Νίκη με άρωμα ήττας για την Άγκελα Μέρκελ,
εκτόξευση της εθνικιστικής, λαϊκιστικής δεξιάς, δυσκολίες για τον
σχηματισμό κυβερνητικού συνασπισμού και κρίση στο στρατόπεδο των
σοσιαλδημοκρατών: ποια είναι τα πρώτα διδάγματα που πρέπει να κρατήσουμε
από τις γερμανικές εκλογές και ποιες είναι οι μελλοντικές προκλήσεις.
Πύρρειος νίκη
Η καγκελάριος κέρδισε μαζί με το κόμμα της τις εκλογές και οδεύει προς τέταρτη θητεία. Ομως το σκορ της Χριστιανικής Ένωσης CDU/CSU, ανάμεσα στο 32,7% και 33,3%, σύμφωνα με τις προβλέψεις, είναι το χειρότερο που έχει καταγράψει ποτέ η γερμανική χριστιανοδημοκρατία. Μέχρι σήμερα, η χειρότερη εκλογική επίδοση καταγράφηκε το 2009 με 33,8%.
Κατά συνέπεια, η Μέρκελ απέτυχε στον στόχο που το κόμμα της είχε θέσει, να φθάσει τουλάχιστον το 40%. Αυτό κινδυνεύει να τροφοδοτήσει στους κόλπους των CDU και CSU τις επικρίσεις για τον κεντρώο προσανατολισμό της πολιτικής της. Αυτό θα περιπλέξει επίσης σοβαρά τις διαδικασίες για τον σχηματισμό κυβερνητικού συνασπισμού σε ένα κατακερματισμένο κοινοβούλιο.
Σκληρή δεξιά στην Μπούντεσταγκ
Είτε συνέβαλε είτε όχι στην άνοδο του κόμματος με την εισδοχή άνω του ενός εκατομμυρίου προσφύγων στη Γερμανία, η Μέρκελ ετοιμάζεται να μείνει στην ιστορία ως η καγκελάριος που δεν μπόρεσε να εμποδίσει την είσοδο της εθνικιστικής δεξιάς στη γερμανική βουλή και μάλιστα με ποσοστό μεγαλύτερο από το αναμενόμενο.
Η Εναλλακτική για τη Γερμανία λαμβάνει άνω του 13%, σύμφωνα με τις προβλέψεις και μπορεί να ελπίζει σε σχεδόν 90 έδρες. Η παρουσία στο γερμανικό κοινοβούλιο μιας εθνικιστικής και λαϊκιστικής δεξιάς που κάνει καμπάνια για το τέλος της μεταμέλειας για τις φρικαλεότητες του τρίτου Ράιχ σπάει ένα ταμπού στη Γερμανία.
Το AfD επωφελείται -εκτός από το μεταναστευτικό- από την άνοδο των κοινωνικών ανισοτήτων και της επισφάλειας στην αγορά εργασίας, παρά το χαμηλό ποσοστό της ανεργίας. Αυτά τα θέματα έδωσαν ώθηση και στην αριστερά του Die Linke, που λαμβάνει ένα 9%.
Τι είδους κυβέρνηση;
Η Μέρκελ και οι συντηρητικοί δεν θα σχηματίσουν εύκολα κυβερνητική συμμαχία. Οι σοσιαλδημοκράτες, έχοντας καταγράψει το χειρότερο σκορ στη μεταπολεμική ιστορία τους, ανάμεσα στο 20% και το 21%, ανακοίνωσαν αμέσως ότι θα περάσουν στην αντιπολίτευση.
Μία συμμαχία χριστιανικών ενώσεων και των φιλελεύθερων του FDP (γύρω στο 10%) θα ήταν η φυσικότερη εξέλιξη. Αλλά τα ποσοστά τους δεν επαρκούν για τον σχηματισμό κυβέρνησης συνασπισμού. Μοναδική λύση, η διεύρυνση προς τους Πράσινους, εξέλιξη που θα είναι πρωτοφανής σε εθνικό επίπεδο. Το πρόβλημα είναι η σημαντική διάσταση απόψεων ανάμεσα στους Πράσινους, από τη μία πλευρά, και τους φιλελεύθερους, αλλά και την συντηρητικότερη πτέρυγα της πολιτικής οικογένειας της Μέρκελ από την άλλη.
Οι διαπραγματεύσεις για τον σχηματισμό κυβέρνησης μπορεί να διαρκέσουν μέχρι το τέλος του έτους. Και ορισμένα μέσα ενημέρωσης φθάνουν μέχρι και στη διατύπωση της πρόβλεψης για διεξαγωγή νέων εκλογών εάν δεν καρποφορήσουν. Ποια πολιτική κατεύθυνση;
Από τον πολιτικό προσανατολισμό του νέου κυβερνητικού συνασπισμού θα εξαρτηθούν οι μελλοντικές επιλογές της Γερμανίας στην Ευρώπη και στον κόσμο. Τα διεθνή θέματα ήταν σχεδόν απόντα από την προεκλογική εκστρατεία.
Η Γερμανία θα είναι παρά ταύτα υποχρεωμένη να αντιμετωπίσει σειρά διεθνών προβλημάτων σε έναν κόσμο αναστατωμένο εξαιτίας της παρουσίας του Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο και λόγω του Brexit.
«Η Γερμανία βρίσκεται σήμερα αντιμέτωπη με αλλαγές που έρχονται από αλλού, οι γεωπολιτικές ανακατατάξεις έρχονται σε αντίθεση με τον παραδοσιακό προσανατολισμό της προς ανατολάς, αλλά και με την παραδοσιακή συμμαχία της με τις ΗΠΑ. Πρόκειται για μία απότομη αλλαγή», παρατηρεί ο Ζαν-Ντομινίκ Τζουλιάνι, πρόεδρος του Ιδρύματος Robert Schuman.
Στην περίπτωση συμμαχίας με το SPD, η Γερμανία θα ήταν πιο ανοικτή απέναντι στην εισαγωγή φιλόδοξων μεταρρυθμίσεων στην Ευρώπη. Αυτό θα είναι δύσκολο με την παρουσία των φιλελεύθερων και υπό την πίεση της εθνικιστικής και αντίθετης με το ευρώ δεξιάς.
Πύρρειος νίκη
Η καγκελάριος κέρδισε μαζί με το κόμμα της τις εκλογές και οδεύει προς τέταρτη θητεία. Ομως το σκορ της Χριστιανικής Ένωσης CDU/CSU, ανάμεσα στο 32,7% και 33,3%, σύμφωνα με τις προβλέψεις, είναι το χειρότερο που έχει καταγράψει ποτέ η γερμανική χριστιανοδημοκρατία. Μέχρι σήμερα, η χειρότερη εκλογική επίδοση καταγράφηκε το 2009 με 33,8%.
Κατά συνέπεια, η Μέρκελ απέτυχε στον στόχο που το κόμμα της είχε θέσει, να φθάσει τουλάχιστον το 40%. Αυτό κινδυνεύει να τροφοδοτήσει στους κόλπους των CDU και CSU τις επικρίσεις για τον κεντρώο προσανατολισμό της πολιτικής της. Αυτό θα περιπλέξει επίσης σοβαρά τις διαδικασίες για τον σχηματισμό κυβερνητικού συνασπισμού σε ένα κατακερματισμένο κοινοβούλιο.
Σκληρή δεξιά στην Μπούντεσταγκ
Είτε συνέβαλε είτε όχι στην άνοδο του κόμματος με την εισδοχή άνω του ενός εκατομμυρίου προσφύγων στη Γερμανία, η Μέρκελ ετοιμάζεται να μείνει στην ιστορία ως η καγκελάριος που δεν μπόρεσε να εμποδίσει την είσοδο της εθνικιστικής δεξιάς στη γερμανική βουλή και μάλιστα με ποσοστό μεγαλύτερο από το αναμενόμενο.
Η Εναλλακτική για τη Γερμανία λαμβάνει άνω του 13%, σύμφωνα με τις προβλέψεις και μπορεί να ελπίζει σε σχεδόν 90 έδρες. Η παρουσία στο γερμανικό κοινοβούλιο μιας εθνικιστικής και λαϊκιστικής δεξιάς που κάνει καμπάνια για το τέλος της μεταμέλειας για τις φρικαλεότητες του τρίτου Ράιχ σπάει ένα ταμπού στη Γερμανία.
Το AfD επωφελείται -εκτός από το μεταναστευτικό- από την άνοδο των κοινωνικών ανισοτήτων και της επισφάλειας στην αγορά εργασίας, παρά το χαμηλό ποσοστό της ανεργίας. Αυτά τα θέματα έδωσαν ώθηση και στην αριστερά του Die Linke, που λαμβάνει ένα 9%.
Τι είδους κυβέρνηση;
Η Μέρκελ και οι συντηρητικοί δεν θα σχηματίσουν εύκολα κυβερνητική συμμαχία. Οι σοσιαλδημοκράτες, έχοντας καταγράψει το χειρότερο σκορ στη μεταπολεμική ιστορία τους, ανάμεσα στο 20% και το 21%, ανακοίνωσαν αμέσως ότι θα περάσουν στην αντιπολίτευση.
Μία συμμαχία χριστιανικών ενώσεων και των φιλελεύθερων του FDP (γύρω στο 10%) θα ήταν η φυσικότερη εξέλιξη. Αλλά τα ποσοστά τους δεν επαρκούν για τον σχηματισμό κυβέρνησης συνασπισμού. Μοναδική λύση, η διεύρυνση προς τους Πράσινους, εξέλιξη που θα είναι πρωτοφανής σε εθνικό επίπεδο. Το πρόβλημα είναι η σημαντική διάσταση απόψεων ανάμεσα στους Πράσινους, από τη μία πλευρά, και τους φιλελεύθερους, αλλά και την συντηρητικότερη πτέρυγα της πολιτικής οικογένειας της Μέρκελ από την άλλη.
Οι διαπραγματεύσεις για τον σχηματισμό κυβέρνησης μπορεί να διαρκέσουν μέχρι το τέλος του έτους. Και ορισμένα μέσα ενημέρωσης φθάνουν μέχρι και στη διατύπωση της πρόβλεψης για διεξαγωγή νέων εκλογών εάν δεν καρποφορήσουν. Ποια πολιτική κατεύθυνση;
Από τον πολιτικό προσανατολισμό του νέου κυβερνητικού συνασπισμού θα εξαρτηθούν οι μελλοντικές επιλογές της Γερμανίας στην Ευρώπη και στον κόσμο. Τα διεθνή θέματα ήταν σχεδόν απόντα από την προεκλογική εκστρατεία.
Η Γερμανία θα είναι παρά ταύτα υποχρεωμένη να αντιμετωπίσει σειρά διεθνών προβλημάτων σε έναν κόσμο αναστατωμένο εξαιτίας της παρουσίας του Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο και λόγω του Brexit.
«Η Γερμανία βρίσκεται σήμερα αντιμέτωπη με αλλαγές που έρχονται από αλλού, οι γεωπολιτικές ανακατατάξεις έρχονται σε αντίθεση με τον παραδοσιακό προσανατολισμό της προς ανατολάς, αλλά και με την παραδοσιακή συμμαχία της με τις ΗΠΑ. Πρόκειται για μία απότομη αλλαγή», παρατηρεί ο Ζαν-Ντομινίκ Τζουλιάνι, πρόεδρος του Ιδρύματος Robert Schuman.
Στην περίπτωση συμμαχίας με το SPD, η Γερμανία θα ήταν πιο ανοικτή απέναντι στην εισαγωγή φιλόδοξων μεταρρυθμίσεων στην Ευρώπη. Αυτό θα είναι δύσκολο με την παρουσία των φιλελεύθερων και υπό την πίεση της εθνικιστικής και αντίθετης με το ευρώ δεξιάς.
