Ο ηγέτης της Βενεζουέλας, Ούγκο Τσάβες έχασε τη μάχη με τον καρκίνο

Ο Ούγκο Τσάβες, ο ήρωας για πολλούς στην πατρίδα του αλλά και ο άσπονδος εχθρός για τους Αμερικανούς, άφησε την τελευταία του πνοή το απόγευμα της Τρίτης καθώς δεν κατάφερε να ξεπεράσει τον καρκίνο.




Ο άνθρωπος που καταπατούσε τη γη των μεγαλοκτηματιών για να τη δώσει στους φτωχούς συμπατριώτες του, αλλά και ο άνθρωπος που αποκάλεσε «Χίτλερ» τον Τζορτζ Μπους, «γαϊδούρι» τον Τόνι Μπλερ και «φασίστα» τον Χοσέ Μαρία Αθνάρ, μπορεί να μην κατάφερε να γίνει επαγγελματίας παίχτης του μπέιζμπολ, όπως ονειρευόταν, υπήρξε όμως κάτι πολύ πιο σημαντικό: μια από τις πλέον αμφιλεγόμενες προσωπικότητες του 21ου αιώνα.

Για άλλους, ήταν ένας επαναστάτης, ένας νέος Μπολιβάρ, για κάποιους άλλους ένας στυγνός δικτάτορας που φλέρταρε επικίνδυνα με τα όρια της τρέλας.

Ο ηγέτης της Βενεζουέλας, Ούγκο Τσάβες έχασε τη μάχη με τον καρκίνο
Τι ήταν τελικά ο Ούγκο Τσάβες; Ο (αριστερός) συμπατριώτης του Μανουέλ Γκαμπαγιέρο, βραβευμένος ποιητής και δοκιμιογράφος, έχει πει ίσως την πιο χαρακτηριστική φράση για τον Κομαντάντε της Βενεζουέλας: «Ο Τσάβες δεν είναι κομμουνιστής, ούτε καπιταλιστής, ούτε μουσουλμάνος, ούτε χριστιανός. Είναι όλα αυτά, αφής στιγμής του εγγυώνται ότι θα παραμείνει στην εξουσία μέχρι το 2021».
Το 2021 αποδείχτηκε τελικά ανεκπλήρωτος στόχος για τον στρατιωτικό, πολιτικό, ποιητή, συγγραφέα, παρουσιαστή τηλεοπτικής εκπομπής, ερασιτέχνη ζωγράφο Ούγκο Τσάβες: πέθανε στις …. από…. Το αποτύπωμά του όμως στη διεθνή πολιτική σκηνή θα αργήσει να σβήσει. Ο ίδιος, άλλωστε, έχει φροντίσει γι' αυτό.

Ο ηγέτης της Βενεζουέλας, Ούγκο Τσάβες έχασε τη μάχη με τον καρκίνο

Ο Ούγκο Ραφαέλ Τσάβες Φρίας, γεννιέται στη Σαμπανέτα, μια επαρχιακή πόλη στους πρόποδες των Άνδεων στις 28 Ιουλίου 1954 κάτω από το ζώδιο της εξουσίας: το λιοντάρι. Είναι το δεύτερο από τα έξι παιδιά δύο φτωχών δασκάλων. Ο προπάππους του, από την πλευρά της μητέρα του, ήταν θρυλικός πολεμιστής της εποχής του Χουάν Βισέντε Γκόμες. Στο υπόλοιπο της ζωής του θα αποδίδει την καλότυχη μοίρα του στο φυλαχτό του, κληρονομιά του προπάππου του, το οποίο φοράει στο λαιμό από παιδί.

Άριστος μαθητής με εξαιρετική ικανότητα στην αποστήθιση, είναι πάντα «βασικός» τραγουδιστής και κιθαρίστας στις σχολικές παραστάσεις, ενώ δείχνει ιδιαίτερη έφεση και στη ζωγραφική. Θαυμάζει τον Μιχαήλ Άγγελο και τον Νταβίντ, και σε ηλικία δώδεκα χρόνων, κερδίζει το πρώτο βραβείο ζωγραφικής σε τοπικό διαγωνισμό. Η μητέρα του θέλει να γίνει παπάς, αλλά δεν καταφέρνει να γίνει παρά παιδί της χορωδίας στην τοπική εκκλησία. Λέγεται ότι χτυπούσε τις καμπάνες με τέτοια χάρη που όλος ο κόσμος τον αναγνώριζε από τον τρόπο με τον οποίο τις έκανε να σημαίνουν. «Για δες, αυτός που χτυπάει τις καμπάνες είναι ο Ούγο», έλεγαν.
Ο ηγέτης της Βενεζουέλας, Ούγκο Τσάβες έχασε τη μάχη με τον καρκίνο

Σε ηλικία εννέα χρόνων, οι γονείς του, μην μπορώντας να τον συντηρήσουν, τον στέλνουν να μείνει με τη γιαγιά του, Ρόζα Ινές Τσάβες. Πλάι της αποκτά τις πρώτες «επικοινωνιακές» του ικανότητες, πουλώντας στους δρόμους τα καραμελωμένα γλυκά που έφτιαχνε εκείνη.

Στη διάρκεια της στρατιωτικής του εκπαίδευσης, όμως, ένας νέος κόσμος ανοίγεται μπροστά του.
Ο ηγέτης της Βενεζουέλας, Ούγκο Τσάβες έχασε τη μάχη με τον καρκίνο
Μετά την ολοκλήρωση της βασικής εκπαίδευσης στους αλεξιπτωτιστές συνεχίζει στο στρατό ενώ του επιτρέπεται να παρακολουθήσει μαθήματα πολιτικής επιστήμης στο πανεπιστήμιο του Καράκας από όπου όμως φεύγει χωρίς να πάρει κάποιο πτυχίο. Εκεί έρχεται σε επαφή με τον μαρξισμό, τον λενινισμό, την Κουβανική Επανάσταση, τον Τσε και τον Αλιέντε, ενώ παθιάζεται με τη ζωή και το έργο του Μπολιβάρ, ηγέτη του Πολέμου της Ανεξαρτησίας στην Λατινική Αμερική, του οποίου τους λόγους μαθαίνει απ' έξω.
Το 1983, κατά τη διάρκεια της 17χρονης στρατιωτικής του καριέρας και έχοντας πλέον καλλιεργήσει μέσα του την πεποίθηση ότι το «διεφθαρμένο» καθεστώς θα έπρεπε να αποσυρθεί, μαζί με άλλους πέντε στρατιώτες ιδρύει το παράνομο Μπολιβαριανό Επαναστατικό Κίνημα. Για χρόνια, το κίνημα οργανώνει παράνομα συνέδρια σε ολόκληρη τη χώρα, με μακροπρόθεσμο στόχο την ανατροπή τού τότε προέδρου της Βενεζουέλας, Κάρλος Αντρές Πέρες.
Τραγική ειρωνεία: στο τέλος των σπουδών του, παίρνει το σπαθί του αξιωματικού από τα χέρια του προέδρου που χρόνια αργότερα θα επιχειρούσε να ανατρέψει.

Στις 4 Φεβρουαρίου 1992 ο Τσάβες πραγματοποιεί απόπειρα πραξικοπήματος κατά της δημοκρατικά εκλεγμένης κυβέρνησης του προέδρου Πέρες. Τρία χρόνια πριν είχε δοθεί το έναυσμα: μια λαϊκή εξέγερση με χιλιάδες νεκρούς που διαμαρτύρονταν κατά της φτώχειας και η οποία ρήμαξε το Καράκας.
Αν και εκείνο το πραξικόπημα -όπως και ένα δεύτερο τον Νοέμβριο του ίδιου χρόνου, όταν ο ίδιος βρίσκεται στη φυλακή-, στέφεται από παταγώδη αποτυχία, ο συνταγματάρχης Τσάβες κάνει μια κίνηση που αποδεικνύεται ανεκτίμητης αξίας: παραδίνεται, με τον όρο να του επιτρέψουν να απευθυνθεί στο λαό.

Μια από τις ελάχιστες συναντήσεις του με Αμερικανό αξιωματούχο, ήταν η συνάντηση του Τσάβες με την υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ Χίλαρι Κλίντον, κατά την τελετή ορκωμοσίας της Ντίλμα Ρούσεφ στην προεδρία της Βραζιλίας, την 1η Ιανουαρίου 2011. Λίγους μήνες πριν την είχε αποκαλέσει «ξανθιά Κοντολίζα», αναφερόμενος στην επικεφαλής του Στέιτ Ντιπάρτμεντ επί Τζορτζ Μπους.

Σε εκείνο το τηλεοπτικό διάγγελμα ο νεαρός στρατιωτικός με τον κόκκινο μπερέ του αλεξιπτωτιστή και την αξιοθαύμαστη ευχέρεια του λόγου, αναλαμβάνει την πλήρη ευθύνη του κινήματος. Το διάγγελμά του είναι ένας πολιτικός θρίαμβος. Οι φτωχοί Βενεζουελάνοι όχι μόνο δεν τον ξεχνούν στα δύο χρόνια που θα παραμείνει στη φυλακή αλλά όταν ο πρόεδρος Ραφαέλ Καλδέρα τον αμνηστεύει, του δίνουν και την εξουσία στις εκλογές του 1998, στη μεγαλύτερη συμμετοχή των τελευταίων τεσσάρων δεκαετιών.

Κατά την επιστροφή του στο Προεδρικό Μέγαρο στις 14 Απριλίου 2002, μετά το αποτυχημένο πραξικοπήματα εναντίον του.

Ως «Κίνημα για την Πέμπτη Δημοκρατία» πλέον, η κυβέρνηση του Τσάβες εφαρμόζει το πολιτικό της πρόγραμμα που περιλαμβάνει αναδιανομή της γης, προγράμματα στέγασης, μόρφωσης, περίθαλψης και παιδείας για τους φτωχούς. Στα χρόνια που ακολουθούν, με αλλεπάλληλες συνταγματικές μεταρρυθμίσεις ο Τσάβες αυξάνει τη θητεία του προέδρου σε έξι χρόνια, με το αιτιολογικό ότι χρειάζεται περισσότερο χρόνο ώστε να κατοχυρωθεί η κοινωνική επανάσταση και συγκεντρώνει επάνω του όλο και περισσότερες εξουσίες. Η ανεμπόδιστη πολυετής θητεία του διακόπτεται τον Απρίλιο του 2002 για δύο μόλις μέρες, όταν μετά από αιματηρές απεργίες των συνδικάτων, μια ομάδα των αξιωματικών του στρατού, απαιτεί την παραίτησή του. Νέος Πρόεδρος αυτοανακηρύσσεται ο Πέδρο Καρμόνα, πρόεδρος του συνδέσμου βιομηχάνων και εμπόρων της Βενεζουέλας υποστηριζόμενος από το στρατό. Ωστόσο τη νύχτα της 13ης Απριλίου οι υποστηρικτές του Τσάβες προκαλούν αντιπραξικόπημα.

Ο Τσάβες επιστρέφει στην ηγεσία και δεν την εγκαταλείπει μέχρι το θάνατό του. Στις δύο εκλογικές αναμετρήσεις που ακολουθούν, το 2006 και το 2012, επανεκλέγεται με τεράστια ποσοστά (63/% και 54%). Μετά από κάθε νίκη του, συνήθιζε να λέει: «Ζήτω η σοσιαλιστική επανάσταση!», «Το πεπρωμένο έχει γραφτεί», «Μια νέα εποχή ξεκίνησε», «Η Βενεζουέλα είναι κόκκινη!», «Ο σοσιαλισμός είναι αγάπη», «Κάτω ο ιμπεριαλισμός». Ακόμη και οι διεθνείς παρατηρητές επιβεβαιώνουν ότι δεν υπάρχει ζήτημα νοθείας.

Ο Τσάβες κατά τη διάρκεια της κυριακάτικης τηλεοπτικής εκπομπής του «Γεια σου Πρόεδρε». Βρισκόμαστε στα 2002, μια χρονιά που συνοδεύεται από πολυήμερες απεργιακές κινητοποιήσεις και αιματηρές διαμαρτυρίες.

Η σχέση του Τσάβες με τον Φιντέλ Κάστρο, θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως ο ορισμός της «επαναστατικής» φιλίας. Πολλοί άλλωστε τον αποκαλούν «Φιντέλ της Βενεζουέλας». Θαυμαστής ανέκαθεν του Φιντέλ, οι δύο ηγέτες θα έρθουν πιο κοντά με την υπογραφή της Πρωτοβουλίας Μπολίβαρ για την Αμερική το Μάιο του 2005. Ένα χρόνο μετά ο Τσάβες αφιερώνει την τότε εκλογική του νίκη στον πρώην ηγέτη της Κούβας ενώ τα μακροχρόνια προβλήματα υγείας και των δυο ηγετών τους έφεραν ακόμη πιο κοντά.

Εντελώς διαφορετική είναι η σχέση του με τον εκάστοτε Πρόεδρο των ΗΠΑ. Ειδικά για τον Τζορτζ Μπους Τζ., οι χαρακτηρισμοί του φτάνουν τα όρια του επιθεωρησιακού νούμερου: Τον αποκαλεί «διάβολο», «Χίτλερ», «κ. Κίνδυνο» και τον κατηγορεί ως ηθικό αυτουργό πίσω από την απόπειρα ανατροπής του το 2002. Αργότερα, τροφοδοτεί περαιτέρω την αντιπαλότητα των ΗΠΑ προς το άτομό του, διακόπτοντας τους εναπομείναντες δεσμούς, σταματώντας τα προγράμματα εξοπλισμού από τις ΗΠΑ και συσφίγγοντας τις σχέσεις του με την Αργεντινή, την Κίνα, το Ιράν, τη Ρωσία και φυσικά, την Κούβα. Σε μια πρωτοφανή κίνηση, το 2006, αμέσως μετά το αμερικανικό βέτο στο αίτημα της Βενεζουέλας για θέση στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, και όταν το ακριβό πετρέλαιο ταλάνιζε την αμερικανική οικονομία, ο Τσάβες ανακοινώνει την παροχή φθηνού πετρελαίου θέρμανσης σε χαμηλόμισθους των ΗΠΑ. Απόλυτα χαρακτηριστική της συμπάθειάς του προς τις Ηνωμένες Πολιτείες, ήταν η δήλωση που κάνει, λίγες ώρες μετά την ανακοίνωση της είδησης ότι η πρόεδρος της Αργεντινής πάσχει από καρκίνο του θυρεοειδούς: «Μήπως οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν αναπτύξει μυστική τεχνολογία που προκαλεί καρκίνο στους αριστερούς ηγέτες της Λατινικής Αμερικής;».

Μετά από όλα αυτά, το να αναφέρουμε ότι καθ' όλη τη διάρκεια της θητείας του δεν περνά ποτέ την πόρτα του Λευκού Οίκου είναι μάλλον περιττό.

Γητευτής των γυναικών
Ο πρόεδρος της Βενεζουέλας φαίνεται ότι είχε μια ιδιαίτερη δεινότητα ως προς το άλλο φύλο. Γνήσιος καρπός της λαϊκής κουλτούρας της Βενεζουέλας, που είναι ιδιαίτερα δημιουργική και ποιητική, αναδεικνύεται σε δεινός καρδιοκατακτητής. Το Μπολιβαριανό του πνεύμα είναι πάντα πρόθυμο για περιπέτειες, οι οποίες συχνά καταλήγουν σε μπερδέματα. Η σχεδόν υπερφυσική του μνήμη του επιτρέπει να απαγγέλλει ολόκληρα ποιήματα του Νερούδα ή του Ουίτμαν και ολόκληρες σελίδες του Ρόμουλο Γκαγέγος μπροστά σε εκστασιασμένες και αναψοκοκκινισμένες «συντρόφισσες».
Σε ηλικία 23 ετών, γνωρίζει την Νάνσι Κολμενάρες, μια γυναίκα ταπεινής καταγωγής, με την οποία αποκτούν τρία παιδιά: τη Ρόζα Βιργινία, τη Μαρία Γκαμπριέλα και τον Ούγκο Ραφαέλ. Ενώ είναι ακόμη παντρεμένος, αναπτύσσει μια σχέση δέκα χρόνων με την επαναστάτρια Έρμα Μάρκσμαν, τη γυναίκα τη ζωής του, σύμφωνα με κάποιους. Είναι η γυναίκα που επηρεάζει τη διαμόρφωση της ιδεολογίας του, ενώ συμμετέχει και στην προετοιμασία του στρατιωτικού χτυπήματος του 1992.

Λίγο καιρό μετά εμφανίζεται στη ζωή του η δημοσιογράφος Μαρισαμπέλ Ροδρίγκες. Για χάρη της χωρίζει την Κολμενάρες και την παντρεύεται το 1997. Μαζί, θα αποκτήσουν μια κόρη, την Ροσινές. Κι αυτός ο γάμος όμως θα καταλήξει σε αποτυχία και το 2003 ανακοινώνεται το κάθε άλλο παρά φιλικό διαζύγιό τους: πριν φύγει από το προεδρικό μέγαρο, η τέως πρώτη κυρία δηλώνει στην εφημερίδα «Estampas» ότι ως εραστής ο Κομαντάντε υπήρξε «κανονικούτσικος» (normalito). Από τότε η Μαρισαμπέλ θα γίνει μια από τις πιο δριμείς πολέμιους της πολιτικής του.

Σε αντίθεση με τον Μπερλουσκόνι και τον Σαρκοζί, με τους οποίους έχει τον δύο αριθμό διαζυγίων, ο Τσάβες αποδεικνύεται πολύ αποτελεσματικός στην εξασφάλιση μιας διακριτικής προσωπικής ζωής. Αν και φημολογείται ότι μετά το δεύτερο διαζύγιό του από τη ζωή του περνούν αρκετές γυναίκες, όπως η Αλίσια Κάστρο, αεροσυνοδός από την Αργεντινή και η βασίλισσα της ομορφιάς Ρούντι Ροδρίγκες. καμία φήμη δεν επιβεβαιώθηκε. Ανάμεσα στις φημολογούμενες σχέσεις του είναι και το μοντέλο Ναόμι Κάμπελ, που πήγε στη Βενεζουέλα με σκοπό να του πάρει συνέντευξη για το περιοδικό GQ. Σχολιάζοντας τη συνάντηση μαζί του η πανέμορφη γαζέλα είχε πει «Ο πρόεδρος δεν είναι γορίλας, μάλλον ταύρος». Το φλερτ μοιάζει να είναι το δεύτερο αγαπημένο άθλημα του Προέδρου μετά το μπέιζμπολ: το εξασκεί ακόμη και κατά τη διάρκεια των προεκλογικών του συγκεντρώσεων ή και μέσω twitter.

Τα τελευταία χρόνια της ζωής του πάντως στις επίσημες εμφανίσεις του, συνοδευόταν πάντα από κάποιο από τα τέσσερα παιδιά του, τις τρεις κόρες και το γιο του.

Η μάχη με τον καρκίνο
Τον Ιούνιο του 2011, σε τηλεοπτικό διάγγελμα που μεταδίδεται σε εθνικό δίκτυο στη Βενεζουέλα, ο Τσάβες ανακοινώνει ότι έχει ήδη υποβληθεί σε χειρουργική επέμβαση για την αφαίρεση καρκινικού όγκου, ενώ υποβάλλεται και σε χημειοθεραπείες. Μάλιστα δεν παραλείπει να αναφέρει ότι ο Φιντέλ Κάστρο ήταν αυτός ο οποίος του είπε να κάνει εξετάσεις αλλά και εκείνος που του ανακοίνωσε τα αποτελέσματα των εξετάσεων. Χωρίς να δώσει περισσότερες εξηγήσεις σχετικά με τη μορφή του καρκίνου, χαρακτηρίζει την αμέλειά του να υποβάλλεται σε τακτικές εξετάσεις και τσεκ-απ ως «βασικό λάθος», και μάλιστα για έναν επαναστάτη δεδομένων των ευθυνών που του έδωσε η επανάσταση. Το 2012 ακολουθεί νέος κύκλος επεμβάσεων και θεραπειών πάντα στην Κούβα, μια επιλογή που εκτός από μια πολύ καλή ιατρική περίθαλψη του εξασφαλίζει την άκρα μυστικότητα που επιθυμεί γύρω από το θέμα της υγείας του. Τον περασμένο Δεκέμβρη, ανακοινώνεται ότι χρειάζεται να υποβληθεί σε νέο χειρουργείο στην Κούβα και δεδομένης της εξασθένισης της υγείας του, διορίζει ως διάδοχό του τον αντιπρόεδρο της κυβέρνησης, Νικόλας Μαδούρο.

Μένει να δούμε αν ο πρώην οδηγός λεωφορείου θα καταφέρει να διαδεχτεί επάξια, τουλάχιστον μέχρι την διεξαγωγή νέων εκλογών, τον άνθρωπο που λατρεύτηκε από τους φτωχούς της χώρας του, μισήθηκε από τους ισχυρούς και έγινε αντικείμενο παρατήρησης από όλο τον υπόλοιπο πλανήτη.


Χρονολογίες – Σταθμοί
Φεβρουάριος 1999: Αναλαμβάνει την προεδρία της Βενεζουέλας

Ιούλιος 2000: Επανεκλέγεται μετά την θέσπιση νέου συντάγματος για εξαετή θητεία

Απρίλιος 2002: Απόπειρα πραξικοπήματος. Επιστρέφει στην εξουσία μετά από δύο ημέρες.

Αύγουστος 2004: Μετά από δημοψήφισμα αποφασίζεται η συνέχιση της θητείας του.

Δεκέμβριος 2006: Επανεκλέγεται για ακόμη έξι χρόνια με ποσοστό 63%

Δεκέμβριος 2007: Μετά από δημοψήφισμα απορρίπτεται το πακέτο των μεταρρυθμίσεων που προωθεί και το οποίο θα του επέτρεπε να επανεκλέγεται εφ' όρου ζωής αλλά και θα περιόριζε την ελευθερία του Τύπου σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης.

Φεβρουάριος 2009: Κερδίζει δημοψήφισμα που του επιτρέπει να διεκδικήσει και τρίτη θητεία.

Σεπτέμβριος 2010: Το κυβερνών Κόμμα του Τσάβες κερδίζει 94 έδρες, χωρίς όμως αυτοδυναμία (που είναι 110 έδρες), καθώς η αντιπολίτευση εξασφαλίζει το 40% των εδρών.

Ιούνιος 2011: Αποκαλύπτει ότι του διαγνώστηκε καρκίνος

Φεβρουάριος 2012: Υποβάλλεται σε νέες θεραπείες και επεμβάσεις στην Κούβα

Οκτώβριος 2012: Επανεκλέγεται για έξι ακόμη χρόνια