Το μέλλον των επαγγελμάτων και η διαφορά της Ελλάδας

Αγωνιούν μαθητές και γονείς για τη «σωστή» επιλογή επαγγέλματος. Η αγωνία μεγαλώνει όσο η ανεργία αυξάνεται και οι μισθοί μειώνονται. Η «σωστή» επιλογή αποκτά μεγαλύτερη αξία αν συνυπολογίσουμε τις τεχνολογικές εξελίξεις, την έλευση της τεχνητής νοημοσύνης και των ρομπότ. 


Είναι τόσο μεγάλος ο φόβος, συνολικά της ανθρωπότητας, για το άγνωστο που έρχεται και κανείς δεν γνωρίζει την εξέλιξή του, που οδήγησε τον ιδρυτή της Microsoft Bill Gates στη δήλωση ότι κάθε θέση εργασίας που χάνεται λόγω αντικατάστασης ανθρώπου από ρομπότ θα πρέπει να καταβάλλεται φόρος από τον επιχειρηματία για να αντιμετωπιστεί η τεράστια ανεργία που θα δημιουργηθεί.
Μέσα σ’ αυτό το περιβάλλον προσπαθούν τα παιδιά να επιλέξουν το επάγγελμα που σκέφτονται να ακολουθήσουν, ανάλογα με τα κριτήρια που έχει θέσει ο καθένας. Μία από τις πρώτες ερωτήσεις που κάνουν τα παιδιά είναι ποια επαγγέλματα έχουν μέλλον. Πέρα από το αβέβαιο περιβάλλον στο οποίο ζούμε, που δεν επιτρέπει μακροχρόνιες προβλέψεις υπάρχει και μία άλλη ιδιαιτερότητα. Αυτά που ισχύουν στις άλλες χώρες δεν ισχύουν και στην Ελλάδα.

Στον πίνακα 1 βλέπουμε τα 5 επαγγέλματα με τις μεγαλύτερες ελλείψεις επαγγελματιών στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Αυτά τα είναι: Οι επαγγελματίες STEM (Επιστήμη, Τεχνολογία, Μηχανική και Μαθηματικά), Πληροφορικοί, Ιατροί, Νοσηλευτικό Προσωπικό και Εκπαιδευτικοί. Από αυτά τα 5 επαγγέλματα στα 4 όχι μόνο δεν έχουμε έλλειψη, αλλά αντίθετα έχουμε υπερπαραγωγή επαγγελματιών. Έχουμε τους περισσότερους γιατρούς στον κόσμο, έχουμε δεκάδες χιλιάδες εκπαιδευτικούς που περισσεύουν, έχουμε πάρα πολλούς μηχανικούς (το Τεχνικό Επιμελητήριο έχει περισσότερα από 100.000 μέλη), έχουμε αρκετούς νοσηλευτές. Και πληροφορικούς έχουμε αρκετούς ίσως όχι τόσους πολλούς όσους θα χρειαστούμε στο μέλλον, γι αυτό η πληροφορική αποτελεί τη μόνη κατηγορία που δεν έχουμε πλεόνασμα. Βλέπουμε, δηλαδή, ότι η Ελλάδα δεν συμβαδίζει με τις άλλες χώρες της Ευρώπης με τους επαγγελματίες που διαθέτει.
Τι θα γίνει στο μέλλον είναι το ερώτημα που καίει όλους.

Στον πίνακα 2, βλέπουμε τις εκτιμήσεις του cedefop (Ευρωπαϊκό Κέντρο για την Ανάπτυξη της Επαγγελματικής Κατάρτισης) για την εξέλιξη των επαγγελμάτων μέχρι το 2025. Πιστεύω ότι είναι παρακινδυνευμένη οποιαδήποτε συζήτηση για μετά το 2025. Όμως τα παιδιά που θα ξεκινήσουν τώρα τις σπουδές τους θα βγουν στην αγορά εργασίας το 2025. Δεν μπορούμε να ξέρουμε τίποτα πέρα από τη στιγμή που θα προσπαθήσουν να ενταχθούν στην αγορά εργασίας, αλλά και αυτά που εκτιμά το cedefop δεν μπορούμε να έχουμε καμία βεβαιότητα ότι θα πραγματοποιηθούν. Βλέπουμε στην εκτίμηση ότι άλλα προβλέπονται για την Ελλάδα και άλλα για την Ευρώπη. Τα επαγγέλματα που εκτιμάται ότι θα έχουν αυξημένη ζήτηση στην Ευρώπη, στην Ελλάδα θα έχουν μείωση. Οι managers εκτιμά το cedefop ότι θα έχουν αύξηση της απασχόλησης κατά 9,35% επιπλέον θέσεις εργασίας, ενώ στην Ελλάδα μείωση των θέσεων εργασίας κατά 6,09%. Οι υπάλληλοι θα έχουν αύξηση των θέσεων εργασίας κατά 4,37% στην Ελλάδα και μείωση στην ΕΕ κατά 2,87%.
Βλέπουμε, δηλαδή, ότι το μέλλον της εργασίας στην Ελλάδα προβλέπεται διαφορετικό από την υπόλοιπη Ευρώπη. Οι αιτίες είναι πάρα πολλές και δεν είναι η στιγμή να τις αναλύσουμε. Αυτό που πρέπει να κρατήσουμε είναι ότι οι διάφορες έρευνες που δημοσιεύονται για τα επαγγέλματα με μέλλον, ακόμη και αν επαληθευτούν, αυτό δεν σημαίνει ότι θα ισχύσουν και στην Ελλάδα. Στις ΗΠΑ για παράδειγμα ένα από τα πιο περιζήτητα πτυχία είναι του μαθηματικού, αλλά και του φυσικοθεραπευτή. Αυτό δεν ισχύει στη Ελλάδα ούτε για το ένα ούτε για το άλλο. Συνεπώς οι διαφαινόμενες προοπτικές ενός επαγγέλματος δεν θα πρέπει να αποτελούν το βασικό κριτήριο επιλογής επαγγέλματος.