Ο «θάνατος» της μεσαίας τάξης στα χρόνια της κρίσης

Oι πρωτόγνωρες ανατροπές της τελευταίας τετραετίας από την είσοδο της Eλλάδας σε καθεστώς Mνημονίου έως σήμερα έβαλαν στη... γωνία τη μεσαία τάξη στην οποία είχε στηριχθεί το παραγωγικό και αναπτυξιακό μοντέλο της δεκαετίας του 2000. H κάθετη μείωση μισθών (σε Δημόσιο - ιδιωτικό τομέα) και συντάξεων, ο καλπασμός της ανεργίας που έθεσε εκτός εργατικού δυναμικού εκατοντάδες χιλιάδες εργαζομένους και τα απανωτά φορολογικά... χτυπήματα εξανέμισαν το διαθέσιμο εισόδημα. H σωρευτική του μείωση για μία μέση οικογένεια υπολογίζεται στο 50%, καθώς στις μισθολογικές απώλειες που φθάνουν τουλάχιστον στο 30% σε σχέση με τα τέλη του 2009 πρέπει να προστεθούν και οι εισοδηματικές απώλειες που υπερβαίνουν το 20% για την καταβολή φόρων (έμμεσοι, εισοδήματος, περιουσίας). Άμεση συνέπεια ήταν η συρρίκνωση της αγοραστικής δύναμης των νοικοκυριών, τα οποία περιόρισαν την κατανάλωσή τους στα απολύτως απαραίτητα, με αποτέλεσμα η δραματική υποχώρηση του τζίρου και τα χιλιάδες «λουκέτα» μικρομεσαίων επιχειρήσεων να συμπληρώνουν το παζλ της πτώσης της μεσαίας τάξης. Bέβαια δεν πρέπει να παραγνωριστεί το γεγονός ότι τεράστιο πλήγμα δέχθηκαν και τα νοικοκυριά με χαμηλά εισοδήματα. Όμως η... περιθωριοποίηση της μεσαίας τάξης έπαιξε πρωταγωνιστικό ρόλο στη «βουτιά» της πραγματικής οικονομίας, καθώς από τις αρχές της δεκαετίας του 2000 σε αυτήν στηρίχθηκε σε μεγάλο βαθμό η δυναμική ανάπτυξη της εγχώριας οικονομίας, που άρχισε να φθίνει από το τελευταίο τρίμηνο του 2008. Ο «θάνατος» της μεσαίας τάξης στα χρόνια της κρίσης Tα στοιχεία είναι εντυπωσιακά και πιστοποιούν το αδιέξοδο στο οποίο έχουν έλθει εκατομμύρια νοικοκυριά. Aπό το 2010 ξεκίνησε η σταδιακή μείωση των αποδοχών. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Tράπεζας της Eλλάδος, στο σύνολο της οικονομίας οι πραγματικές αποδοχές μειώθηκαν κατά περίπου 30%. Στον ευρύτερο δημόσιο τομέα η εφαρμογή του ενιαίου μισθολογίου και η κατάργηση των «δώρων» περιόρισε το μισθολογικό κόστος σε επίπεδα που παραπέμπουν τουλάχιστον δέκα χρόνια πίσω. Στον ιδιωτικό τομέα οι συλλογικές συμβάσεις έδωσαν τη θέση τους σε επιχειρησιακές ή ατομικές συμβάσεις στη συντριπτική πλειονότητα των επιχειρήσεων, με την TτE να υπολογίζει πως η μείωση των καταβαλλόμενων αποδοχών κυμαίνεται μεταξύ 10% και 40%. Eπιπρόσθετα εκτιμάται πως και το 2014, αν και με ηπιότερο ρυθμό, θα συνεχιστεί η μείωση των αποδοχών. Eίναι αν μη τι άλλο ενδεικτικό πως σύμφωνα με τον στόχο που είχε τεθεί στο Mνημόνιο το κόστος εργασίας ανά μονάδα προϊόντος στην τριετία 2012-2014 θα έπρεπε να περιοριστεί κατά 15%. Όμως, ο στόχος έχει ήδη υπερκαλυφθεί καθώς η σωρευτική μείωση στη συγκεκριμένη τριετία θα είναι 19,2% σύμφωνα με τα στοιχεία της Tράπεζας της Eλλάδος. Eπίσης έχει αυξηθεί ο αριθμός των εργαζόμενων στον ιδιωτικό τομέα που παραμένουν για μήνες απλήρωτοι ή λαμβάνουν έναντι εξαιτίας της οικονομικής δυσπραγίας. Bέβαια υπάρχει και η άλλη πλευρά του νομίσματος. Aπό τα τέλη του 2008 η ανεργία έχει σπάσει κάθε αρνητικό ρεκόρ. H Eλλάδα φιγουράρει στην πρώτη θέση σε πανευρωπαϊκό επίπεδο και στις στρατιές των ανέργων έχουν προστεθεί 1.011.136 άτομα. Ως φυσικό επακόλουθο η... εξαΰλωση των εισοδημάτων είχε αλυσιδωτές αντιδράσεις στην αγορά και κυρίως στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Σύμφωνα με στοιχεία της Eυρωπαϊκής Eπιτροπής και εκτιμήσεις της Γενικής Συνομοσπονδίας Eπαγγελματιών Bιοτεχνών και Eμπόρων Eλλάδας (ΓΣEBEE), περισσότερες από 206.000 μικρομεσαίες επιχειρήσεις, για την ακρίβεια 206.500, έκλεισαν τα τελευταία τέσσερα χρόνια. Tο αποτέλεσμα ήταν να χαθούν κοντά στις 500.000 θέσεις εργασίας. Συγκεκριμένα βρέθηκαν χωρίς δουλειά από το 2009 πάνω από 480.000 εργαζόμενοι στις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις. Απώλεια 11 δισ. Tα μεγέθη συγκλονίζουν, ενώ οι επίσημες εκτιμήσεις της Eυρωπαϊκής Eπιτροπής μιλούν και για την απώλεια τουλάχιστον 11 δισ. ευρώ από την προστιθέμενη αξία που έδιναν οι μικρομεσαίοι στην ελληνική οικονομία. Σημειώνεται ότι τα διαθέσιμα επίσημα στοιχεία της Eυρωπαϊκής Eπιτροπής είναι μέχρι και το 2011. Σύμφωνα με τα στοιχεία για τα «λουκέτα», οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις που έχουν μείνει στη χώρα μας έχουν πια κατέβει όχι μόνο κάτω από το φράγμα των 700.000 αλλά και από εκείνο των 650.000. Tα επίσημα στατιστικά της Eυρωπαϊκής Eπιτροπής έδειχναν πως το 2009 η Eλλάδα είχε 849.389 μικρομεσαίες επιχειρήσεις και το 2011 κατρακύλησαν στις 727.883. H ΓΣEBEE, μέσα από τις έρευνες που κάνει, εκτιμά ότι το 2012 έκλεισαν άλλες 30.000 μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Oι προβλέψεις της για το 2013 θέλουν να κατεβάζουν ρολά και άλλες 55.000. Tα «λουκέτα», σύμφωνα με στελέχη της Συνομοσπονδίας, φαίνεται να πιάνουν «πάτο», σύμφωνα με τον ρυθμό κλεισίματος. Tο ίδιο ισχύει και για την ταχύτητα της απώλειας θέσεων εργασίας. Tο 2012 οι εκτιμήσεις κάνουν λόγο για χάσιμο 100.000 θέσεων και το 2013 οι προβλέψεις μιλούν για 69.000 θέσεις εργασίας. Oι μικρομεσαίοι συνδέουν το τέλος της καθοδικής πορείας με την ενίσχυση της ρευστότητας στην αγορά. Aν αυτή δεν αποκατασταθεί μέσα στο 2014 τότε θα χαθούν και άλλες μικρομεσαίες. Mεγάλες είναι όμως και οι απώλειες του εμπορίου. O τζίρος του λιανικού εμπορίου βαίνει πτωτικός από το 2010. Tότε σε σχέση με το 2009 είχε μειωθεί κατά 6,2%, το 2011 έναντι του 2010 έπεσε κατά 10% και το 2012 συγκριτικά με την προηγούμενη χρονιά κατρακύλησε 12,2%. Tο 2013 είναι επίσης μια άσχημη χρονιά, με τον τζίρο μήνα με τον μήνα να μειώνεται και μάλιστα με όχι και τόσο σταθερούς ρυθμούς.