Ο πολιτικός γρίφος της επόμενης ημέρας

Με το βλέμμα στραμμένο στην επόμενη μέρα των εκλογών, τα κόμματα δίνουν μια χωρίς προηγούμενο μάχη, όπου για όλους τους σχηματισμούς η απόσταση ανάμεσα στην επιτυχία και το Βατερλό είναι ελάχιστη.




Όλοι προεξοφλούν ότι η Δευτέρα που ξημερώνει, φέρνει ένα νέο πολιτικό τοπίο στη χώρα, κανείς όμως δεν βάζει το χέρι του στη φωτιά για το τι ακριβώς θα προκύψει από την κάλπη. Το ενδιαφέρον βεβαίως εστιάζεται στο ποιες θα είναι οι πολιτικές εξελίξεις, αν αυτές θα οδηγήσουν σε πρόωρες εκλογές ή σε ανακατατάξεις που κανείς εκ των προτέρων δεν μπορεί να προβλέψει. Όπως έλεγε κυβερνητικό στέλεχος, «είναι ριψοκίνδυνο να κάνει κάποιος προβλέψεις γιατί θα έχει την τύχη των... δημοσκόπων με τα exit polls». Εξίσου ριψοκίνδυνο ωστόσο μπορεί να αποδειχτεί η κατάστρωση σχεδιασμών ή η αποφυγή «σχεδίων Β» για την επόμενη μέρα, που η κάλπη μπορεί να ανατρέψει...

Πανστρατιά κηρύσσει το Μαξίμου για να εξασφαλίσει την υψηλότερη δυνατή συσπείρωση της βάσης

Από το βράδυ της περασμένης Κυριακής, τα κόμματα επιχειρούν πιο προσεκτικές προσεγγίσεις για την επόμενη μέρα, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά στο ενδεχόμενο διεξαγωγής πρόωρων εθνικών εκλογών. Όλοι -πλην του Π. Καμμένου των ΑΝ.ΕΛ.- κάνουν λόγο είτε για συντήρηση της σταθερότητας είτε για ραγδαίες πολιτικές εξελίξεις, χωρίς αυτές να προσδιορίζονται επακριβώς. Άλλωστε αποδείχτηκε -πέραν των δημόσιων τοποθετήσεων των κομμάτων- ότι η ανάγνωση των αποτελεσμάτων του πρώτου γύρου των εκλογών ήταν εξαιρετικά δύσκολη και πολυσήμαντη.

Στην πρώτη γραμμή, τουλάχιστον σε ό,τι αφορά τα δύο μεγαλύτερα κόμματα, τη ΝΔ και το ΣΥΡΙΖΑ, μπαίνει ο στόχος της πρωτιάς στην ευρωκάλπη και της μεγαλύτερης δυνατής συσπείρωσης. Τι γίνεται όμως μετά; Για το Μαξίμου, η εκδοχή της εθνικής κάλπης αποκλείστηκε εξαρχής από τις παρεμβάσεις του κυβερνητικού εκπροσώπου. Δεν τίθεται θέμα εκλογών, έλεγε ο Σ. Κεδίκογλου, προσθέτοντας πως «οι Έλληνες πολίτες με την ψήφο τους θα διασφαλίσουν τη σταθερότητα» και ότι «η σταθερότητα είναι στοίχημα για να στηριχθεί η οικονομία και να μη χαθούν οι επενδύσεις».

Οι επιτελείς του πρωθυπουργού γνωρίζουν ωστόσο ότι για την αποφυγή μιας ανεπιθύμητης αναμέτρησης απαιτούνται δύο προϋποθέσεις. Η μια έχει να κάνει με μια καλή επίδοση της ΝΔ στην ευρωκάλπη. Η εκπρόσωπος Τύπου της ΝΔ Άννα-Μισέλ Ασημακοπούλου μπορεί βεβαίως να δηλώνει ότι το κόμμα της πάει για πρωτιά, ωστόσο οι αναλύσεις των επιτελών στο Μαξίμου θεωρούν ότι κριτήριο θα αποτελέσει η διαφορά με τον ΣΥΡΙΖΑ -εφόσον το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης έρθει πρώτο στις ευρωεκλογές- να είναι όσο το δυνατό μικρότερη.

Η δεύτερη προϋπόθεση έχει να κάνει με τις επιδόσεις του κυβερνητικού εταίρου, του ΠΑΣΟΚ. Παρά τους δραματικούς τόνους που χρησιμοποίησε ο πρόεδρος Ευάγγ. Βενιζέλος, οι τόνοι με τα διλήμματα περί εκλογών και νομιμοποίησης της κυβέρνησης είναι πιο συγκρατημένοι από το βράδυ της περασμένης Κυριακής. Υπάρχει και η εκτίμηση του υποψήφιου ευρωβουλευτή της ΝΔ Γ. Κύρτσου, που θεωρεί ότι το ΠΑΣΟΚ δεν θα γίνει ο καταλύτης για πρόωρες εκλογές μέσα στο καλοκαίρι γιατί -όπως λέει- «είναι σαν να θέλουν οι γαλοπούλες την Ημέρα των Ευχαριστιών στις ΗΠΑ, να πάνε για σφαγή μια ώρα αρχύτερα». Ενδιαφέρον από την άποψη αυτή έχει η τοποθέτηση του γραμματέα της ΚΕ του ΠΑΣΟΚ Νίκου Ανδρουλάκη ότι «όταν ένα κόμμα παίρνει 12% στις προηγούμενες εκλογές, κάθε ψήφος παρακάτω είναι ένα μήνυμα για την πολιτική που ακολούθησε το κόμμα αυτό. Αυτό αφορά το κόμμα μας. Όχι την κυβέρνηση». Μένει να αποδειχτεί πώς βλέπουν το πρόβλημα άλλοι παράγοντες στο ΠΑΣΟΚ, όπως ο Γιώργος Παπανδρέου... Ωστόσο για τη ΝΔ το πρόβλημα των συμμαχιών παραμένει οξύ στον ορίζοντα. Οι «καθαρές» υποψηφιότητες στην Αττική δεν «περπάτησαν» και το πρόβλημα της συσπείρωσης αναδείχτηκε οξύ. Ακόμα οξύτερο είναι το ερώτημα, ποιοι θα είναι οι σύμμαχοι της ΝΔ σε μια πολιτική ανακατάταξη μετά τις ευρωεκλογές. Εδώ τα πράγματα δυσκολεύουν. Ακόμα και αν γίνουν εθνικές εκλογές, το πρόβλημα των συμμαχιών δεν λύνεται, αφού δεν γίνεται λόγος για αυτοδυναμία, με ποσοστά της τάξης του 20-25%... Αντίθετα, από τις υπάρχουσες δυνάμεις, η ΔΗΜΑΡ κρατά αποστάσεις ασφαλείας-θέτοντας θέμα ηγεσίας στη ΝΔ για οποιαδήποτε προσέγγιση. Τα άλλα κόμματα και κινήσεις στον ευρύτερο χώρο κινούνται ανταγωνιστικά στη ΝΔ, με τους ΑΝΕΛ, μόνο, να μιλούν για κυβέρνηση εθνικής σωτηρίας, «φλερτάροντας» με το ΣΥΡΙΖΑ. Μεγάλο πρόβλημα παραμένει η απώλεια ψήφων προς τη Χρυσή Αυγή, που περιπλέκει τους όποιους σχεδιασμούς. Και δεν φτάνει που μικρότερες πολιτικές κινήσεις κινούνται σε ασύμπτωτη πορεία, ήρθε και ο Νικ. Κακλαμάνης την επομένη του πρώτου γύρου στην Αθήνα να αναγγείλει... ανασυγκρότηση της Κεντροδεξιάς. «Εγώ θα ξεκινήσω μία προσπάθεια ανασυγκρότησης και ενοποίησης της Κεντροδεξιάς. Γνωρίζω τις δυσκολίες, γνωρίζω ότι άνθρωποι όπως ο Π. Καμμένος και ο Γ. Καρατζαφέρης έχουν πει ότι «με την παρούσα ηγεσία στη ΝΔ εμείς δεν θέλουμε να ακούσουμε κουβέντα», αλλά εκτιμώ ότι μία μεγάλη ιδεολογική παράταξη δεν είναι καλό μόνο για τον εαυτό της, είναι καλό και για τη σταθερότητα του δημοκρατικού πολιτεύματος. Εδώ κολλάει η λέξη σταθερότητα και όχι στα διλήμματα σχετικά με τις εκλογές». Η ΝΔ, αποφεύγοντας την κακοτοπιά των πρόωρων εκλογών, καλείται με άλλα λόγια να διαχειριστεί μια εξαιρετικά δύσκολη κατάσταση για τη σταθεροποίηση της κυβέρνησης αλλά και την περιλάλητη ανασυγκρότηση του κεντροδεξιού χώρου, που καρκινοβατεί.

Ο παράγοντας Χρυσή Αυγή και οι νέοι γρίφοι της αναμέτρησης

Αν όμως προκύψει «εκλογικό ατύχημα» -κατά την έκφραση υπουργού της ΝΔ- τότε όλοι θα πρέπει να προσμετρήσουν στους σχεδιασμούς τους, τον παράγοντα Χρυσή Αυγή. Οι επιδόσεις της στον πρώτο γύρο αλλά και οι μετρήσεις που «τρέχουν», φανερώνουν μια σταθεροποίηση, αν όχι ενίσχυση, της παρουσίας της μετά από εθνικές εκλογές, τέτοια που θα βάζει νέους γρίφους στο πολιτικό σύστημα για λύση. Μια άλλη παράμετρος θα είναι η επιδίωξη μικρότερων πολιτικών σχηματισμών, που δοκιμάζονται στις ευρωεκλογές, να δώσουν το «παρών» και στις εθνικές. Αυτό βεβαίως θα φανεί και από τα αποτελέσματα της Κυριακής, αλλά σε κάθε περίπτωση η τάση δημιουργίας ή ενίσχυσης σχηματισμών σε όλο το πολιτικό φάσμα -από το «Ποτάμι» μέχρι τις «Γέφυρες»- θα αποτελέσει έτσι ή αλλιώς παράμετρο που δεν θα μπορεί κανείς να αγνοήσει.

Αγωνία στον ΣΥΡΙΖΑ για την πρωτιά, πονοκέφαλος για το πρόβλημα της έλλειψης συμμαχιών

Στο ΣΥΡΙΖΑ, οι στόχοι για την επαύριο των ευρωεκλογών αναθεωρούνται σχεδόν καθημερινά. Οι τόνοι για άμεση διεξαγωγή εθνικών εκλογών -προσωρινά τουλάχιστον- έχουν πέσει, παρά το ότι ο ίδιος ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ έθετε τον πήχυ ψηλά την περασμένη Κυριακή σε κυριακάτική συνέντευξή του. Ωστόσο, ένα 24ωρο μετά, ο Αλ. Τσίπρας έλεγε πως «όσο πιο μεγάλη θα είναι η διαφορά, τόσο πιο γρήγορα θα έρθει το τέλος των αντιμνημονιακών πολιτικών». Ακόμα πιο προσεκτικός ο Δημ. Παπαδημούλης: «Πρωτιά έστω και με μια ψήφο είναι νίκη και αν καταφέρουμε να πάρουμε πάνω από το άθροισμα ΝΔ και "Ελιάς"-που είναι ένας στόχος όχι εύκολος- θα πρόκειται για θρίαμβο». «Και μόνο η ανάδειξη του ΣΥΡΙΖΑ ως πρώτο κόμμα, για πρώτη φορά, έχει τη δικιά της αξία», λέει ο Π. Σκουρλέτης. Θυμίζουμε ότι άλλα στελέχη, όπως ο Γ. Σταθάκης, έθεταν ως προϋπόθεση για εθνικές εκλογές την υπέρβαση του αθροίσματος ΝΔ-«Ελιάς».

Ο Ν. Βούτσης προβλέπει ραγδαίες εξελίξεις εφόσον η διαφορά ΣΥΡΙΖΑ-ΝΔ υπερβεί το 5%. Σε κάθε περίπτωση, ο ΣΥΡΙΖΑ θα βρεθεί αντιμέτωπος με ένα χρόνιο πρόβλημα, που θα οξυνθεί απότομα μετεκλογικά. Όσο πιο πιθανές θα θεωρούνται οι πρόωρες εκλογές, σε περίπτωση ευρείας νίκης του, τόσο πιο επιτακτική θα είναι η ανάγκη ανεύρεσης συμμάχων-πρόβλημα που αναδείχτηκε και τα τελευταία 24ωρα, με την αναζήτηση ψήφων ενόψει του δεύτερου γύρου των αυτοδιοικητικών εκλογών. Ωστόσο, τα προβλήματα με τους «εν δυνάμει» συμμάχους είναι σοβαρά. Η ΔΗΜΑΡ αντιμετωπίζει σοβαρή μείωση δυνάμεων και παραμένει επικριτική στις επιλογές του ΣΥΡΙΖΑ. ΟΙ ΑΝΕΛ βρίσκονται σε τροχιά πτώσης -αν και ο Π. Καμμένος επιμένει για σχηματισμό «κυβέρνησης ενότητας» από αυτούς «που δεν προσκύνησαν τη Μέρκελ». Η στροφή προς του ΚΚΕ, με την ανοιχτή στήριξη των υποψήφιων δημάρχων στην Πάτρα, την Πετρούπολη και το Χαϊδάρι, δεν είχε την αναμενόμενη ανταπόκριση και όλα δείχνουν μια καθολική ρήξη του Περισσού με το ΣΥΡΙΖΑ και την επομένη της ευρωκάλπης.

Στον ΣΥΡΙΖΑ δεν αγνοούν το σενάριο μιας αναπαραγωγής του αδιεξόδου σε περίπτωση εθνικών εκλογών, με παντελή έλλειψη αυτοδυναμίας και με ενδεχόμενη την προσέγγιση ακόμα και «μνημονιακών δυνάμεων» ή, έστω, παραγόντων που ενδέχεται να διαφοροποιηθούν. Δεν πέρασε ασχολίαστη η τοποθέτηση του Αλ. Τσίπρα την περασμένη Κυριακή ότι «η δυναμική των εκλογών θα αναγκάσει τα μνημονιακά κόμματα να αλλάξουν ηγεσίες και πολιτική». Και ακόμα η αναφορά του σε πρόσωπα ή δυνάμεις που δεν πρωταγωνιστούν σήμερα αλλά ασφυκτιούν: «Αν χειραφετηθούν από τις ηγεσίες τους, θα μπορούσαν ενδεχομένως να συμβάλουν στο μεγάλο και δύσκολο έργο της κοινωνικής σωτηρίας, το οποίο δεν θα είναι ένα κομματικό σχέδιο αλλά εθνική υπόθεση». Η αναφορά αυτή του προέδρου του ΣΥΡΙΖΑ, μόνο απαρατήρητη δεν πέρασε από τα στελέχη του «Αριστερού Ρεύματος», που κρατούν λογαριασμό για τις μετεκλογικές συζητήσεις εντός των τειχών...

Αν και οι τοποθετήσεις των κομμάτων απέναντι στο ενδεχόμενο πρόωρων εθνικών εκλογών είναι προσεκτικές και πάντως σε συνάρτηση με ό,τι προκύψει από την ευρωκάλπη, παλαίμαχος κοινοβουλευτικός μάς επισήμαινε ότι «μπορεί όλοι να ξορκίζουν τις εκλογές, ωστόσο αυτές να προκύψουν». Κι αυτό καθώς η κυβέρνηση, εάν αποδυναμωθεί πολιτικά, θα είναι ακόμα πιο δύσκολο να διαχειριστεί κρίσιμες αποφάσεις με την ισχνή κοινοβουλευτική της πλειοψηφία -οι εξελίξεις για τον αιγιαλό, το ΤΑΙΠΕΔ πέρασαν σε δεύτερη μοίρα λόγω προεκλογικού κλίματος, αλλά αποτελούν βαρόμετρο για τις μελλοντικές δυσκολίες. Η αξιωματική αντιπολίτευση εφόσον επιτύχει καθαρή νίκη θα είναι δύσκολο να αποφύγει τον πειρασμό να θέτει καθημερινά θέμα εκλογών, ιδιαίτερα ενόψει της διαπραγμάτευσης για το χρέος το φθινόπωρο. Όσο για τα μικρότερα κόμματα, είναι φανερό ότι θα συναρτήσουν τη στάση τους από τις μεθαυριανές επιδόσεις τους.