Η παγκοσμιοποίηση απέτυχε να δημιουργήσει ισότιμες συνθήκες
για το εμπόριο, τις επενδύσεις και τη συμπεριφορά των επιχειρήσεων και
αυτός είναι ένας από τους παράγοντες που συμβάλλουν στην αρνητική στάση
κατά της εξωστρέφειας σε πολλές χώρες και τη μείωση της εμπιστοσύνης σε
κρατικούς θεσμούς, διαπιστώνει έκθεση του ΟΟΣΑ (Business and Finance
Outlook 2017). Μόνο με την αύξηση της διεθνούς συνεργασίας και τη
διασφάλιση ότι οι διεθνείς αγορές, οι εταιρείες και οι θεσμοί παίζουν με
τους ίδιους κανόνες μπορεί να αποκατασταθεί η αύξηση της
παραγωγικότητας, να αποφευχθεί η υπερβάλλουσα παραγωγική δυναμικότητα
και να βελτιωθεί η εμπιστοσύνη του κοινού, σημειώνει ο ΟΟΣΑ.
Σύμφωνα με την έκθεση, οι 35 χώρες του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης και άλλες 28 χώρες που εξετάσθηκαν, απελευθέρωσαν διαχρονικά σημαντικά τους περιορισμούς στις ξένες άμεσες επενδύσεις, αν και με βραδύτερο ρυθμό πιο πρόσφατα. «Ωστόσο, παραμένουν σημαντικές διαφορές μεταξύ των χωρών αναφορικά με τους θεσμικούς περιορισμούς για τις ξένες επενδύσεις. Πολλοί τομείς υπηρεσιών σε όλο τον κόσμο παραμένουν απρόσιτοι για ξένους επενδυτές, εμποδίζοντας την προοπτική αύξησης της παραγωγικότητας. Την τελευταία περίοδο, ορισμένες χώρες έγιναν πιο ευαίσθητες στις ξένες άμεσες επενδύσεις σε πρωτογενείς τομείς, κάνοντας πιο αυστηρό το καθεστώς για τους ξένους επενδυτές.
Ο ΟΟΣΑ καταρτίζει έναν δείκτη περιορισμών για τις ξένες επενδύσεις (FDI Regulatory Restrictiveness Index), ο οποίος αφορά μόνο στα θεσμοθετημένα μέτρα διακριτικής μεταχείρισης εις βάρος των ξένων επενδυτών (όπως περιορισμοί στις αγορές μετοχών από ξένους, διαδικασίες ελέγχου και έγκρισης, περιορισμοί για ξένο προσωπικό και άλλα λειτουργικά μέτρα). Ο δείκτης αυτός κυμαίνεται από το 0 (για μία ανοικτή οικονομία) έως το 1 (για μία κλειστή οικονομία). Η ελληνική οικονομία είναι πιο ανοικτή από τον μέσο όρο των χωρών του ΟΟΣΑ, με έναν συνολικό δείκτη 0,03 έναντι 0,07, ενώ είναι πιο ανοικτή και από πολλές χώρες της Ευρωζώνης. Οι κλάδοι της ελληνικής οικονομίας που ο δείκτης λαμβάνει την απόλυτα χαμηλότερη τιμή (0,00) είναι της μεταποίησης, του ηλεκτρισμού, της διανομής, των επικοινωνιών και των επενδύσεων στο real estate. Αντίθετα, την υψηλότερη τιμή έχει ο δείκτης στους κλάδους των μεταφορών (0,15) και των μέσων ενημέρωσης (0,11). Πιο ανοικτές είναι η πορτογαλική και η σλοβένικη οικονομία (με συνολικό δείκτη 0,01) καθώς και η Γερμανία, η Ολλανδία, η Ισπανία, η Φινλανδία και η Εσθονία (με συνολικό δείκτη 0,02). Οι ΗΠΑ έχουν συνολικό δείκτη 0,09, ενώ η Κίνα έχει 0,33.
Η έκθεση του ΟΟΣΑ υπογραμμίζει ότι η ενίσχυση της παγκόσμιας διακυβέρνησης και η συνεργασία σε χρηματοπιστωτικά θέματα και θέματα επιχειρήσεων συνεπάγεται τη δημιουργία «κανόνων του παιχνιδιού» που είναι δίκαιοι και γίνονται αντιληπτοί από όλους ως δίκαιοι. Ο ΟΟΣΑ υποστηρίζει ότι οι χώρες που συμμετέχουν σε παγκοσμιοποιημένες αγορές πρέπει να δεσμεύονται σε ένα κοινό σύνολο διάφανων αρχών, που είναι συνεπείς με τον αμοιβαία επωφελή ανταγωνισμό, εμπόριο και διεθνείς επενδύσεις. «Αυτό θα μείωνε τα προβλήματα που θα πρέπει να αντιμετωπισθούν από την εγχώρια πολιτική».
Η έκθεση αναφέρει τους τομείς, στους οποίους απαιτούνται μέτρα για να υπάρξουν ισότιμες συνθήκες:
• Κρατικές επιχειρήσεις: Αυτές οι εταιρείες αυξήθηκαν το 9,8% του Fortune global 500 (των 500 μεγαλύτερων επιχειρήσεων του κόσμου) σε σχεδόν 23% τα τελευταία χρόνια. Περιλαμβάνουν μεγάλες χρηματοπιστωτικές εταιρείες, που μπορούν να παίζουν κρίσιμο ρόλο στη χρηματοδότηση άλλων κρατικών επιχειρήσεων με ευνοϊκούς όρους στους περισσότερους επιχειρηματικούς κλάδους. Υπό το φως της αυξανόμενης σημασίας τους στην παγκόσμια σκηνή, είναι πολύ σημαντικό η διακυβέρνηση και η ιδιοκτησία των κρατικών επιχειρήσεων να σέβεται τις καλύτερες πρακτικές και να αποτρέπει την κρατική στήριξη ή επιδοτήσεις που διαστρεβλώνουν τον ανταγωνισμό.
• Η διαμόρφωση διασυνοριακών καρτέλ αυξάνει τις τιμές για τους καταναλωτές και ιδιαίτερα για τις οικογένειες με χαμηλό εισόδημα: Συνολικά, εντοπίστηκαν και επιβλήθηκαν ποινές σε 240 καρτέλ από το 1190 έως το 2015, που αφορούσαν σε πωλήσεις ύψους 7,5 τρισ. δολαρίων. Οι χώρες πρέπει να ενισχύσουν τους κανόνες σχετικά με τη χειραγώγηση των προσφορών και να μειώσουν τα εμπόδια στη συλλογή πληροφοριών και κοινών ερευνών μεταξύ Αρχών διαφορετικών χωρών.
• Απαιτείται αυστηρότερη εφαρμογή των νόμων για τις δωροδοκίες και τη διαφθορά για να βελτιωθεί το πρόσωπο της παγκοσμιοποίησης στην παγκόσμια οικονομία. Η κερδοσκοπική συμπεριφορά (rent-seeking behavior) εκτιμάται σε 2% έως 3% του παγκόσμιου ΑΕΠ, που αντιστοιχεί στο μέγεθος της γαλλικής οικονομίας.
• Ο ανταγωνισμός στις χρηματιστηριακές αγορές πρέπει να ενισχυθεί. Η έκθεση αναφέρει ότι στην περίπτωση των πρώτων δημόσιων προσφορών μικρότερων από 100 εκατ. δολάρια, το μέσο κόστος ανέρχεται στο 9% έως 11% της συναλλαγής.
Σύμφωνα με την έκθεση, οι 35 χώρες του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης και άλλες 28 χώρες που εξετάσθηκαν, απελευθέρωσαν διαχρονικά σημαντικά τους περιορισμούς στις ξένες άμεσες επενδύσεις, αν και με βραδύτερο ρυθμό πιο πρόσφατα. «Ωστόσο, παραμένουν σημαντικές διαφορές μεταξύ των χωρών αναφορικά με τους θεσμικούς περιορισμούς για τις ξένες επενδύσεις. Πολλοί τομείς υπηρεσιών σε όλο τον κόσμο παραμένουν απρόσιτοι για ξένους επενδυτές, εμποδίζοντας την προοπτική αύξησης της παραγωγικότητας. Την τελευταία περίοδο, ορισμένες χώρες έγιναν πιο ευαίσθητες στις ξένες άμεσες επενδύσεις σε πρωτογενείς τομείς, κάνοντας πιο αυστηρό το καθεστώς για τους ξένους επενδυτές.
Ο ΟΟΣΑ καταρτίζει έναν δείκτη περιορισμών για τις ξένες επενδύσεις (FDI Regulatory Restrictiveness Index), ο οποίος αφορά μόνο στα θεσμοθετημένα μέτρα διακριτικής μεταχείρισης εις βάρος των ξένων επενδυτών (όπως περιορισμοί στις αγορές μετοχών από ξένους, διαδικασίες ελέγχου και έγκρισης, περιορισμοί για ξένο προσωπικό και άλλα λειτουργικά μέτρα). Ο δείκτης αυτός κυμαίνεται από το 0 (για μία ανοικτή οικονομία) έως το 1 (για μία κλειστή οικονομία). Η ελληνική οικονομία είναι πιο ανοικτή από τον μέσο όρο των χωρών του ΟΟΣΑ, με έναν συνολικό δείκτη 0,03 έναντι 0,07, ενώ είναι πιο ανοικτή και από πολλές χώρες της Ευρωζώνης. Οι κλάδοι της ελληνικής οικονομίας που ο δείκτης λαμβάνει την απόλυτα χαμηλότερη τιμή (0,00) είναι της μεταποίησης, του ηλεκτρισμού, της διανομής, των επικοινωνιών και των επενδύσεων στο real estate. Αντίθετα, την υψηλότερη τιμή έχει ο δείκτης στους κλάδους των μεταφορών (0,15) και των μέσων ενημέρωσης (0,11). Πιο ανοικτές είναι η πορτογαλική και η σλοβένικη οικονομία (με συνολικό δείκτη 0,01) καθώς και η Γερμανία, η Ολλανδία, η Ισπανία, η Φινλανδία και η Εσθονία (με συνολικό δείκτη 0,02). Οι ΗΠΑ έχουν συνολικό δείκτη 0,09, ενώ η Κίνα έχει 0,33.
Η έκθεση του ΟΟΣΑ υπογραμμίζει ότι η ενίσχυση της παγκόσμιας διακυβέρνησης και η συνεργασία σε χρηματοπιστωτικά θέματα και θέματα επιχειρήσεων συνεπάγεται τη δημιουργία «κανόνων του παιχνιδιού» που είναι δίκαιοι και γίνονται αντιληπτοί από όλους ως δίκαιοι. Ο ΟΟΣΑ υποστηρίζει ότι οι χώρες που συμμετέχουν σε παγκοσμιοποιημένες αγορές πρέπει να δεσμεύονται σε ένα κοινό σύνολο διάφανων αρχών, που είναι συνεπείς με τον αμοιβαία επωφελή ανταγωνισμό, εμπόριο και διεθνείς επενδύσεις. «Αυτό θα μείωνε τα προβλήματα που θα πρέπει να αντιμετωπισθούν από την εγχώρια πολιτική».
Η έκθεση αναφέρει τους τομείς, στους οποίους απαιτούνται μέτρα για να υπάρξουν ισότιμες συνθήκες:
• Κρατικές επιχειρήσεις: Αυτές οι εταιρείες αυξήθηκαν το 9,8% του Fortune global 500 (των 500 μεγαλύτερων επιχειρήσεων του κόσμου) σε σχεδόν 23% τα τελευταία χρόνια. Περιλαμβάνουν μεγάλες χρηματοπιστωτικές εταιρείες, που μπορούν να παίζουν κρίσιμο ρόλο στη χρηματοδότηση άλλων κρατικών επιχειρήσεων με ευνοϊκούς όρους στους περισσότερους επιχειρηματικούς κλάδους. Υπό το φως της αυξανόμενης σημασίας τους στην παγκόσμια σκηνή, είναι πολύ σημαντικό η διακυβέρνηση και η ιδιοκτησία των κρατικών επιχειρήσεων να σέβεται τις καλύτερες πρακτικές και να αποτρέπει την κρατική στήριξη ή επιδοτήσεις που διαστρεβλώνουν τον ανταγωνισμό.
• Η διαμόρφωση διασυνοριακών καρτέλ αυξάνει τις τιμές για τους καταναλωτές και ιδιαίτερα για τις οικογένειες με χαμηλό εισόδημα: Συνολικά, εντοπίστηκαν και επιβλήθηκαν ποινές σε 240 καρτέλ από το 1190 έως το 2015, που αφορούσαν σε πωλήσεις ύψους 7,5 τρισ. δολαρίων. Οι χώρες πρέπει να ενισχύσουν τους κανόνες σχετικά με τη χειραγώγηση των προσφορών και να μειώσουν τα εμπόδια στη συλλογή πληροφοριών και κοινών ερευνών μεταξύ Αρχών διαφορετικών χωρών.
• Απαιτείται αυστηρότερη εφαρμογή των νόμων για τις δωροδοκίες και τη διαφθορά για να βελτιωθεί το πρόσωπο της παγκοσμιοποίησης στην παγκόσμια οικονομία. Η κερδοσκοπική συμπεριφορά (rent-seeking behavior) εκτιμάται σε 2% έως 3% του παγκόσμιου ΑΕΠ, που αντιστοιχεί στο μέγεθος της γαλλικής οικονομίας.
• Ο ανταγωνισμός στις χρηματιστηριακές αγορές πρέπει να ενισχυθεί. Η έκθεση αναφέρει ότι στην περίπτωση των πρώτων δημόσιων προσφορών μικρότερων από 100 εκατ. δολάρια, το μέσο κόστος ανέρχεται στο 9% έως 11% της συναλλαγής.
