑ, ούτε και εκκαθαριστικές έτους.
 

Σύμφωνα με πληροφορίες, οι "θεσμοί" επιθυμούν το όριο ακαθάριστων εσόδων για την προαιρετική απαλλαγή από τον ΦΠΑ να αυξηθεί από τα 10.000 στα 25.000 ευρώ προκειμένου να κάνουν χρήση της πολύ περισσότεροι ελεύθεροι επαγγελματίες και μικρομεσαίες επιχειρήσεις και να απαλλαγεί έτσι η φορολογική διοίκηση από φόρτο εργασίας τον οποίο θα διαθέσει για την καταπολέμηση της φοροαποφυγής ΦΠΑ σε μεγαλύτερες επιχειρήσεις.

Πληρωμή φόρων με τον μήνα

Μέσα στο πρώτο τρίμηνο του 2018 το υπουργείο Οικονομικών θα ολοκληρώσει τη μελέτη της δυνατότητας πληρωμής φόρων από τα φυσικά πρόσωπα με τον μήνα. Σήμερα πολύ μεγάλο μέρος των φορολογικών υποχρεώσεων των φυσικών προσώπων εμφανίζεται μέσα στο δεύτερο εξάμηνο. Αυτό σημαίνει ότι πολλοί φορολογούμενοι καλούνται μέσα στο μισό χρόνο να πληρώσουν τους φόρους μιας ολόκληρης χρονιάς. Η μόνη δυνατότητα που υπάρχει είναι μέσω των προγραμμάτων πιστωτικών καρτών, όπου όσοι διαθέτουν επαρκές πιστωτικό υπόλοιπο μπορούν να εξοφλήσουν τις οφειλές τους σε έως 12 άτοκες μηνιαίες δόσεις. Πολλοί από τους υπόλοιπους αδυνατούν να εξοφλήσουν έγκαιρα τις φορολογικές τους οφειλές με αποτέλεσμα να συσσωρεύονται ληξιπρόθεσμες οφειλές προς το δημόσιο και οι φορολογούμενοι να έρχονται αντιμέτωποι με μέτρα αναγκαστικής είσπραξης όπως είναι οι κατασχέσεις.

Αυτό που θέλουν οι "θεσμοί" είναι να δίνεται η δυνατότητα σε όλους τους φορολογουμένους να εξοφλούν με ηλεκτρονικά μέσα σε δόσεις τις φορολογικές τους οφειλές μέσω, για παράδειγμα, της καταχώρησης εντολής περιοδικής εξόφλησης από τραπεζικούς λογαριασμούς των φορολογούμενων.

Αλλαγές στη φορολόγηση της ναυτιλίας

Στο κείμενο του αναθεωρημένου Μνημονίου επαναλαμβάνεται για άλλη μια φορά η πρόθεση των "θεσμών" για αλλαγές στο φορολογικό καθεστώς που διέπει τη ναυτιλία στη χώρα μας. Οι "θεσμοί" θεωρούν το υφιστάμενο φορολογικό καθεστώς ως εξαιρετικά χαριστικό και ζητούν να γίνουν αλλαγές. Στο κείμενο αναφέρεται ότι οι ελληνικές Αρχές θα προχωρήσουν σε αλλαγές στο καθεστώς που διέπει τη φορολόγηση της ναυτιλίας σύμφωνα με τις συστάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής οι οποίες θα βασίζονται στις βέλτιστες ευρωπαϊκές πρακτικές. Αυτό σημαίνει, σε κάθε περίπτωση, επιβαρυντικές αλλαγές με ένα από τα σενάρια να προβλέπει τη μονιμοποίηση και μετατροπή σε υποχρεωτική της εθελοντικής συνεισφοράς της ναυτιλιακής κοινότητας που υπολογίζεται ως φόρος επί της χωρητικότητας των πλοίων.