Ευρώπη-φρούριο, η απάντηση στα κύματα προσφύγων

Απογοήτευση και προβληματισμός κυριαρχεί μετά τις αποφάσεις που έλαβε η έκτακτη σύνοδος κορυφής της ΕΕ, με αντικείμενο την αντιμετώπιση της ανθρωπιστικής κρίσης και των θανάτων εκατοντάδων προσφύγων στη Μεσόγειο.



Η τοποθέτηση του εκπροσώπου της γαλλικής κυβέρνησης είναι αποκαλυπτική: «Έπρεπε να περιμένουμε δράματα, τα οποία έχουν πολλαπλασιαστεί τις τελευταίες εβδομάδες, για να επανέλθουμε σε ευρωπαϊκή κλίμακα στον μηχανισμό που είχε θέσει σε εφαρμογή η Ιταλία. Επιστρέφουμε σε μια κάπως αναβαθμισμένη δέσμευση της Ευρώπης, αλλά πρόκειται για ένα τίποτα σε σχέση με το διακύβευμα», δήλωσε ο Στεφάν λε Φολ, σχολιάζοντας τα μέτρα τα οποία συμφώνησαν οι «28».

Ο Γάλλος αξιωματούχος έχει απόλυτο δίκιο και τα όσα είπε αντανακλούν τις σοβαρότατες ενστάσεις που έχουν ήδη διατυπωθεί από πολλές πλευρές και διεθνείς οργανισμούς, που επιμένουν πως δεν αντιμετωπίζονται τα αίτια της κρίσης, αλλά μόνο οι συνέπειές της -κι αυτές, αποσπασματικά και ανεπαρκώς.

Επί της ουσίας, αυτό που αποφασίστηκε προχθές το βράδυ στις Βρυξέλλες είναι να ενεργοποιηθεί και πάλι (έστω και με διαφορετικό όνομα) η επιχείρηση «Mare Nostrum», η οποία είχε τερματιστεί πέρυσι το φθινόπωρο, επειδή είχε θεωρηθεί πολύ... ακριβή: Οι δαπάνες θα αυξηθούν από τα 2,9 στα 9 εκατομμύρια ευρώ μηνιαίως, ενώ θα διατεθούν περισσότερα πλωτά μέσα για τον έλεγχο της «καυτής» ζώνης που χωρίζει τα παράλια της βόρειας Αφρικής και (δευτερευόντως) της Τουρκίας από τις ευρωπαϊκές ακτές.

Πρακτικά, δηλαδή, οι ηγέτες της ΕΕ διεμήνυσαν ότι ναι μεν θεωρούν απαράδεκτα μεγάλο τον αριθμό των θανάτων που έχουν καταγραφεί ως τώρα, καθώς έχουν ξεπεράσει τους 1.750 από τις αρχές του έτους, όμως θεωρούν επιτυχία τους τη μείωση των «απωλειών» στα επίπεδα του 2014 -όταν είχαν πνιγεί στα νερά της Μεσογείου κάπου 3.500 άνθρωποι...

Όσον αφορά στο αίτημα της υποδοχής περισσότερων προσφύγων στην Ευρώπη, η αλήθεια είναι ότι απορρίφθηκε, καθώς έγινε λόγος για περίπου 5.000 επιπλέον, τη στιγμή που ο αριθμός των ανθρώπων που θα επιχειρήσουν να διασχίσουν φέτος τη Μεσόγειο ενδέχεται να είναι διπλάσιος από πέρυσι και να αγγίξει το μισό εκατομμύριο!

Εξαιρετικά επιφυλακτικός για το τι μέλλει γενέσθαι εμφανίστηκε και ο ΟΗΕ. Όπως τονίζεται σε ανακοίνωση της Ύπατης Αρμοστείας για τους Πρόσφυγες, «τελικά, τα μέτρα θα κριθούν στο κατά πόσο θα υπάρξει μείωση στις ανθρώπινες ζωές που χάνονται, θα προσφερθεί πρόσβαση σε συνθήκες προστασίας στην Ευρώπη χωρίς να χρειαστεί η διάσχιση της Μεσογείου και θα διαμορφωθεί ένα αποτελεσματικό Ενιαίο Σύστημα Ευρωπαϊκού Ασύλου, το οποίο να ανταποκρίνεται πραγματικά στις δεσμεύσεις περί αλληλεγγύης και καταμερισμού των ευθυνών».

Αλλά και η καγκελάριος της Γερμανίας προτίμησε να τηρήσει χαμηλούς τόνους. «Το πρώτιστο μέλημα είναι να σωθούν ανθρώπινες ζωές (...) Οι πράξεις πρέπει να ακολουθήσουν τα λόγια. Μόνο τότε θα μπορέσουμε να πούμε ότι το σημερινό Συμβούλιο είχε νόημα», δήλωσε η Άνγκελα Μέρκελ, η οποία δεν παρέλειψε να παραπονεθεί για την «πολύ άδικη» κατανομή των προσφύγων στην Ευρώπη μιας και, όπως ισχυρίστηκε, η χώρα της και η Σουηδία δέχονται δυσανάλογα μεγάλο βάρος των αιτήσεων ασύλου -το 45% του συνόλου, όπως εκτίμησε.

Όσο για τον Βρετανό πρωθυπουργό, Ντέιβιντ Κάμερον, παρά τη γενναιόδωρη προσφορά του -τη ναυαρχίδα του στόλου, τρία περιπολικά σκάφη και τρία ελικόπτερα- ξεκαθάρισε ότι στόχος είναι να μην φτάσει ούτε ένας παραπάνω πρόσφυγας στο έδαφος της χώρας του, ειδικά πριν τις εκλογές της 7ης Μαΐου...

Μακριά από εμάς το κακό...

Οι ηγέτες της Ε.Ε. δεν θέλουν, δεν τολμούν ή δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν τα αίτια. Γι' αυτό, στρέφουν τα πυρά τους στις συνέπειες

Η λογική των Ευρωπαίων ηγετών είναι απλή: Κύματα προσφύγων θα υπάρχουν ούτως ή άλλως, καθώς οι πόλεμοι και οι εμφύλιες συγκρούσεις μαίνονται στη «γειτονιά», ενώ η φτώχεια θερίζει. Η ΕΕ είναι πολύ μικρή για να σταματήσει όλα αυτά τα φαινόμενα, ενώ δεν έχει καμία πρόθεση να καυτηριάσει τις δικές της ευθύνες για την κατάσταση που έχει δημιουργηθεί ούτε φυσικά να αλλάξει πολιτική.

Αρκετές από τις χώρες προέλευσης και διέλευσης των προσφύγων (όπως η Συρία, το Ιράκ και η Λιβύη) είναι διαλυμένες και δεν υπάρχει κυβέρνηση για να λάβει και να επιβάλει αποφάσεις, ενώ άλλες (όπως η Τουρκία) είναι απρόθυμες να συνεργαστούν, παίζουν τα δικά τους παιχνίδια ή ζητούν ανταλλάγματα που δεν μπορούν να δοθούν.

Υπό αυτό το πρίσμα, δύο είναι οι ρεαλιστικές απαντήσεις: Η μία είναι η διάθεση μέσων για την ασφαλή μεταφορά στην Ευρώπη όσο των δυνατόν περισσότερων ανθρώπων θέλουν να γλιτώσουν από τις ζώνες του θανάτου, σε συνδυασμό με τη δημιουργία δομών για τη φροντίδα τους -αυτή την εκδοχή έχουν υιοθετήσει ο ΟΗΕ, η Διεθνής Υπηρεσία Μετανάστευσης, η Διεθνής Αμνηστία, οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα και δεκάδες άλλες οργανώσεις.

Η άλλη συνίσταται στη δημιουργία ενός νοητού φράχτη στη Μεσόγειο, κατ΄αναλογία με αυτούς που υπάρχουν στον Έβρο, την κατεχόμενη Δυτική Όχθη ή τα σύνορα ΗΠΑ-Μεξικού, σε συνδυασμό με τα πλήγματα κατά των λαθρεμπόρων και των υποδομών τους. Αυτό το μοντέλο υιοθέτησαν πρακτικά οι «28», στη λογική «μακριά από εμάς το κακό».