Η Ελλάδα στην καρέκλα του «κουρέα» - Η επόμενη μέρα για καταθέσεις, δάνεια και ασφάλιση

«Οι χρεοκοπίες μοιάζουν πολύ με τον έρωτα. Κάποιες φορές όλα κρίνονται σε μια στιγμή: μια έκρηξη συναισθημάτων, μια έλλειψη χρημάτων στην τράπεζα. Αλλά τις περισσότερες φορές η μετάβαση από τη μια κατάσταση στην άλλη επέρχεται σταδιακά. Μπορεί να περάσουν μήνες ή χρόνια για να περάσει κανείς τα όρια ανάμεσα στη συμπάθεια και τον έρωτα. Και οι οφειλέτες, ιδίως αυτοί που είναι μεγάλοι και σύνθετοι, διολισθαίνουν σιγά – σιγά από τη δυνατότητα στη μη δυνατότητα να πληρώσουν. Σε κάθε περίπτωση, αν υπάρχει τελικά μια κόκκινη γραμμή στα οικονομικά, η Ελλάδα την έχει περάσει. Το ελληνικό ισοδύναμο των «φίλων που περνάνε πολλές ώρες μαζί» έχει παρέλθει εδώ και καιρό. Ενώ τυπικά η χώρα έχει τη δυνατότητα να αποπληρώνει τα δάνεια και τους τόκους της, ουσιαστικά το επιτυγχάνει γιατί έχει προηγηθεί ένα επίσημο σχέδιο διάσωσης με όρους που δεν θα δεχόταν κανένας δανειστής και η απόφαση της ΕΚΤ να αλλάξει τους κανονισμούς της για να μπορεί να δέχεται τα ελληνικά ομόλογα. Αλλά και οι αγορές φωνάζουν «χρεοκοπία», με τα διετή ελληνικά ομόλογα να αποδίδουν 26%. Ένα ξεκάθαρο κάλεσμα προς την ελληνική κυβέρνηση να κάνει αυτό που η S&P αποκαλεί πρόταση ανταλλαγής σε τιμή ευκαιρίας, να αγοράσει χρεόγραφα με μεγάλη έκπτωση. Μια τέτοια ανταλλαγή φαίνεται αρκετά εύλογη από οικονομική άποψη, σαν μια απόφαση συγκατοίκησης. Αλλά μια τέτοια συγκατοίκηση θα χαρακτηριστεί από την S&P χρεοκοπία και οι χρηματοδότες της Ελλάδας δεν είναι έτοιμοι για μια τέτοια ξαφνική αποκάλυψη. Όποιοι και αν είναι οι πολιτικοί λόγοι πίσω από αυτήν την επιφυλακτικότητα, οι συστροφές που καλύπτουν την οικονομική πραγματικότητα πίσω από ένα πέπλο νομικής ορθότητας έχουν γίνει πια δυσβάσταχτες. Η ΕΚΤ αφήνει να εννοηθεί ότι θα κάνει τα στραβά μάτια εάν η χρεοκοπία είναι επιλεκτική ή προσωρινή ή αν τουλάχιστον ένας οίκος αξιολόγησης αποφασίσει να μην αξιολογήσει τα ομόλογα με χρεοκοπία. Η αδιαφορία απέναντι στην S&P αποτελεί ξαφνικά μια δυνατή επιλογή. Γιατί να μη δούμε τα γεγονότα κατάματα; Στη χρεοκοπία, όπως και στον έρωτα, ο πόνος προκαλείται από την άρνηση της πραγματικότητας». Σήμερα λοιπόν, που η κατάσταση έφτασε στο σημείο όπου θα πρέπει να δοθεί η «τελική λύση», στην Ελλάδα συνεχίζουμε την παραμύθα. Και η παραμύθα δεν είναι άλλη από το ότι «πάμε καλά» (όπως πάντα άλλωστε…). Ότι η κρίση χρέους είναι πρόβλημα για όλες της χώρες της Ευρώπης και όχι μόνο την Ελλάδα (το απίστευτο αυτό το είπε ο Μπένι…). Και ότι το επερχόμενο κούρεμα του 50 ή και 60% είναι η λύση! Το τελευταίο είναι όντως κατά πως φαίνεται η λύση, αλλά το ερώτημα είναι: ΠΟΙΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ θα έχει αυτή η λύση. Και εδώ η μόνη απάντηση που δίνεται μέσα από εκτενή ρεπορτάζ στο αφελές ελληνικό κοινό είναι ότι το κούρεμα δεν θα επηρεάσει τις καταθέσεις… Και όντως, μπορεί να μην τις επηρεάσει, αλλά τα πράγματα είναι αρκετά σοβαρότερα. Πριν μερικές ημέρες ο Μιχάλης Σάλλας της Τράπεζας Πειραιώς τάχθηκε κατά ενός μεγάλου κουρέματος των ελληνικών ομολόγων. Δέχθηκε τότε τα βέλη του Μπένι, που μίλησε για τις ανησυχίες των ιδιοκτητών των τραπεζών (οι οποίοι πιθανόν να χάσουν τις θέσεις και την εξουσία τους – σ.σ. αυτό δεν το είπε, αλλά το εννοούσε σαφέστατα). Ο υπουργός μπορεί να μην είχε άδικο για το τελευταίο, αλλά είχε άδικο για όλα τα άλλα. Και με την ευκολία που νομοθέτησε να πληρώνουν ΟΛΟΙ ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΦΟΡΟΥΣ ΜΕΧΡΙ ΚΑΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΠΝΟΗ ΤΟΥΣ έβγαλε στη σέντρα τους τραπεζίτες, ίσως τη μόνη φορά που είχαν δίκιο… Τι εννοούσε ο Σάλλας; Ότι ένα μεγάλο κούρεμα θα καταστρέψει τις τράπεζες (που εννοείται ότι θα κρατικοποιηθούν για να περάσουν αργότερα σε άλλα χέρια) χωρίς να δώσει ιδιαίτερες λύσεις στο ελληνικό πρόβλημα του χρέους. Πιάστε μολύβι και χαρτί για μερικά απλά μαθηματικά, και να καταλάβετε γιατί ένα μεγάλο κούρεμα ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΛΥΣΗ: Επίπτωση από «κούρεμα» ομολόγων της τάξης του 50% Συνολικό χρέος στο τέλος του 2011 €365,6 δισ. Από αυτό αφαιρέστε • Δάνεια από τους εταίρους μας €78 δισ. • Ομόλογα στα χέρια της ΕΚΤ €62 δισ. • Έντοκα Γραμμάτια €13,6 δισ. • Εγγυημένα και τιτλοποιημένα δάνεια €10,1 δισ. Δηλαδή, το ποσό στο οποίο επιβάλλεται το «κούρεμα», είναι: € 201,9 δισ. Και το οποίο μετά τη διαγραφή θα γίνει: € 101.0 δισ. Πάμε τώρα ανάποδα για να δούμε την «καθαρή επίπτωση» από το «κούρεμα» Κουρεμένο χρέος €101 δισ. Αφαιρέστε • Ανάγκες επανακεφαλοποίησης - Τραπεζών €40.0 δισ. - Ασφαλιστικών ταμείων €13.0 δισ. . • Ζημιές Τραπέζης της Ελλάδος €3,4 δισ. • Απώλειες Ασφαλιστικών Εταιρειών €1.0 δισ. Επομένως το καθαρό όφελος φτάνει μόλις τα… €43,6 δισ. Και πάλι δεν θα υπήρχε πρόβλημα, εάν το κούρεμα ήταν μια λογιστική άσκηση μεταξύ ΕΚΤ, ΔΝΤ, κυβέρνησης και τραπεζών. Ίσως δεν έτσι θα έπρεπε να ήταν αφού το πρόβλημα αφορά τα χρέη του δημοσίου και ΟΧΙ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ. Αλλά δεν είναι… Δυστυχώς, δε, τα χρέη του δημοσίου τα πληρώνουν οι φορολογούμενοι Έλληνες. Και κυρίως οι εργαζόμενοι του ιδιωτικού τομέα, που δεν τα δημιουργούν… Αυτό λοιπόν που επιμελώς κρύβουν είναι ότι ένα κούρεμα ομολόγων, δηλαδή των χρεογράφων που μετρούν την αξία μιας χώρας, σημαίνει και το κούρεμα της αξίας της ίδιας της χώρας. Και επομένως, όσο μεγαλύτερο είναι το κούρεμα, τόσο μεγαλύτερη θα είναι και η απομείωση της αξίας της ίδιας της χώρας και του πλούτου της, αλλά και της περιουσίας των πολιτών της. Και φυσικά της αξίας της εργασίας τους στο μέλλον. Το κούρεμα θα πλήξει ανάλογα με το ποσοστό του την αποτίμηση όλων των αξιών, ιδιωτικών και δημόσιων, κάτι που συνεπάγεται μείωση των αποτιμήσεων δημόσιας περιουσίας, κινητής και ακίνητης, καθώς και μείωση των μελλοντικών χρηματορροών από επενδυτικά σχέδια. Θα υπάρξει, έτσι, ταχεία απομείωση της αξίας της περιουσίας του απλού πολίτη, ο οποίος έχει στην κατοχή του κινητές και ακίνητες αξίες. Αυτά λέει και ο ΣΕΒ σε μια πρόσφατη ανάλυσή του, επισημαίνοντας ότι «Εάν η Ελλάδα συρθεί σε αποφάσεις με μεγάλες αποκλίσεις από τη συμφωνία της 21ης Ιουλίου κινδυνεύει να υποστεί δραματικές συνέπειες σε βάρος της εθνικής οικονομίας, ενώ παράλληλα θα κλονιστεί και η σταθερότητα του ευρωπαϊκού χρηματοπιστωτικού συστήματος. Πέρα από το γεγονός ότι ένα κούρεμα της τάξης του 50% είναι χωρίς οικονομικά ερείσματα, η αδυναμία των ταγών να τηρήσουν τις επίσημες συμφωνίες που έκαναν θα περάσει ισχυρά αρνητικά μηνύματα για την Ευρωπαϊκή συνοχή και σταθερότητα στις παγκόσμιες αγορές. Για την Ελλάδα το καθαρό όφελος δεν θα είναι μεγαλύτερο από το αντίστοιχο καθαρό όφελος των πιο ήπιων λύσεων που βασίζονται στις αποφάσεις της 21ης Ιουλίου, ενώ θα υπάρξουν σημαντικές παράπλευρες συνέπειες, όπως η σημαντική μείωση του εγχώριου ΑΕΠ, η απομείωση των αξιών κινητής και ακίνητης περιουσίας, ο στραγγαλισμός του ιδιωτικού τομέα της οικονομίας και ένα δυσοίωνο μελλοντικό σενάριο για το χρέος». Ποιο μπορεί να είναι αυτό; Σύμφωνα με τραπεζικούς κύκλους, ένα «κούρεμα» της τάξης του 50 - 60% θα κοστίσει στις τράπεζες από 15-18 δισ. ευρώ. Έτσι, οι τράπεζες θα αναγκαστούν να ζητήσουν βοήθεια από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας προκειμένου να ενισχυθούν κεφαλαιακά. Κάτι που θα τις οδηγήσει σε πλήρη κρατικοποίηση. Δηλαδή απαξίωση των τραπεζικών μετοχών και μεγάλες απώλειες για τους μετόχους. Με απλές παραδοχές ένα κούρεμα 50% μπορεί να αντιμετωπιστεί οριακά. Στο 40% αρχίζουν τα χοντρά προβλήματα. Στο 50% υπολογίζεται ότι 6 ή 7 τράπεζες θα καταλήξουν στο ΤΧΣ και με κούρεμα 60% όλες οι τράπεζες θα καταλήξουν στο Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας. Βέβαια, με ένα «κούρεμα» της τάξης του 50% σημαίνει ότι η χώρα μπαίνει ήδη σε καθεστώς ελεγχόμενης χρεοκοπίας. Η διαδικασία αυτή μπορεί να μην έχει συνέπειες για τους καταθέτες, ωστόσο είναι πιθανόν η κινδυνολογία να οδηγήσει καταθέτες, για ψυχολογικούς λόγους, σε μαζικές αναλήψεις. Έτσι, ενώ οι καταθέσεις είναι λογιστικά εγγυημένες και ασφαλείς στις τράπεζες, ακόμα και αν αυτές περάσουν σε κρατικό έλεγχο μέσω του EFSF, μπορεί να υπάρξουν περιορισμοί στις αναλήψεις για την αποφυγή κλίματος πανικού. Σε ότι αφορά τους δανειολήπτες, αυτοί θα εξακολουθήσουν να βρίσκουν τις πόρτες κλειστές. Άλλωστε ο έλεγχος των δανειακών χαρτοφυλακίων των τραπεζών από την BlackRock στο τέλος του χρόνου αναμένεται να προσθέσει άλλα 10 δις βάρη με τη μορφή προβλέψεων στις ελληνικές τράπεζες (φτάσαμε τα 30 δις. ήδη…) Η περιουσία των Ταμείων (σε περίπτωση που τελικά επιβληθεί κούρεμα 50% θα πέσει στο μισό και θα περιοριστεί στα 12 δισ. ευρώ, από 24 δισ. ευρώ που είναι σήμερα. Σημειώνεται πως τα ασφαλιστικά ταμεία δεν είναι υποχρεωμένα να συμμετάσχουν στο κούρεμα του 21% που αποφασίστηκε το καλοκαίρι. Τα περισσότερα απάντησαν θετικά, αλλά σε περίπτωση που αποφασιστεί μεγαλύτερο "κούρεμα", τα ασφαλιστικά ταμεία θα πρέπει να το ξανασκεφτούν. Σε πρώτη φάση, οι όποιες αποφάσεις ληφθούν δεν θα έχουν άμεσο αντίκτυπο στην καταβολή των συντάξεων. Μεσοπρόθεσμα, όμως; Τα ασφαλιστικά ταμεία έχουν αυτή τη στιγμή στην κατοχή τους 25 δις. ευρώ ελληνικά ομόλογα και με τα έσοδα από τα ομόλογα, από τα κουπόνια αλλά και από την αξία των οποίων μπορούν και πληρώνουν συντάξεις και καλύπτουν τους ασφαλισμένους τους. Η οποιαδήποτε μείωση θα απαιτήσει από το ελληνικό δημόσιο να ενισχύσει τη συμμετοχή του. Εάν δεν μπορεί, που είναι και το πιθανότερο, μπορεί να υπάρξει αδυναμία να καταβληθούν συντάξεις από τα ασφαλιστικά ταμεία και να καλυφθούν τα νοσήλεια. Αρα: Όσο είναι το κούρεμα, τόσο και το ψαλίδι… Στη συνέχεια τα προβλήματα ρευστότητας θα μεταδοθούν σε όλη την οικονομία με αποτέλεσμα να γίνει αδύνατη η χορήγηση οποιουδήποτε δανείου. Και δάνειο όμως να υπάρχει, θα γίνεται δεκτή στο εξωτερικό η επιταγή μιας κρατικοποιημένης ελληνικής τράπεζας; Μπορεί και όχι. Και αυτό θα έχει επιπτώσεις στο εισαγωγικό εμπόδιο, όπου αναμένονται ελλείψεις σε βασικά προϊόντα. Και επιπρόσθετα: Τη στιγμή που δε θα υπάρχει δυνατότητα δανεισμού από το εξωτερικό θα πρέπει να είναι ισοσκελισμένες οι εισαγωγές με τις εξαγωγές, με ότι αυτό συνεπάγεται για πολλές κρίσιμες εισαγωγές όπως των καυσίμων και των φαρμάκων. Στη συνέχεια επειδή "κούρεμα" 60% είναι εξαιρετικά μεγάλο ποσοστό κουρέματος των ομολόγων, η ελληνική οικονομία θα απομακρυνθεί για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα από τις διεθνείς κεφαλαιαγορές. Δηλαδή θα πρέπει να ζει με όσα μπορεί και συλλέγει από έμμεσους και άμεσους φόρους. Γεγονός που σημαίνει ότι θα πρέπει πολύ σύντομα να ζήσουμε με ένα πρωτογενές δημοσιονομικό πλεόνασμα. Διαφορετικά θα υπάρχει αδυναμία από το ελληνικό δημόσιο να καλύπτει τα δημοσιονομικά ελλείμματα. Εάν σε όλα αυτά προσθέσουμε την απομείωση της αξίας των ακινήτων μας που θα συνεχίζουν να χαρατσώνονται με τους νόμους Βενιζέλου, την αναλογική με το κούρεμα μείωση των μισθών σε ιδιωτικό και δημόσιο τομέα, αλλά και την αδυναμία μείωσης των τιμών σε όλα τα εισαγόμενα αγαθά, δεν μένουν πολλά ακόμη: Η Ελλάδα θα μεταβληθεί σε Βουλγαρία και θα επιστρέψει σε μια καθημερινότητα που θα θυμίζει τη μετεμφυλιακή περίοδο.