Τα οικονομικά οφέλη που επιδιώκει ο Αλέξης Τσίπρας στη Μόσχα

Οι ισχυροί της Ευρώπης και ειδικά οι Γερμανοί είναι σαφές πως δεν βλέπουν με καλό μάτι τα ανοίγματα των εταίρων τους προς «τρίτες χώρες».




Ειδικά όταν αυτά γίνονται χωρίς... άδεια, αφορούν χώρες με τις οποίες οι ίδιοι έχουν ανοιχτούς λογαριασμούς και, ακόμη χειρότερα, μπορεί να εκληφθούν ως αντιπερισπασμός στις δικές τους απαιτήσεις και πιέσεις. Κάτι ανάλογο συμβαίνει, όπως είναι γνωστό, με τους Αμερικανούς, οι οποίοι έχουν εξίσου αν όχι περισσότερο ανεπτυγμένο το αίσθημα της... κηδεμονίας απέναντι στους συμμάχους τους. Πολύ περισσότερο εάν αυτό συμβαίνει σε μια εποχή και μια περιοχή που οι γεωπολιτικές ισορροπίες είναι εξαιρετικά εύθραυστες και οι ανακατατάξεις διαρκείς και επικίνδυνες. Ετσι, είναι φυσικό τα ανοίγματα της νέας ελληνικής κυβέρνησης προς τη Μόσχα να αντιμετωπίζονται τουλάχιστον με καχυποψία και από τους δύο. Οι οποίοι φροντίζουν να της διαμηνύσουν πως δεν πρέπει επ' ουδενί να περάσει ορισμένα αποδεκτά όρια -και πως, σε κάθε περίπτωση, αυτοί θα έχουν τον τελευταίο λόγο όταν και εφόσον έρθει η ώρα να ληφθούν κάποιες σοβαρές αποφάσεις. Διατηρώντας, παράλληλα, το δικαίωμα των... αντιμέτρων εάν κρίνουν πως θίγονται.

Στη Μόσχα θα βρίσκεται τη Μεγάλη Τετάρτη και Μεγάλη Πέμπτη ο Έλληνας πρωθυπουργός. Έτσι, την ώρα που θα είναι σε εξέλιξη η μάχη στο νέο και κρίσιμο EuroWorkingGroup, ο Αλέξης Τσίπρας θα συναντάται με τον Βλαντιμίρ Πούτιν, τον Ντμίτρι Μεντβέντεφ και τον επικεφαλής της Gazprom, Αλεξέι Μίλερ, στο πλαίσιο μιας επίσκεψης η οποία έχει χαρακτηριστεί από τον Παναγιώτη Λαφαζάνη ως «σταθμός για την ανάπτυξη των ελληνορωσικών σχέσεων». Ο υπουργός Παραγωγικής Ανασυγκρότησης, Περιβάλλοντος και Ενέργειας βρέθηκε, άλλωστε, στη ρωσική πρωτεύουσα στις αρχές της εβδομάδας, προκειμένου να προετοιμάσει τις συμφωνίες τις οποίες θα υπογράψει ο πρωθυπουργός -κάτι που είχε κάνει, πριν από αυτόν, και ο υπουργός Εξωτερικών, Νίκος Κοτζιάς.
Τα οικονομικά οφέλη που επιδιώκει ο Αλέξης Τσίπρας στη Μόσχα

Πυκνές επαφές
Είναι δε γεγονός ότι οι πυκνές επαφές Αθήνας - Μόσχας το τελευταίο δίμηνο, με αποκορύφωμα την επίσκεψη Τσίπρα, έχουν τροφοδοτήσει μια εκτεταμένη σεναριολογία όσον αφορά τους στόχους και τις δυνατότητες της ελληνικής πλευράς -ειδικά στο επίπεδο της ενέργειας. Συνεκμετάλλευση κοιτασμάτων πετρελαίου και φυσικού αερίου, κατασκευή νέων αγωγών, ευνοϊκοί όροι για την αγορά φυσικού αερίου, αλλά και εκ νέου άνοιγμα της ρωσικής αγοράς στα αγροτικά προϊόντα, ενίσχυση του τουριστικού ρεύματος, ακόμη και δάνειο πολλών δισ. από το Κρεμλίνο προκειμένου να ξεπεραστούν τα τεράστια προβλήματα ρευστότητας που αντιμετωπίζει η Ελλάδα αυτή την περίοδο -αυτές είναι μερικές από τις εκδοχές που έχουν δει το φως της δημοσιότητας.
Τα οικονομικά οφέλη που επιδιώκει ο Αλέξης Τσίπρας στη Μόσχα

Βεβαίως, όπως λέει ο σοφός λαός, όπου ακούς πολλά κεράσια πάρε μικρό καλάθι. Κάτι που ισχύει ακόμη περισσότερο στα θέματα των ενεργειακών πόρων -άλλωστε, τις τελευταίες δεκαετίες, στην Ελλάδα (και όχι μόνο) έχουν επανειλημμένως «ανακαλυφθεί» χρυσοφόρα κοιτάσματα πετρελαίου και φυσικού αερίου, τα οποία θα μπορούσαν όχι απλώς να λύσουν άπαξ διά παντός το δημοσιονομικό πρόβλημα της χώρας, αλλά και να διασφαλίσουν ζωή χαρισάμενη για τις επόμενες γενιές. Μόνο που, στην πράξη, από όλα αυτά έχει απομείνει ο Πρίνος, με ένα κοίτασμα χαμηλής σχετικά ποιότητας, το οποίο εξαντλείται...

Τα πραγματικά δεδομένα
Ας πατήσουμε φρένο στη φαντασία, λοιπόν, και ας αντιμετωπίσουμε το ταξίδι του πρωθυπουργού και τις ελληνορωσικές σχέσεις με βάση τα πραγματικά δεδομένα. Όσον αφορά, για παράδειγμα, τη συμμετοχή ρωσικών ομίλων στους διαγωνισμούς για την έρευνα για κοιτάσματα στο Ιόνιο και την Κρήτη, αυτή δεν σημαίνει αυτομάτως πως υπάρχουν, ούτε μας δείχνει το μέγεθός τους ή το κατά πόσο είναι συμφέρουσα η εκμετάλλευσή τους. Επίσης, αναφορικά με τον αγωγό Turkish Stream, ο οποίος αποτελεί τη ρελάνς της Μόσχας μετά την εγκατάλειψη του South Stream λόγω του βέτο της Ε.Ε., αποτελεί ένα σχέδιο που ουσιαστικά βρίσκεται ακόμη στον αέρα (ρεπορτάζ στη σελ. 27).

Εκτός ενέργειας, επίσης, συνιστά τουλάχιστον αυθαιρεσία ο ισχυρισμός ότι η Ελλάδα θα διασωθεί οικονομικά από τη Ρωσία -για δύο τουλάχιστον λόγους: Από τη μία, επειδή η ρωσική οικονομία βρίσκεται σε στενωπό, λόγω των δυτικών κυρώσεων και της χαμηλής τιμής του πετρελαίου, με αποτέλεσμα να έχει ανάγκη τη ρευστότητα που έχει σωρεύσει στα προηγούμενα χρόνια. Και από την άλλη, διότι μια τέτοια στροφή προς τη Μόσχα θα συνιστούσε ριζικό και «μονομερή» επαναπροσανατολισμό της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής, καθιστώντας το ρήγμα με Ε.Ε. και ΗΠΑ πολύ δύσκολο να γεφυρωθεί -κάτι που η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ μάλλον έχει αποκλείσει.

Πρακτικά, λοιπόν, αυτά που είναι ρεαλιστικό να επιδιώκει ο πρωθυπουργός είναι τα εξής: Πρώτον, μια περαιτέρω μείωση της τιμής πώλησης του ρωσικού φυσικού αερίου, με προσδοκώμενο όφελος 200-300 εκατ. ευρώ ετησίως. Δεύτερον, «κούρεμα» κατά 50 εκατ. του προστίμου που καλείται να καταβάλει η Ελλάδα επειδή πέρυσι δεν απορρόφησε το σύνολο των ποσοτήτων που προβλέπουν τα συμβόλαια με την Gazprom. Τρίτον, άρση του εμπάργκο εξαγωγής ελληνικών αγροτικών προϊόντων στη ρωσική αγορά, που μπορεί να φέρει στη χώρα γύρω στα 200 εκατ. ευρώ (ρεπορτάζ στη σελ. 26). Και τέλος, κίνητρα για μεγαλύτερη έλευση Ρώσων τουριστών στη νέα περίοδο, καθώς πέρυσι η μείωσή τους στέρησε την Ελλάδα από έσοδα της τάξης των 300 εκατ. ευρώ.

Τα 3 «καυτά» μέτωπα

Φυσικό αέριο
Μετά την περυσινή μείωση της τιμής κατά 15%, η Ελλάδα πληρώνει στους Ρώσους κάτι λιγότερο από 400 δολ. στα 1.000 κ.μ., για περίπου 2,6 δις κυβικά ετησίως. Ελπίζει δε ότι φέτος θα καταφέρει να μειώσει την τιμή κοντά στα 300 δολ., εξοικονομώντας σοβαρό ποσό.

Αγροτικά προϊόντα
Το εμπάργκο που έχει επιβάλει η Μόσχα στις εισαγωγές από την ΕΕ, ως αντίμετρα στις κυρώσεις σε βάρος της λόγω Ουκρανίας, κοστίζει ακριβά στους Έλληνες παραγωγούς -ως και 200 εκατ. ευρώ. Το Κρεμλίνο έχει αφήσει ανοιχτό να εξαιρέσει την Ελλάδα -μαζί με Κύπρο, Ουγγαρία.

Τουρισμός
Το 2014, οι Ρώσοι ήταν ίσως η μοναδική κατηγορία τουριστών για την οποία καταγράφηκε μείωση των αφίξεων στην Ελλάδα, κατά σχεδόν 8%, με τα έσοδα να είναι μειωμένα κατά 200 εκατ. ευρώ. Η κυβέρνηση θα επιδιώξει να αντιστρέψει αυτή την εικόνα φέτος.

Η «άλλη πλευρά» της επίσκεψης Τσίπρα
Πολιτικό μήνυμα προς Ε.Ε. και ΗΠΑ

«Άραβες: Θα στηρίξουμε τη δραχμή», ήταν ο τίτλος του «Έθνους» στις 14 Σεπτεμβρίου 1981, που επικαλούνταν δηλώσεις του Ανδρέα Παπανδρέου, σχεδόν ένα μήνα πριν τον ιστορικό εκλογικό του θρίαμβο.

Σχεδόν ενάμιση χρόνο αργότερα, στις 22 Φεβρουαρίου 1983, η εφημερίδα έκανε λόγο για «Ιστορικό Άνοιγμα», σχολιάζοντας τη συνάντηση του πρωθυπουργού (πλέον) Παπανδρέου με τον ομόλογό του της ΕΣΣΔ, Νικολάι Τιχόνοφ. Και την ίδια χρονιά, στις 19 Ιουνίου, επέλεγε ως τίτλο το «Μάχη του Ανδρέα μέσα στην ΕΟΚ», σημειώνοντας ανάμεσα στα άλλα ότι ο πρωθυπουργός αγωνίζεται «για την κατοχύρωση μιας ανεξάρτητης εξωτερικής πολιτικής».

Αυτό ακριβώς το είδος πολιτικής, καθώς και το δικαίωμα στην άσκησή της, έστω και για επικοινωνιακούς λόγους, επικαλείται τώρα και η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ, απαντώντας στις επικρίσεις (εντός και εκτός συνόρων) για τα «ανοίγματα» προς τη Μόσχα, αλλά και προς το Πεκίνο. Επιδιώκοντας με τις ενέργειές της να στείλει το μήνυμα ότι οι πόρτες είναι ανοιχτές και προς άλλες κατευθύνσεις, οι οποίες διατηρούν έντονο ενδιαφέρον για την Ελλάδα και θα ήθελαν να την πάρουν με το μέρος τους. Αν χρειαστεί δε θα τη δανείσουν, όπως αφήνουν να εννοηθεί ο πρωθυπουργός και πρωτοκλασάτοι υπουργοί του -με την ελπίδα οι Γερμανοί να πιστέψουν πως «υπάρχουν και αλλού πορτοκαλιές που κάνουν πορτοκάλια» και οι Αμερικανοί να θορυβηθούν και να τραβήξουν το αυτί της Μέρκελ, από τον φόβο μήπως η Ελλάδα ενταχθεί σε διαφορετικό στρατόπεδο.

Πρόκειται, άραγε, για ένα υπαρκτό «Σχέδιο Β», που θα τεθεί σε εφαρμογή στην περίπτωση που ζορίσουν πολύ τα πράγματα και οι εταίροι μας δείξουν αποφασισμένοι να στραγγαλίσουν την Ελλάδα; Ή μήπως έχουμε να κάνουμε με μία από τις συνηθισμένες μπλόφες της πολιτικής και της διπλωματίας; Αν και οι όρκοι που έχει πάρει αυτή η κυβέρνηση στο όνομα της ΕΕ, του ευρώ και της ενότητας της Ευρώπης δεν αφήνουν πολλά περιθώρια αμφιβολίας για το ποια είναι η σωστή απάντηση, είναι γεγονός ότι η Αθήνα δεν στερείται επιχειρημάτων και δικαίου στη συγκεκριμένη περίπτωση. Άλλωστε, είναι αρκετές οι χώρες της ΕΕ που διαφωνούν ανοιχτά ή συγκαλυμμένα με την προοπτική ρήξης με τη Ρωσία, ενώ από την πλευρά τους, οι ισχυροί έχουν αποδείξει πως ότι πρόκειται για τα εθνικά τους συμφέροντα, γράφουν στα παλαιότερα των υποδημάτων τους την «κοινή εξωτερική πολιτική».