Το ριζοσπαστικό plan B της ΕΚΤ

O Μάριο Ντράγκι την προηγούμενη εβδομάδα άνοιξε τον δρόμο για παράλληλες σκέψεις αναφορικά με τη νομισματική πολιτική της Ευρωζώνης.



Στη συνάντηση του συμβουλίου της ΕΚΤ, ο πρόεδρός της υπονόησε ότι θα πρέπει στην επόμενη σύνοδο του Δεκεμβρίου να δούμε καλά όλα τα εργαλεία νομισματικής πολιτικής που είναι διαθέσιμα.

Αυτό είναι καλοδεχούμενο και ταυτόχρονα ατυχές. Καλοδεχούμενο για το τι λέει αναφορικά με την αποφασιστικότητα να μπει ξανά ο πληθωρισμός εντός στόχου, ατυχές, γιατί δεν θα έπρεπε να είναι απαραίτητο. Η Ευρωζώνη είναι ξανά σε μια θέση όπου η οικονομική ανάκαμψη ασθμαίνει, πριν καλά καλά ξεκινήσει, ενώ τα ρίσκα παγκοσμίως αυξάνονται και ο πληθωρισμός παραμένει εκτός στόχου.

Τι θα πρέπει να περιλαμβάνει αυτή η παράλληλη σκέψη; Επέκταση του QE πέρα από το προκαθορισμένο όριο του Σεπτεμβρίου του 2016; Νέα μείωση των επιτοκίων; Αυτό περιμένουν οι περισσότεροι, αλλά αυτό θα είναι κάθετη σκέψη, όχι παράλληλη. Η τελευταία θα έπρεπε να μας οδηγεί πέρα από συμβατικές προσεγγίσεις.

Πρέπει να ξεκινήσουμε θυμίζοντας στους εαυτούς μας τους λόγους που είμαστε σε αυτή τη θλιβερή θέση μόλις εννέα μήνες μετά την έναρξη του QE. Η ΕΚΤ και άλλοι που κάνουν προβλέψεις ήταν απλά πολύ αισιόδοξοι για τις συνέπειες αυτού του, σχετικά μικρού, προγράμματος στον πληθωρισμό. Ο πληθωρισμός τον Σεπτέμβριο ήταν εκεί ακριβώς που βρισκόταν τον Μάρτιο. Ο δομικός πληθωρισμός ανέβηκε από μέσο ετήσιο ρυθμό 0,63% τον Μάρτιο, σε 0,88% τον Σεπτέμβριο, μια αύξηση 0,25 ποσοστιαίων μονάδων.

Αυτό το τελευταίο αποτελεί ένα δίκαιο μέτρο της επιτυχίας του προγράμματος. Ως επί το πλείστον, όμως, πιθανότατα προήλθε εξαιτίας του τέλους της πιστωτικής κρίσης στο ιταλικό τραπεζικό σύστημα. Το QE πραγματικά βοήθησε την Ιταλία. Αξιζε να γίνει και μόνο γι' αυτό τον λόγο. Αλλά αυτό σημαίνει ότι οι συνέπειες του QE από εδώ και πέρα δεν θα είναι τόσο μεγάλες.

Οι επικεφαλής της ΕΚΤ ίσως θέλουν να δείξουν πως η επέκταση του QE μπορεί να βάλει πάλι τον πληθωρισμό εντός στόχου, και ότι άλλοι όροι απαιτούνται για να συμβεί αυτό. Θα δουλέψει καλύτερα το QE, αν οι κυβερνήσεις της ευρωζώνης επιβαρυνθούν με υψηλότερα δημοσιονομικά ελλείμματα; Ο Ματέο Ρέντσι, ο Ιταλός πρωθυπουργός, χρησιμοποιεί κάθε υφιστάμενο τρικ για να καταστρατηγήσει τους κανόνες της Ε.Ε. για τους προϋπολογισμούς. Οι προηγούμενα προγραμματισμένες περικοπές είναι μικρότερες. Οι περικοπές φόρου μεγαλύτερες και του χειρίστου είδους. Ενάντια στη συμβουλή της Κομισιόν μειώνει αντιδημοφιλείς φόρους περιουσίας αντί για φόρους στην εργασία.

Μπορεί η ΕΚΤ να βρει έναν πολιτικά εφικτό τρόπο να βοηθήσει την προσπάθεια του Ρέντσι για δημοσιονομική επέκταση, όταν η Γερμανία και άλλοι βρίσκονται σε συρρίκνωση; Υπάρχουν τρόποι ώστε η ΕΚΤ να δημιουργήσει επιπλέον ζήτηση στην οικονομία; Η ΕΚΤ μπορεί να πρέπει να εξετάσει τον ίδιο τον στόχο για τον πληθωρισμό και να αναρωτηθεί αν ένας από τους λόγους που βρισκόμαστε σε αυτό το χάλι είναι εξαιτίας του τρόπου που τέθηκε ο στόχος: ρυθμός πληθωρισμού κάτω, αλλά κοντά στο 2%.

Εγινε για να ικανοποιηθεί η Γερμανία τα πρώτα χρόνια του ευρώ, αλλά αφήνει πολύ χώρο για ερμηνεία. Ξέρω οικονομολόγους στη Γερμανία που θεωρούν κάθε τιμή πάνω από το 1% ως συνεπής στον στόχο. Και γι' αυτούς ο σημερινός δομικός πληθωρισμός του 0,9% κάθε άλλο παρά αποτελεί επαρκή λόγο για να ξεδιπλωθεί το επόμενο νομισματικό «μπαζούκα».

Αναρωτιέμαι αν οι κυβερνήτες της ΕΚΤ θα κάνουν στους εαυτούς τους τη χάρη απλά να ξεκαθαρίσουν τον στόχο τους, όχι να τον αυξήσουν, αλλά να τον επανακαθορίσουν ως 2%, ούτε περισσότερο, ούτε λιγότερο. Ετσι θα ξεφορτωθούν κάθε αμφιβολία για το πού θέλουν να πάνε. Η προηγούμενη πνευματικά τεμπέλικη γενιά κεντρικών τραπεζιτών σκέφτηκε ότι η ασάφεια θα τους ήταν χρήσιμη. Η τωρινή γενιά έμαθε ότι η ασάφεια δουλεύει εναντίον της.

Δεν είμαστε ακόμα στο σημείο που οι κυβερνήτες της ΕΚΤ θα σκεφτούν πραγματικά ριζοσπαστικές προτάσεις, όπως η αύξηση του στόχου για τον πληθωρισμό ή ένα στόχο για το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν ή την πυρηνική επιλογή της χρήσης ενός νομισματικού ελικοπτέρου. Θα προσπαθήσουν πρώτα να εξαντλήσουν τα υφιστάμενα εργαλεία. Οι κεντρικοί τραπεζίτες είναι συντηρητικοί τύποι. Αλλά έχουν ένα λογικό ενδιαφέρον να αποτρέψουν την απώλεια της αξιοπιστίας τους.

Η συμβουλή μου είναι πρώτα να επεκτείνουν το υφιστάμενο πρόγραμμα στα απώτερα όρια, έναν ακόμα χρόνο QE, να συμφωνήσουν μια ακόμα μείωση του επιτοκίου καταθέσεων και να εξετάσουν προσθήκες στο μείγμα των εργαλείων, όπως τα εταιρικά ομόλογα. Αλλά πολύ σημαντικότερο: να έχουν ένα πραγματικά ριζοσπαστικό plan B έτοιμο να ξεδιπλωθεί το 2016, πριν το επόμενο σοκ που δεν θα βλέπουν ότι έρχεται. Θα το χρειαστούν.