Ο οδικός χάρτης για την κατάρτιση της μελέτης βιωσιμότητας

Η εξασφάλιση ρευστότητας μέσω θετικών ταμειακών ροών, αλλά και η προβλεψιμότητα για την πορεία σε μεσοπρόθεσμο ορίζοντα αποτελούν τα βασικά στοιχεία που θα πρέπει να προσδιορίζονται στη μελέτη βιωσιμότητας, η οποία, σύμφωνα με την Ειδική Γραμματεία Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους (ΕΓΔΙΧ), αποτελεί βασικό προαπαιτούμενο ώστε να ενταχθεί μια εταιρεία στον εξωδικαστικό μηχανισμό ρύθμισης χρεών. Μάλιστα, όπως σημειώνεται, κύριο στοιχείο είναι η εστίαση της μελέτης όχι μόνο στην τρέχουσα χρηματοοικονομική κατάσταση της επιχείρησης, αλλά να έχει σαν κύριους στόχους:

• τον επανασχεδιασμό της οργανωτικής δομής - λειτουργίας της επιχείρησης, 
• την αναδιάρθρωση της παραγωγής και των διαδικασιών πωλήσεων, 
• την αξιολόγηση της βάσης προϊόντων (κερδοφορία ανά προϊόν και προοπτικές), 
• την αναβάθμιση της ανταγωνιστικότητάς της μέσω πελατοκεντρικής λειτουργίας της επιχείρησης,
• τη μείωση του λειτουργικού κόστους της επιχείρησης,
• την εστίαση βάσει της στρατηγικής της επιχείρησης στον πυρήνα των κερδοφόρων κύριων λειτουργικών της δραστηριοτήτων - προϊόντων που παρουσιάζουν ευκαιρίες περαιτέρω ανάπτυξης,
• τον προσδιορισμό μη λειτουργικών παγίων ή ζημιογόνων κλάδων δραστηριότητας και τις σχετικές προτάσεις αποεπένδυσης (π.χ., ρευστοποίηση τυχόν μη λειτουργικών επενδύσεων σε μηχανήματα ή ακίνητα, πώληση θυγατρικών επιχειρήσεων ή μη στρατηγικών κλάδων δραστηριότητας).

Για την αξιολόγηση της βιωσιμότητας της επιχείρησης και την εξαγωγή συμπερασμάτων σχετικά με την ελκυστικότητα της αναδιάρθρωσης προς τους πιστωτές της, εκπονείται ολοκληρωμένο χρηματοοικονομικό μοντέλο προβλέψεων των οικονομικών μεγεθών της επιχείρησης για τουλάχιστον 3 έτη.
Ειδικότερα θα εξετάζονται αναλυτικά τα στοιχεία της επιχείρησης και του κλάδου / αγοράς που δραστηριοποιείται όπως

• Χαρακτηριστικά και μέγεθος αγοράς
• Ανταγωνισμός - Μερίδια Αγοράς - Τάσεις
• Ανάλυση υφιστάμενης κατάστασης Επιχείρησης
• Ανάλυση SWOT (Δυνατά και Αδύνατα Σημεία, Ευκαιρίες και Απειλές)
• Χρηματοοικονομική Ισορροπία - Προοπτικές

Οι Οικονομικές Προβλέψεις του χρηματοοικονομικού μοντέλου (μεγέθη ισολογισμού, κατάσταση αποτελεσμάτων χρήσης, κατάσταση ταμειακών ροών και χρηματοοικονομικοί δείκτες) θα παρέχουν τη δυνατότητα ανάλυσης και ανάπτυξης εναλλακτικών σεναρίων (ανάλυση ευαισθησίας Αισιόδοξο - Απαισιόδοξο σενάριο, μέσα σε εύλογο εύρος ποσοστιαίας μεταβολής των οικονομικών μεγεθών της επιχείρησης και της προτεινόμενης ρύθμισης ή απομείωσης του χρέους π.χ. από -30% έως +30%).
Σενάρια
Η ανάλυση και τα σενάρια που θα εκπονηθούν στο πλαίσιο της μελέτης βιωσιμότητας θα βασίζονται σε στοιχεία και προβλέψεις της διοίκησης της επιχείρησης και πιο συγκεκριμένα στα παρακάτω:

• στη φύση της δραστηριότητας που ενέχει η εξεταζόμενη επιχείρηση, στα οικονομικά δεδομένα και στις εκτιμήσεις για την αναμενόμενη εξέλιξη του κλάδου της, 
• στον προϋπολογισμό των απαραίτητων νέων παγίων επενδύσεων και απαιτούμενων κεφαλαίων κίνησης, 
• στις επιχειρησιακές προβλέψεις και στις εκτιμήσεις των βασικών οικονομικών μεγεθών εσόδων - εξόδων βάσει ρεαλιστικών προσδοκιών σχετικά με τη λειτουργία και την προοπτική ανάπτυξης της επιχείρησης, 
• στα χρηματοοικονομικά στοιχεία συγκρίσιμων εταιρειών του κλάδου που λειτουργούν στην ελληνική αγορά κατά τα τελευταία χρόνια, 
• στο προβλεπόμενο πρόγραμμα αποπληρωμής των δανειακών και μη υποχρεώσεων (ρυθμιζόμενων και μη βάσει του σχεδίου αναδιάρθρωσης),
• στην ανάλυση ευαισθησίας που θα διενεργηθεί με βάση εναλλακτικά οικονομικά μεγέθη.
• Στόχος είναι να προσδιοριστούν οι παράμετροι της σχεδιαζόμενης αναδιάρθρωσης με τέτοιο τρόπο ώστε: 
• η επιχείρηση να είναι βιώσιμη, ώστε να αποπληρώσει τις υποχρεώσεις που είναι σε θέση να αποπληρώσει βάσει της πραγματικής ικανότητας αποπληρωμής της,
• να μην απαιτούνται υπερβολικές απομειώσεις (κουρέματα) χρέους από την πλευρά των πιστωτών, αλλά να διαφυλάττονται τα συμφέροντά τους με βάση την αρχή ότι οι προτεινόμενες ρυθμίσεις δεν επιτρέπεται να φέρουν οποιονδήποτε πιστωτή σε χειρότερη οικονομική θέση από αυτήν στην οποία θα βρισκόταν σε περίπτωση ρευστοποίησης των περιουσιακών στοιχείων του οφειλέτη, στο πλαίσιο διαδικασίας αναγκαστικής εκτέλεσης σύμφωνα με το άρθρο 977 του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας 
• οι προβλέψεις για τη μελλοντική εξέλιξη των οικονομικών μεγεθών της επιχείρησης να ακολουθούν ρεαλιστικές και συντηρητικές παραδοχές, χωρίς να υποτιμούν ή να υπερτιμούν την πραγματική ικανότητα αποπληρωμής της επιχείρησης.

Αποπληρωμή
Η ικανότητα αποπληρωμής της επιχείρησης θα βασίζεται στις Ελεύθερες Ταμειακές Ροές (ΕΤΡ) ή εναλλακτικά στα προβλεπόμενα ετήσια Κέρδη προ Φόρων Τόκων και Αποσβέσεων (E.B.I.T.D.A.) και το ύψος των υποχρεώσεων που θα μπορεί να εξυπηρετήσει μία επιχείρηση θα ισούται με το προτεινόμενο ποσοστό π.χ. 70% των ΕΤΡ ή του E.B.I.T.D.A. ανά έτος το οποίο θα προσδιορίζεται για την εξεταζόμενη χρονική περίοδο.
Σε περίπτωση εκπόνησης χρηματοοικονομικού μοντέλου πέραν των 3 ετών οι ΕΤΡ ή τα Κέρδη προ Φόρων Τόκων και Αποσβέσεων (E.B.I.T.D.A.) του 3ου έτους δυνητικά θα αυξάνονται με σταθερό ή μεταβαλλόμενο ποσοστό ετήσιας αύξησης π.χ. 1%-2% για το υπόλοιπο της υπό εξέταση περιόδου.
Το υπόλοιπο των υποχρεώσεων που δεν είναι εφικτό να αποπληρωθεί βάσει της ικανότητας αποπληρωμής της επιχείρησης, εντός της εξεταζόμενης χρονικής περιόδου, θα απομειώνεται (κουρεύεται) ή θα προτείνεται πώς θα τακτοποιείται μεταγενέστερα στο τέλος αυτής, με ρευστοποίηση περιουσίας ή άλλου είδους διευθέτηση, η οποία θα συμφωνείται εξαρχής από τα εμπλεκόμενα μέρη (split balance), προκειμένου η επιχείρηση να είναι σε θέση να εξυπηρετήσει τις υποχρεώσεις που πρέπει να αποπληρώσει βάσει του προτεινόμενου σχεδίου αναδιάρθρωσης.
Δείκτες βιωσιμότητας 
Η εξέταση της βιωσιμότητας μιας επιχείρησης στηρίζεται στους παρακάτω προτεινόμενους βασικούς δείκτες, οι οποίοι χαρακτηρίζονται από την απλότητα της επιστημονικής προσέγγισης:

• Δείκτης Ικανότητας Αποπληρωμής Δανειακών και μη Υποχρεώσεων (Service Coverage Ratio - SCR).
• Δείκτης Χρόνου Αποπληρωμής Δανειακών και μη Υποχρεώσεων.
  
  Επιπρόσθετα χρήσιμοι χρηματοοικονομικοί δείκτες που προτείνεται να εξετάζονται επίσης ανά περίπτωση είναι:
• ο Δείκτης Κεφαλαιακής Επάρκειας, 
• ο Δείκτης Άμεσης Ρευστότητας,
• ο Δείκτης Ικανότητας Αποπληρωμής Δανειακών και μη Υποχρεώσεων (Service Coverage Ratio - SCR) που ορίζεται ως ο λόγος των Ελευθέρων Ταμειακών Ροών (ΕΤΡ) ή εναλλακτικά των Προβλεπόμενων ετήσιων Κερδών προ Φόρων Τόκων και Αποσβέσεων (E.B.I.T.D.A.) προς το Σύνολο των προτεινόμενων Τοκοχρεωλυτικών και Λοιπών Πληρωμών (ρυθμιζόμενων και μη) προς τους Πιστωτές ανά έτος,
• ο Δείκτης Χρόνου Αποπληρωμής Δανειακών και μη Υποχρεώσεων που ορίζεται ως ο λόγος των υφισταμένων Δανειακών και μη Υποχρεώσεων προς τους Πιστωτές (ρυθμιζόμενων και μη) προς τις προβλεπόμενες ετήσιες Ελεύθερες Ταμειακές Ροές (ΕΤΡ) ή εναλλακτικά τα προβλεπόμενα ετήσια Κέρδη προ Φόρων Τόκων και Αποσβέσεων (E.B.I.T.D.A.) και προσδιορίζει τα έτη που απαιτούνται για την πλήρη αποπληρωμή των υφισταμένων Δανειακών και μη Υποχρεώσεων βάσει της προβλεπόμενης λειτουργικής αποδοτικότητας της επιχείρησης. Επιπρόσθετα χρήσιμοι χρηματοοικονομικοί δείκτες που προτείνεται να εξετάζονται επίσης ανά περίπτωση είναι οι:
• Δείκτης Κεφαλαιακής Επάρκειας που ορίζεται ως ο λόγος των Ίδιων Κεφαλαίων προς το Σύνολο των Κεφαλαίων που περιλαμβάνουν Μακροπρόθεσμα Κεφάλαια και Βραχυπρόθεσμο Τραπεζικό Δανεισμό της επιχείρησης.
• Δείκτης Άμεσης Ρευστότητας που ορίζεται ως ο λόγος του Κυκλοφορούντος Ενεργητικού (πελάτες, διαθέσιμα και χρεώστες γενικά) εκτός Αποθεμάτων και Επισφαλών Απαιτήσεων προς το Σύνολο των Βραχυπροθέσμων Υποχρεώσεων.

Η επιχείρηση που αντιμετωπίζει πρόβλημα ρευστότητας και δεν διαθέτει την απαραίτητη κεφαλαιακή επάρκεια δεν μπορεί να καλύψει τις βραχυπρόθεσμες υποχρεώσεις της από τη λειτουργία της και θα πρέπει να προχωρήσει είτε σε μετατροπή των βραχυπρόθεσμων υποχρεώσεών της σε μακροπρόθεσμες, είτε σε ρευστοποίηση πάγιων περιουσιακών της στοιχείων, είτε σε αύξηση του μετοχικού της κεφαλαίου.
Οι Λειτουργικές Ταμειακές Ροές (ΛΤΡ) αποτελούν τον κρίσιμο παράγοντα επιτυχίας για τη βιωσιμότητα της επιχείρησης και την επιτυχή ολοκλήρωση της αναδιάρθρωσης, καθώς μας δίνουν πληροφορίες για την ικανότητα της επιχείρησης να δημιουργεί ταμειακά διαθέσιμα και ταμειακά ισοδύναμα από λειτουργικές και επαναλαμβανόμενες δραστηριότητες.
Οι ΛΤΡ παρέχουν τη δυνατότητα στους πιστωτές να συγκρίνουν διάφορες επιχειρήσεις και να προσδιορίσουν τη ρευστότητα και την ικανότητα αποπληρωμής των υποχρεώσεων της επιχείρησης.
Οι Ελεύθερες Ταμειακές Ροές (ΕΤΡ) προκύπτουν εάν από τις ταμειακές ροές από τις λειτουργικές δραστηριότητες αφαιρεθούν οι απαραίτητες επενδύσεις για κεφαλαιουχικό εξοπλισμό για τη συνέχιση λειτουργίας της επιχείρησης.
Οι ΕΤΡ μάς δείχνουν τα ταμειακά διαθέσιμα που προέρχονται από τη λειτουργική δραστηριότητά της εφόσον πραγματοποιηθούν οι απαραίτητες επενδύσεις διατήρησης και επέκτασης της παραγωγικής ικανότητας ώστε να διατηρηθεί εύρωστη στο μέλλον.
Τελικά συμπεράσματα
Βάσει των παραπάνω προβλεπόμενων δεικτών της μελέτης βιωσιμότητας σε ό,τι αφορά το σχέδιο αναδιάρθρωσης της επιχείρησης προκύπτει ότι:

• Το σημαντικότερο στοιχείο μιας επιτυχημένης αναδιάρθρωσης δανειακών και μη υποχρεώσεων αφορά τη δυνατότητα κάλυψης των υποχρεώσεων (ετήσιων τοκοχρεολυτικών δόσεων και λοιπών πληρωμών σύμφωνα με το προτεινόμενο πρόγραμμα και ικανότητα αποπληρωμής της επιχείρησης) από τις λειτουργικές δραστηριότητες της επιχείρησης όπως προσδιορίζονται από τις Ελεύθερες Ταμειακές Ροές (ΕΤΡ) ή εναλλακτικά τα προβλεπόμενα ετήσια Κέρδη προ Φόρων Τόκων και Αποσβέσεων (E.B.I.T.D.A.) της επιχείρησης ανά έτος (Service Coverage Ratio - SCR).
  
  Βάσει των παραπάνω προβλεπόμενων δεικτών της μελέτης βιωσιμότητας προκύπτουν τα εξής συμπεράσματα σε ό,τι αφορά το σχέδιο αναδιάρθρωσης της επιχείρησης:
• Οι Ελεύθερες Ταμειακές Ροές (ΕΤΡ) ή εναλλακτικά τα Κέρδη προ Φόρων, Τόκων & Αποσβέσεων (E.B.I.T.D.A.) που επιτυγχάνονται από τις λειτουργικές δραστηριότητες της επιχείρησης αποτελούν σημαντικό παράγοντα επιτυχίας για τη βιωσιμότητά της και την επιτυχή ολοκλήρωση της αναδιάρθρωσης. Εκφράζουν τη λειτουργική επίδοση της επιχείρησης χωρίς να λαμβάνεται υπόψη η κεφαλαιακή δομή της (λειτουργική κερδοφορία και αποδοτικότητα).
• Ο χρόνος αποπληρωμής που απαιτείται για την εξόφληση των υποχρεώσεων είναι προσδιοριστικός και καθορίζει τη δυνατότητα πλήρους αποπληρωμής ή απομείωσης μέρους των χρεών της επιχείρησης βάσει της δυναμικής της επιχείρησης και της προβλεπόμενης λειτουργικής κερδοφορίας.
  
  Επίσης βάσει των προβλεπόμενων δεικτών της μελέτης βιωσιμότητας προκύπτουν τα εξής συμπεράσματα σε ό,τι αφορά το σχέδιο αναδιάρθρωσης της επιχείρησης: 
• Η κεφαλαιακή επάρκεια θεωρείται ιδιαίτερα κρίσιμη για επιτυχή αναδιάρθρωση χρεών, αλλά και για τη βιωσιμότητα της επιχείρησης, καθώς αποτελεί βασική ένδειξη της βούλησης-δέσμευσης των μετόχων να στηρίξουν έμπρακτα την επιχείρηση αναλαμβάνοντας επιχειρηματικό κίνδυνο και συνεισφέροντας με προσωπικά κεφάλαια.
• Χαμηλές τιμές του Δείκτη Άμεσης Ρευστότητας της επιχείρησης εκδηλώνουν ανάγκη για νέο κεφάλαιο κίνησης προκειμένου να αντιμετωπιστούν ταμειακά ελλείμματα που πρέπει να καλυφθούν άμεσα για να συνεχίσει την παραγωγική δραστηριότητά της η επιχείρηση και να πετύχει τους στόχους του σχεδίου αναδιάρθρωσης.