Ο διάδοχος του κ. Ντράγκι θα πρέπει να οριστεί το φθινόπωρο του 2019, λίγους μόνο μήνες μετά τις ευρωεκλογές, που θα έχουν αποκρυσταλλώσει σε ένα νέο πολιτικό σκηνικό τις ισορροπίες στην Ευρώπη. Κατά συνέπεια, και η επιλογή του προσώπου που θα διαδεχτεί τον νυν πρόεδρο της ΕΚΤ θα αντανακλά τις νέες ισορροπίες.
Παρ' όλα αυτά, ο νέος πρόεδρος της ΕΚΤ, ανεξαρτήτως προέλευσης και ζυμώσεων μέσα από τις οποίες θα επιλεγεί, δεν μπορεί να "ξεφύγει" από το μονοπάτι στο οποίο έχει ήδη μπει η νομισματική πολιτική της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, ήτοι του τέλους της "ποσοτικής χαλάρωσης" και της επιστροφής στη γραμμή των "θετικών" επιτοκίων.
Είναι χαρακτηριστική η περίπτωση του νέου προέδρου της Fed, Τζερόμ Πάουελ, ο οποίος, αν και ορίστηκε από τον Τραμπ, εμμένει, παρά τις επιθετικές εναντίον του δηλώσεις του προέδρου των ΗΠΑ, στη "γραμμή" που είχε προαγγείλει από το φθινόπωρο του 2013 ο Μπεν Μπερνάνκι και ακολούθησε η διάδοχός του, κυρία Γέλεν.
Η ΕΚΤ έχει ήδη αποφασίσει να κλείσει την πολιτική της αγοράς τίτλων από τον κρατικό και ιδιωτικό τομέα στο πλαίσιο του QE στα τέλη του 2018, εκτός... απροόπτου. Η αύξηση των επιτοκίων είναι επίσης μια διαδικασία που θα πρέπει να ξεκινήσει –και πάλι εκτός απροόπτου– μετά τα μέσα του 2019.
Η αλλαγή γραμμής
Γιατί πρέπει να γυρίσει σε θετικά επιτόκια η ΕΚΤ; Για τον ίδιο λόγο που το θέλουν και οι υπόλοιπες κεντρικές τράπεζες, ήτοι για να αποσύρουν με όσο τον δυνατόν ομαλό τρόπο τον τεράστιο όγκο ρευστότητας που διοχέτευσαν στις αγορές προκειμένου να ανακόψουν τις εφιαλτικές συνέπειες της κατάρρευσης της Lehman Brothers το 2008...
Όπως είχε παρατηρήσει σε ένα παλαιότερο άρθρο του ο πάλαι ποτέ επικεφαλής της PIMCO, κ. Ελ Αριάν, ο καπιταλισμός είναι ένα σύστημα που δεν μπορεί να λειτουργήσει με αρνητικά επιτόκια...
Επιπλέον, οι κεντρικές τράπεζες, αν δεν φέρουν τα επιτόκια σε ένα "φυσιολογικό" επίπεδο, ήτοι σχετικό με τον πληθωρισμό, δεν έχουν στα χέρια τους το ισχυρότερο μέχρι στιγμής "εργαλείο" νομισματικής πολιτικής για να ανακόψουν τις συνέπειες μιας νέας κρίσης ανάλογης εκείνης του 2008.
Οι μεγάλες κεντρικές τράπεζες, για να ανακόψουν τις συνέπειες της κρίσης, τότε έριξαν στις αγορές περί τα 15 τρισ. δολάρια. Αυτά έχουν μοχλευθεί μέσω του τραπεζικού συστήματος και των χρηματαγορών στο μεταξύ δεκάδες φορές.
Όμως η απόφαση των κεντρικών τραπεζών να επαναφέρουν σε "φυσιολογικά" επίπεδα τους ισολογισμούς τους, ήτοι να αποσύρουν τη "βάση" αυτής της μόχλευσης, απειλεί να προκαλέσει μια χωρίς προηγούμενο κεφαλαιακή άμπωτη σε παγκόσμιο επίπεδο.
Προς το παρόν μόνο η Fed έχει κάνει βήματα στην κατεύθυνση αυτή, ξεκινώντας τη διακοπή του δικού της QE τον Ιανουάριο του 2014. Μέχρι στιγμής κάθε "μεταβολή" αυτής της διαδικασίας έχει προκαλέσει στο μεσοδιάστημα μεγάλες σπασμωδικές αναταραχές. Σε διάρκεια, όμως, οι συνέπειες αυτής της πολιτικής έχουν ήδη αρχίσει να οδηγούν σε αδιέξοδο ολόκληρες οικονομίες στις αναδυόμενες αγορές, με κορυφαία τελευταία παραδείγματα την Αργεντινή, την Τουρκία, με ακραία περίπτωση τη Βενεζουέλα.
Ο κ. Ντράγκι είχε καθοριστική παρέμβαση στην Ευρωζώνη όταν, με αφορμή την κρίση στην Ελλάδα, αλλά κυρίως εξαιτίας της επαπειλούμενης επέκτασης της κρίσης στην Ιταλία, προχώρησε το 2012 στη δήλωση ότι θα κάνει "whatever it takes" για να προστατεύσει το ευρώ. Και το έκανε πράξη στη συνέχεια με τα πολλαπλά προγράμματα ποσοτικής χαλάρωσης με 2,4 τρισ. ευρώ.
Αυτά που τώρα πρέπει να... επιστραφούν στην ΕΚΤ. Και αυτό είναι έργο του διαδόχου του, κάτι που δεν έχει γίνει ποτέ στο παρελθόν σε τέτοια έκταση και βάθος...
Οι υποψήφιοι
Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα του Blooberg μεταξύ επώνυμων οικονομολόγων στην Ευρώπη, οι υποψήφιοι να αντικαταστήσουν τον κ. Ντράγκι το 2019 έχουν αρχίσει να... πολλαπλασιάζονται.
Ο αρχικά υποψήφιος κ. Βάιντμαν, επικεφαλής της Βundesbank και παλαιότερα οικονομικός σύμβουλος της κυρίας Μέρκελ, ενώ φαινόταν ότι θα αποτελέσει το κεντρικό πρόσωπο σε αυτή την επιλογή, τελευταία έχει αρχίσει να υποχωρεί. Βασική αιτία αυτής της αλλαγής δεν ήταν μόνο οι "σκληρές" εναντίον της ισχύουσας γραμμής της ΕΚΤ θέσεις του, αλλά το γεγονός ότι η κυρία Μέρκελ φαίνεται να επιδιώκει για τη Γερμανία τη θέση του προέδρου της Κομισιόν, που τώρα κατέχει ο κ. Γιούνκερ. Μια θέση περισσότερο πολιτικο-οικονομική και ευέλικτη στις επερχόμενες αλλαγές στην αρχιτεκτονική της Ευρωζώνης.
Η "υποχώρηση" του κ. Βάιντμαν έφερε στο προσκήνιο ως πιθανή την υποψηφιότητα του τέως επικεφαλής της Κεντρικής Τράπεζας της Φινλανδίας, Έρκι Λικάνεν. Ενός τραπεζίτη με περισσότερο "πολιτική" αντίληψη, πιο κοντινού στη νοοτροπία Ντράγκι και με μεγάλη εμπειρία σε όλα σχεδόν τα επίπεδα της πολιτικής στην Ευρωζώνη.
Πίσω του –και πολύ κοντά σε πιθανότητες– έρχεται ο νυν κεντρικός τραπεζίτης της Γαλλίας, Βιλερόν ντε Γκαλό, ο οποίος, αν και μιλά τη γερμανική γλώσσα, δεν διαθέτει πολλές συμπάθειες στη Φρανκφούρτη και στο Βερολίνο. Από κοντά, σύμφωνα με το Blooberg, έρχεται ο Ιρλανδός κεντρικός τραπεζίτης Φίλιπ Λέιν, ο οποίος, όμως, δεν θα αρνιόταν και τη θέση του αντιπροέδρου της ΕΚΤ. Η υποψηφιότητα Βάιντμαν ακολουθεί τον Λέιν, αλλά προηγείται εκείνης του γνώριμου στην Ελλάδα Όλι Ρεν, του Κλάους Ρέγκλιγκ, αλλά και της κυρίας Λαγκάρντ.
Η λίστα, από ό,τι φαίνεται, θα αλλάξει αρκετές φορές μέχρι το τέλος της κούρσας για τη θέση του προέδρου της ΕΚΤ. Και μέχρι τότε το όνομα του διαδόχου του κ. Ντράγκι θα είναι ένα καλό... στοίχημα για τους τραπεζίτες.
Παρ' όλα αυτά, ο νέος πρόεδρος της ΕΚΤ, ανεξαρτήτως προέλευσης και ζυμώσεων μέσα από τις οποίες θα επιλεγεί, δεν μπορεί να "ξεφύγει" από το μονοπάτι στο οποίο έχει ήδη μπει η νομισματική πολιτική της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, ήτοι του τέλους της "ποσοτικής χαλάρωσης" και της επιστροφής στη γραμμή των "θετικών" επιτοκίων.
Είναι χαρακτηριστική η περίπτωση του νέου προέδρου της Fed, Τζερόμ Πάουελ, ο οποίος, αν και ορίστηκε από τον Τραμπ, εμμένει, παρά τις επιθετικές εναντίον του δηλώσεις του προέδρου των ΗΠΑ, στη "γραμμή" που είχε προαγγείλει από το φθινόπωρο του 2013 ο Μπεν Μπερνάνκι και ακολούθησε η διάδοχός του, κυρία Γέλεν.
Η ΕΚΤ έχει ήδη αποφασίσει να κλείσει την πολιτική της αγοράς τίτλων από τον κρατικό και ιδιωτικό τομέα στο πλαίσιο του QE στα τέλη του 2018, εκτός... απροόπτου. Η αύξηση των επιτοκίων είναι επίσης μια διαδικασία που θα πρέπει να ξεκινήσει –και πάλι εκτός απροόπτου– μετά τα μέσα του 2019.
Η αλλαγή γραμμής
Γιατί πρέπει να γυρίσει σε θετικά επιτόκια η ΕΚΤ; Για τον ίδιο λόγο που το θέλουν και οι υπόλοιπες κεντρικές τράπεζες, ήτοι για να αποσύρουν με όσο τον δυνατόν ομαλό τρόπο τον τεράστιο όγκο ρευστότητας που διοχέτευσαν στις αγορές προκειμένου να ανακόψουν τις εφιαλτικές συνέπειες της κατάρρευσης της Lehman Brothers το 2008...
Όπως είχε παρατηρήσει σε ένα παλαιότερο άρθρο του ο πάλαι ποτέ επικεφαλής της PIMCO, κ. Ελ Αριάν, ο καπιταλισμός είναι ένα σύστημα που δεν μπορεί να λειτουργήσει με αρνητικά επιτόκια...
Επιπλέον, οι κεντρικές τράπεζες, αν δεν φέρουν τα επιτόκια σε ένα "φυσιολογικό" επίπεδο, ήτοι σχετικό με τον πληθωρισμό, δεν έχουν στα χέρια τους το ισχυρότερο μέχρι στιγμής "εργαλείο" νομισματικής πολιτικής για να ανακόψουν τις συνέπειες μιας νέας κρίσης ανάλογης εκείνης του 2008.
Οι μεγάλες κεντρικές τράπεζες, για να ανακόψουν τις συνέπειες της κρίσης, τότε έριξαν στις αγορές περί τα 15 τρισ. δολάρια. Αυτά έχουν μοχλευθεί μέσω του τραπεζικού συστήματος και των χρηματαγορών στο μεταξύ δεκάδες φορές.
Όμως η απόφαση των κεντρικών τραπεζών να επαναφέρουν σε "φυσιολογικά" επίπεδα τους ισολογισμούς τους, ήτοι να αποσύρουν τη "βάση" αυτής της μόχλευσης, απειλεί να προκαλέσει μια χωρίς προηγούμενο κεφαλαιακή άμπωτη σε παγκόσμιο επίπεδο.
Προς το παρόν μόνο η Fed έχει κάνει βήματα στην κατεύθυνση αυτή, ξεκινώντας τη διακοπή του δικού της QE τον Ιανουάριο του 2014. Μέχρι στιγμής κάθε "μεταβολή" αυτής της διαδικασίας έχει προκαλέσει στο μεσοδιάστημα μεγάλες σπασμωδικές αναταραχές. Σε διάρκεια, όμως, οι συνέπειες αυτής της πολιτικής έχουν ήδη αρχίσει να οδηγούν σε αδιέξοδο ολόκληρες οικονομίες στις αναδυόμενες αγορές, με κορυφαία τελευταία παραδείγματα την Αργεντινή, την Τουρκία, με ακραία περίπτωση τη Βενεζουέλα.
Ο κ. Ντράγκι είχε καθοριστική παρέμβαση στην Ευρωζώνη όταν, με αφορμή την κρίση στην Ελλάδα, αλλά κυρίως εξαιτίας της επαπειλούμενης επέκτασης της κρίσης στην Ιταλία, προχώρησε το 2012 στη δήλωση ότι θα κάνει "whatever it takes" για να προστατεύσει το ευρώ. Και το έκανε πράξη στη συνέχεια με τα πολλαπλά προγράμματα ποσοτικής χαλάρωσης με 2,4 τρισ. ευρώ.
Αυτά που τώρα πρέπει να... επιστραφούν στην ΕΚΤ. Και αυτό είναι έργο του διαδόχου του, κάτι που δεν έχει γίνει ποτέ στο παρελθόν σε τέτοια έκταση και βάθος...
Οι υποψήφιοι
Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα του Blooberg μεταξύ επώνυμων οικονομολόγων στην Ευρώπη, οι υποψήφιοι να αντικαταστήσουν τον κ. Ντράγκι το 2019 έχουν αρχίσει να... πολλαπλασιάζονται.
Ο αρχικά υποψήφιος κ. Βάιντμαν, επικεφαλής της Βundesbank και παλαιότερα οικονομικός σύμβουλος της κυρίας Μέρκελ, ενώ φαινόταν ότι θα αποτελέσει το κεντρικό πρόσωπο σε αυτή την επιλογή, τελευταία έχει αρχίσει να υποχωρεί. Βασική αιτία αυτής της αλλαγής δεν ήταν μόνο οι "σκληρές" εναντίον της ισχύουσας γραμμής της ΕΚΤ θέσεις του, αλλά το γεγονός ότι η κυρία Μέρκελ φαίνεται να επιδιώκει για τη Γερμανία τη θέση του προέδρου της Κομισιόν, που τώρα κατέχει ο κ. Γιούνκερ. Μια θέση περισσότερο πολιτικο-οικονομική και ευέλικτη στις επερχόμενες αλλαγές στην αρχιτεκτονική της Ευρωζώνης.
Η "υποχώρηση" του κ. Βάιντμαν έφερε στο προσκήνιο ως πιθανή την υποψηφιότητα του τέως επικεφαλής της Κεντρικής Τράπεζας της Φινλανδίας, Έρκι Λικάνεν. Ενός τραπεζίτη με περισσότερο "πολιτική" αντίληψη, πιο κοντινού στη νοοτροπία Ντράγκι και με μεγάλη εμπειρία σε όλα σχεδόν τα επίπεδα της πολιτικής στην Ευρωζώνη.
Πίσω του –και πολύ κοντά σε πιθανότητες– έρχεται ο νυν κεντρικός τραπεζίτης της Γαλλίας, Βιλερόν ντε Γκαλό, ο οποίος, αν και μιλά τη γερμανική γλώσσα, δεν διαθέτει πολλές συμπάθειες στη Φρανκφούρτη και στο Βερολίνο. Από κοντά, σύμφωνα με το Blooberg, έρχεται ο Ιρλανδός κεντρικός τραπεζίτης Φίλιπ Λέιν, ο οποίος, όμως, δεν θα αρνιόταν και τη θέση του αντιπροέδρου της ΕΚΤ. Η υποψηφιότητα Βάιντμαν ακολουθεί τον Λέιν, αλλά προηγείται εκείνης του γνώριμου στην Ελλάδα Όλι Ρεν, του Κλάους Ρέγκλιγκ, αλλά και της κυρίας Λαγκάρντ.
Η λίστα, από ό,τι φαίνεται, θα αλλάξει αρκετές φορές μέχρι το τέλος της κούρσας για τη θέση του προέδρου της ΕΚΤ. Και μέχρι τότε το όνομα του διαδόχου του κ. Ντράγκι θα είναι ένα καλό... στοίχημα για τους τραπεζίτες.
