Στο 12,5% του συνόλου των ληξιπρόθεσμων οφειλών προς τη Φορολογική Διοίκηση ανέρχονται τα χρέη που έχουν χαρακτηριστεί ως «ανεπίδεκτα είσπραξης» από τις αρμόδιες φορολογικές αρχές.
Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τα όσα αναφέρονται σε έγγραφη απάντηση της Γενικής Διεύθυνσης Φορολογικής Διοίκησης της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων σε ερώτηση κοινοβουλευτικού ελέγχου, την 1η Δεκεμβρίου 2017, το συνολικό ληξιπρόθεσμο υπόλοιπο των οφειλών προς τη Φορολογική Διοίκηση ανερχόταν σε 99,79 δισ. ευρώ και το μέρος του ληξιπρόθεσμου υπολοίπου που έχει χαρακτηριστεί ως «ανεπίδεκτο είσπραξης» ανέρχεται σε 12,50 δισ. ευρώ.
Σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία, στα «ανεπίδεκτα είσπραξης» εντάσσονται τα χρέη εκείνα για τα οποία οι αρμόδιες υπηρεσίες της Α.Α.Δ.Ε. (η Επιχειρησιακή Μονάδα Είσπραξης, τα Ελεγκτικά Κέντρα και οι Δ.Ο.Υ.) βεβαιώνονται ότι έχουν εξαντληθεί όλα τα μέσα για την είσπραξή τους και δεν υπάρχει πλέον καμία δυνατότητα είσπραξής τους. Τα χρέη αυτά, ωστόσο, τα οποία είναι κυρίως οφειλές πτωχευμένων επιχειρήσεων δεν διαγράφονται οριστικά. Αντιθέτως, σε όλες αυτές τις περιπτώσεις οι αρμόδιες υπηρεσίες της Α.Α.Δ.Ε. προχωρούν, για τα επόμενα 10 χρόνια από τη στιγμή των χαρακτηρισμού των χρεών ως «ανεπίδεκτων είσπραξης», στη δέσμευση του συνόλου των τραπεζικών καταθέσεων και του περιεχομένου των θυρίδων που τυχόν διαθέτουν οι οφειλέτες στις τράπεζες και δεν επιτρέπουν να χορηγούνται σ’ αυτούς αποδεικτικά φορολογικής ενημερότητας για οποιανδήποτε αιτία. Από τη στιγμή εκείνη και μετά, όποιας μορφής περιουσιακό στοιχείο, εισόδημα ή έσοδο αποκτά ο οφειλέτης τελεί υπό την απειλή κατασχέσεως, για την είσπραξη των χρεών του, τα οποία αναβιώνουν, καθώς αποχαρακτηρίζονται από «ανεπίδεκτα είσπραξης»! Σε όλες δε αυτές τις περιπτώσεις, εφόσον τα χρέη είναι υψηλότερα των 100.000 ευρώ, έχουν υποβληθεί μηνυτήριες αναφορές για την άσκηση ποινικών διώξεων σε βάρος των οφειλετών. Σύμφωνα, ειδικότερα, με εγκύκλιο που έχει εκδώσει η Φορολογική Διοίκηση από τον Οκτώβριο του 2016:
1 Για τον χαρακτηρισμό ληξιπρόθεσμης οφειλής προς το Δημόσιο ως «ανεπίδεκτης είσπραξης» πρέπει να έχουν ολοκληρωθεί οι έρευνες των φορολογικών αρχών για τον εντοπισμό των πάσης φύσεως περιουσιακών στοιχείων του οφειλέτη και με βάση τα εκάστοτε πρόσφορα διαθέσιμα ηλεκτρονικά μέσα της Φορολογικής Διοίκησης.
Ειδικότερα, οι αρμόδιες υπηρεσίες θα πρέπει να έχουν ερευνήσει, αντλώντας στοιχεία από όλα τα διαθέσιμα πληροφοριακά συστήματα εντός και εκτός υπουργείου Οικονομικών, εάν υφίστανται στο όνομα του οφειλέτη ή των συνυπόχρεων προσώπων άλλες συμμετοχές σε επιχειρήσεις, ακίνητη περιουσία, κινητά περιουσιακά στοιχεία (ΙΧ αυτοκίνητα, μοτοσικλέτες, φορτηγά, λεωφορεία, σκάφη κ.λπ.), μετοχές, ομόλογα, άλλα επενδυτικά προϊόντα, καταθέσεις σε τράπεζες, καθώς και απαιτήσεις προς είσπραξη (μισθοί, συντάξεις, επιδόματα, ενοίκια, επιδοτήσεις κ.λπ.).
2 Για τον χαρακτηρισμό οφειλής ως ανεπίδεκτης είσπραξης, συντάσσεται από ειδικά οριζόμενο ελεγκτή, ο οποίος υπηρετεί στην αρμόδια φορολογική ή τελωνειακή αρχή, έκθεση με την οποία πιστοποιείται ότι:
α) Λήφθηκαν όλα τα προβλεπόμενα ασφαλιστικά, διοικητικά, δικαστικά και αναγκαστικά μέτρα σε βάρος του οφειλέτη.
β) Διενεργήθηκε εκτεταμένη έρευνα για τον εντοπισμό κάθε κινητής ή ακίνητης περιουσίας και λήφθηκε αντίγραφο της μερίδας του οφειλέτη τουλάχιστον από τα υποθηκοφυλακεία και τα κτηματολογικά γραφεία του τόπου κατοικίας, επαγγελματικής δραστηριότητας και του τόπου καταγωγής.
γ) Διερευνήθηκε και διαπιστώθηκε ότι δεν υπόκεινται σε διάρρηξη, λόγω καταδολίευσης, μεταβιβάσεις περιουσιακών στοιχείων του οφειλέτη.
δ) Ολοκληρώθηκε η έρευνα για τον εντοπισμό χρηματικών απαιτήσεων, όπως μισθωμάτων, μισθών, συντάξεων, απαιτήσεων στις τράπεζες και τα λοιπά πιστωτικά ιδρύματα, τη μεταφορά χρημάτων ή άλλων περιουσιακών στοιχείων του οφειλέτη στο εξωτερικό και την απόληψη τόκων από το εξωτερικό.
ε) Διερευνήθηκε κάθε στοιχείο που περιλαμβάνεται στα εκάστοτε πρόσφορα διαθέσιμα ηλεκτρονικά μέσα στη Φορολογική Διοίκηση και στο φυσικό φάκελο του οφειλέτη, όπως φορολογικές δηλώσεις, δηλώσεις μητρώου, ισολογισμοί και λοιπές χρηματοοικονομικές καταστάσεις, έντυπα πληροφοριών για περιουσιακά στοιχεία.
στ) Σε περίπτωση πτώχευσης του οφειλέτη, έχει κηρυχθεί η παύση των εργασιών της πτώχευσης ή έχει επέλθει περάτωση αυτής.
ζ) Όλες οι ανωτέρω έρευνες, ενέργειες και μέτρα έχουν ολοκληρωθεί ή ληφθεί και κατά των συνυπόχρεων προσώπων χωρίς να προκύψει δυνατότητα αποπληρωμής τους χρέους.
3 Σε περίπτωση που οι οφειλές ενός φορολογούμενου χαρακτηρίζονται ανεπίδεκτες δεσμεύονται για 10 χρόνια όλοι οι τραπεζικοί του λογαριασμοί και τα περιεχόμενα των θυρίδων του σε τράπεζες, ενώ δεν έχει το δικαίωμα να λάβει αποδεικτικό φορολογικής ενημερότητας για να διεκπεραιώσει διάφορες συναλλαγές του, δηλαδή μεταβιβάσεις περιουσιακών στοιχείων ή είσπραξη χρηματικών ποσών από το Δημόσιο (επιστροφών φόρου, εφάπαξ ασφαλιστικών παροχών κ.λπ.). Συγκεκριμένα, προβλέπεται η δέσμευση του συνόλου (του 100%) των καταθέσεων, των πάσης φύσεως λογαριασμών και παρακαταθηκών, μέχρι του ύψους των οφειλών προς το Δημόσιο και των συμβεβαιωμένων οφειλών προς τρίτους, καθώς και του περιεχομένου των θυρίδων σε τράπεζες ή άλλα πιστωτικά ιδρύματα, προκειμένου να αποτραπεί η απόκρυψη περιουσιακών στοιχείων του οφειλέτη και να επιβληθούν τα προβλεπόμενα μέτρα αναγκαστικής εκτέλεσης. Η ανωτέρω δέσμευση δεν εφαρμόζεται στις περιπτώσεις ακατασχέτων κατά τις κείμενες διατάξεις.
Περιορισμένες πιθανότητες
Αξίζει να σημειωθεί πως πέραν των «ανεπίδεκτων είσπραξης» ένα άλλο, πολύ μεγάλο τμήμα του συνόλου των ληξιπρόθεσμων οφειλών καλύπτεται από χρέη τα οποία έχουν περιορισμένες πιθανότητες είσπραξης. Πρόκειται, ειδικότερα, για:
α) Χρέη δημοσίων οργανισμών, δημοσίων επιχειρήσεων κοινής ωφελείας, δημοτικών επιχειρήσεων και άλλων φορέων της κεντρικής διοίκησης και της γενικής κυβέρνησης, τα οποία, σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία που έχουν στη διάθεσή τους οι αρμόδιες υπηρεσίες της Α.Α.Δ.Ε. ανέρχονται περίπου σε 9 δισ. ευρώ, δηλαδή καλύπτουν περίπου το 9% του συνόλου των ληξιπρόθεσμων οφειλών προς τη Φορολογική Διοίκηση.
β) Χρέη επιχειρήσεων που βρίσκονται σε καθεστώς ειδικής εκκαθάρισης. Τα χρέη αυτά υπερβαίνουν τα 7,7 δισ. ευρώ ή το 7,7% του συνόλου των ληξιπρόθεσμων οφειλών προς τη Φορολογική Διοίκηση, σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία της Α.Α.Δ.Ε.
γ) Χρέη φυσικών και νομικών προσώπων του ιδιωτικού τομέα, τα οποία έχουν βεβαιωθεί και έχουν καταστεί ληξιπρόθεσμα μέχρι τις 31-12-2015, δηλαδή μέχρι και πριν από 25 περίπου μήνες. Τα χρέη αυτά υπερβαίνουν τα 40 δισ. ευρώ, δηλαδή καλύπτουν πάνω από το 40% του συνόλου των ληξιπρόθεσμων οφειλών προς τη Φορολογική Διοίκηση.
Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τα όσα αναφέρονται σε έγγραφη απάντηση της Γενικής Διεύθυνσης Φορολογικής Διοίκησης της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων σε ερώτηση κοινοβουλευτικού ελέγχου, την 1η Δεκεμβρίου 2017, το συνολικό ληξιπρόθεσμο υπόλοιπο των οφειλών προς τη Φορολογική Διοίκηση ανερχόταν σε 99,79 δισ. ευρώ και το μέρος του ληξιπρόθεσμου υπολοίπου που έχει χαρακτηριστεί ως «ανεπίδεκτο είσπραξης» ανέρχεται σε 12,50 δισ. ευρώ.
Σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία, στα «ανεπίδεκτα είσπραξης» εντάσσονται τα χρέη εκείνα για τα οποία οι αρμόδιες υπηρεσίες της Α.Α.Δ.Ε. (η Επιχειρησιακή Μονάδα Είσπραξης, τα Ελεγκτικά Κέντρα και οι Δ.Ο.Υ.) βεβαιώνονται ότι έχουν εξαντληθεί όλα τα μέσα για την είσπραξή τους και δεν υπάρχει πλέον καμία δυνατότητα είσπραξής τους. Τα χρέη αυτά, ωστόσο, τα οποία είναι κυρίως οφειλές πτωχευμένων επιχειρήσεων δεν διαγράφονται οριστικά. Αντιθέτως, σε όλες αυτές τις περιπτώσεις οι αρμόδιες υπηρεσίες της Α.Α.Δ.Ε. προχωρούν, για τα επόμενα 10 χρόνια από τη στιγμή των χαρακτηρισμού των χρεών ως «ανεπίδεκτων είσπραξης», στη δέσμευση του συνόλου των τραπεζικών καταθέσεων και του περιεχομένου των θυρίδων που τυχόν διαθέτουν οι οφειλέτες στις τράπεζες και δεν επιτρέπουν να χορηγούνται σ’ αυτούς αποδεικτικά φορολογικής ενημερότητας για οποιανδήποτε αιτία. Από τη στιγμή εκείνη και μετά, όποιας μορφής περιουσιακό στοιχείο, εισόδημα ή έσοδο αποκτά ο οφειλέτης τελεί υπό την απειλή κατασχέσεως, για την είσπραξη των χρεών του, τα οποία αναβιώνουν, καθώς αποχαρακτηρίζονται από «ανεπίδεκτα είσπραξης»! Σε όλες δε αυτές τις περιπτώσεις, εφόσον τα χρέη είναι υψηλότερα των 100.000 ευρώ, έχουν υποβληθεί μηνυτήριες αναφορές για την άσκηση ποινικών διώξεων σε βάρος των οφειλετών. Σύμφωνα, ειδικότερα, με εγκύκλιο που έχει εκδώσει η Φορολογική Διοίκηση από τον Οκτώβριο του 2016:
1 Για τον χαρακτηρισμό ληξιπρόθεσμης οφειλής προς το Δημόσιο ως «ανεπίδεκτης είσπραξης» πρέπει να έχουν ολοκληρωθεί οι έρευνες των φορολογικών αρχών για τον εντοπισμό των πάσης φύσεως περιουσιακών στοιχείων του οφειλέτη και με βάση τα εκάστοτε πρόσφορα διαθέσιμα ηλεκτρονικά μέσα της Φορολογικής Διοίκησης.
Ειδικότερα, οι αρμόδιες υπηρεσίες θα πρέπει να έχουν ερευνήσει, αντλώντας στοιχεία από όλα τα διαθέσιμα πληροφοριακά συστήματα εντός και εκτός υπουργείου Οικονομικών, εάν υφίστανται στο όνομα του οφειλέτη ή των συνυπόχρεων προσώπων άλλες συμμετοχές σε επιχειρήσεις, ακίνητη περιουσία, κινητά περιουσιακά στοιχεία (ΙΧ αυτοκίνητα, μοτοσικλέτες, φορτηγά, λεωφορεία, σκάφη κ.λπ.), μετοχές, ομόλογα, άλλα επενδυτικά προϊόντα, καταθέσεις σε τράπεζες, καθώς και απαιτήσεις προς είσπραξη (μισθοί, συντάξεις, επιδόματα, ενοίκια, επιδοτήσεις κ.λπ.).
2 Για τον χαρακτηρισμό οφειλής ως ανεπίδεκτης είσπραξης, συντάσσεται από ειδικά οριζόμενο ελεγκτή, ο οποίος υπηρετεί στην αρμόδια φορολογική ή τελωνειακή αρχή, έκθεση με την οποία πιστοποιείται ότι:
α) Λήφθηκαν όλα τα προβλεπόμενα ασφαλιστικά, διοικητικά, δικαστικά και αναγκαστικά μέτρα σε βάρος του οφειλέτη.
β) Διενεργήθηκε εκτεταμένη έρευνα για τον εντοπισμό κάθε κινητής ή ακίνητης περιουσίας και λήφθηκε αντίγραφο της μερίδας του οφειλέτη τουλάχιστον από τα υποθηκοφυλακεία και τα κτηματολογικά γραφεία του τόπου κατοικίας, επαγγελματικής δραστηριότητας και του τόπου καταγωγής.
γ) Διερευνήθηκε και διαπιστώθηκε ότι δεν υπόκεινται σε διάρρηξη, λόγω καταδολίευσης, μεταβιβάσεις περιουσιακών στοιχείων του οφειλέτη.
δ) Ολοκληρώθηκε η έρευνα για τον εντοπισμό χρηματικών απαιτήσεων, όπως μισθωμάτων, μισθών, συντάξεων, απαιτήσεων στις τράπεζες και τα λοιπά πιστωτικά ιδρύματα, τη μεταφορά χρημάτων ή άλλων περιουσιακών στοιχείων του οφειλέτη στο εξωτερικό και την απόληψη τόκων από το εξωτερικό.
ε) Διερευνήθηκε κάθε στοιχείο που περιλαμβάνεται στα εκάστοτε πρόσφορα διαθέσιμα ηλεκτρονικά μέσα στη Φορολογική Διοίκηση και στο φυσικό φάκελο του οφειλέτη, όπως φορολογικές δηλώσεις, δηλώσεις μητρώου, ισολογισμοί και λοιπές χρηματοοικονομικές καταστάσεις, έντυπα πληροφοριών για περιουσιακά στοιχεία.
στ) Σε περίπτωση πτώχευσης του οφειλέτη, έχει κηρυχθεί η παύση των εργασιών της πτώχευσης ή έχει επέλθει περάτωση αυτής.
ζ) Όλες οι ανωτέρω έρευνες, ενέργειες και μέτρα έχουν ολοκληρωθεί ή ληφθεί και κατά των συνυπόχρεων προσώπων χωρίς να προκύψει δυνατότητα αποπληρωμής τους χρέους.
3 Σε περίπτωση που οι οφειλές ενός φορολογούμενου χαρακτηρίζονται ανεπίδεκτες δεσμεύονται για 10 χρόνια όλοι οι τραπεζικοί του λογαριασμοί και τα περιεχόμενα των θυρίδων του σε τράπεζες, ενώ δεν έχει το δικαίωμα να λάβει αποδεικτικό φορολογικής ενημερότητας για να διεκπεραιώσει διάφορες συναλλαγές του, δηλαδή μεταβιβάσεις περιουσιακών στοιχείων ή είσπραξη χρηματικών ποσών από το Δημόσιο (επιστροφών φόρου, εφάπαξ ασφαλιστικών παροχών κ.λπ.). Συγκεκριμένα, προβλέπεται η δέσμευση του συνόλου (του 100%) των καταθέσεων, των πάσης φύσεως λογαριασμών και παρακαταθηκών, μέχρι του ύψους των οφειλών προς το Δημόσιο και των συμβεβαιωμένων οφειλών προς τρίτους, καθώς και του περιεχομένου των θυρίδων σε τράπεζες ή άλλα πιστωτικά ιδρύματα, προκειμένου να αποτραπεί η απόκρυψη περιουσιακών στοιχείων του οφειλέτη και να επιβληθούν τα προβλεπόμενα μέτρα αναγκαστικής εκτέλεσης. Η ανωτέρω δέσμευση δεν εφαρμόζεται στις περιπτώσεις ακατασχέτων κατά τις κείμενες διατάξεις.
Περιορισμένες πιθανότητες
Αξίζει να σημειωθεί πως πέραν των «ανεπίδεκτων είσπραξης» ένα άλλο, πολύ μεγάλο τμήμα του συνόλου των ληξιπρόθεσμων οφειλών καλύπτεται από χρέη τα οποία έχουν περιορισμένες πιθανότητες είσπραξης. Πρόκειται, ειδικότερα, για:
α) Χρέη δημοσίων οργανισμών, δημοσίων επιχειρήσεων κοινής ωφελείας, δημοτικών επιχειρήσεων και άλλων φορέων της κεντρικής διοίκησης και της γενικής κυβέρνησης, τα οποία, σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία που έχουν στη διάθεσή τους οι αρμόδιες υπηρεσίες της Α.Α.Δ.Ε. ανέρχονται περίπου σε 9 δισ. ευρώ, δηλαδή καλύπτουν περίπου το 9% του συνόλου των ληξιπρόθεσμων οφειλών προς τη Φορολογική Διοίκηση.
β) Χρέη επιχειρήσεων που βρίσκονται σε καθεστώς ειδικής εκκαθάρισης. Τα χρέη αυτά υπερβαίνουν τα 7,7 δισ. ευρώ ή το 7,7% του συνόλου των ληξιπρόθεσμων οφειλών προς τη Φορολογική Διοίκηση, σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία της Α.Α.Δ.Ε.
γ) Χρέη φυσικών και νομικών προσώπων του ιδιωτικού τομέα, τα οποία έχουν βεβαιωθεί και έχουν καταστεί ληξιπρόθεσμα μέχρι τις 31-12-2015, δηλαδή μέχρι και πριν από 25 περίπου μήνες. Τα χρέη αυτά υπερβαίνουν τα 40 δισ. ευρώ, δηλαδή καλύπτουν πάνω από το 40% του συνόλου των ληξιπρόθεσμων οφειλών προς τη Φορολογική Διοίκηση.
