ΣΤΕ Συνταγματικά τα πληθυσμιακά κριτήρια για ίδρυση φαρμακείων

Δέχεται την ανάγκη ύπαρξης πληθυσμιακών κριτηρίων που να επιτρέπουν την ίδρυση και λειτουργία φαρμακείων η Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας, επικαλούμενη σοβαρούς λόγους δημοσίου συμφέροντος που σχετίζονται με την προστασία της δημόσιας υγείας και της κοινωνικής ασφάλισης.





Με πέντε εξαιρετικού ενδιαφέροντος αποφάσεις, που ερμηνεύουν τις συνταγματικές διατάξεις για την προστασία της οικονομικής και επαγγελματικής ελευθερίας, το ανώτατο δικαστήριο (αντίθετα με όσα είχε δεχθεί το 2005) έκρινε συνταγματικά ανεκτά και δικαιολογημένα τα πληθυσμιακά κριτήρια για τη χορήγηση άδειας φαρμακείου.

Επισημαίνοντας ότι ο ν. 3918/11 διατήρησε (με διαφορετικά ποσοστά) τα πληθυσμιακά κριτήρια που θέσπισε ο ν. 3457/06 (και αργότερα ο ν. 3852/10), το ΣτΕ δέχθηκε ότι αποτελούν μεν έναν σοβαρό περιορισμό της επαγγελματικής ελευθερίας, που όμως είναι συνταγματικά ανεκτός, αφού έτσι εξυπηρετούνται σοβαροί λόγοι δημοσίου συμφέροντος.

Οι δικαστικές αποφάσεις (228-232/14) χρησιμοποιούν σημαντική νομική επιχειρηματολογία που μπορεί να αξιοποιηθεί και σε ενδεχόμενες μελλοντικές δίκες σχετικές με την πλήρη απελευθέρωση επαγγελμάτων.

Συγκεκριμένα υπογραμμίζουν ότι στη συνταγματικά κατοχυρωμένη οικονομική και επαγγελματική ελευθερία μπορούν να επιβληθούν περιορισμοί που δικαιολογούνται από λόγους δημοσίου ή κοινωνικού συμφέροντος, που πρέπει να ορίζονται με τρόπο αντικειμενικό και να συνδέονται με το αντικείμενο και τον χαρακτήρα της ρυθμιζόμενης επαγγελματικής δραστηριότητας.

Ο περιορισμός

Σύμφωνα με το ΣτΕ, ο νομοθετικός περιορισμός της οικονομικής-επαγγελματικής ελευθερίας δεν μπορεί να έχει ως μοναδικό σκοπό την προστασία του οικονομικού συμφέροντος όσων ήδη ασκούν μια συγκεκριμένη επαγγελματική δραστηριότητα, προς βλάβη εκείνων που ενδιαφέρονται να ασκήσουν το επάγγελμα αυτό.

Η παλαιότερη (το 1991) επιβολή κριτηρίων για τα φαρμακεία κρίθηκε αντισυνταγματική από την Ολομέλεια ΣτΕ, καθώς αποσκοπούσε στο να εξασφαλίσει την οικονομική βιωσιμότητα των φαρμακείων. Ακολούθησαν νεότερες ρυθμίσεις στη λογική της λειτουργίας ενός φαρμακείου ανά 1.000 κατοίκους και υπήρξαν προσφυγές σε διάφορες περιοχές της χώρας για κατάργηση του κριτηρίου ως αντισυνταγματικού.

Η Ολομέλεια ΣτΕ δέχθηκε ότι «η εξασφάλιση της βιωσιμότητας των φαρμακείων και μάλιστα υπό συνθήκες λειτουργίας τους εκτός όρων ελεύθερου ανταγωνισμού, καθώς και η ορθολογική και ισόρροπη κατανομή τους σε ολόκληρη τη χώρα, προκειμένου να εξασφαλίζεται ο άμεσος και με ποιοτικά εχέγγυα εφοδιασμός του συνόλου του πληθυσμού με τα αναγκαία φάρμακα, αποτελούν επιτακτικούς λόγους δημοσίου συμφέροντος που δικαιολογούν την επιβολή περιορισμών όχι μόνο στην άσκηση αλλά και στην πρόσβαση στο επάγγελμα του φαρμακοποιού».

Το ΣτΕ έκρινε επίσης ότι τα πληθυσμιακά κριτήρια αποτελούν ένα αντικειμενικό κριτήριο που εξυπηρετεί επιτακτικούς σκοπούς δημοσίου συμφέροντος και ο σχετικός περιορισμός επιβλήθηκε εν όψει της συνταγματικής επιταγής προς την πολιτεία να μεριμνά για την υγεία των πολιτών και την κοινωνική ασφάλιση των εργαζομένων.

Στην απόφαση γίνεται επίσης λόγος για την ανάγκη εξασφάλισης της ορθολογικής κατανομής φαρμακείων σε διάφορες περιοχές της χώρας, ενώ επισημαίνονται τα φαινόμενα πληθωρισμού και υπερσυνταγογραφήσεων, με συνέπεια την ανάπτυξη αθέμιτου ανταγωνισμού που μπορεί να έχει επιπτώσεις στη δημόσια υγεία, στην προσπάθεια να εξασφαλιστεί η οικονομική βιωσιμότητα.