Το "σήμα" για το κυνήγι των μεγάλων στρατηγικών κακοπληρωτών δίνουν οι εξελίξεις που δρομολογούνται στις τράπεζες ενόψει των τιτλοποιήσεων μη εξυπηρετούμενων δανείων που θα μεταβιβαστούν στον "Ηρακλή", αλλά και της επικείμενης αναμόρφωσης του πλαισίου αφερεγγυότητας. Το ίδιο "σήμα" στέλνουν και οι Θεσμοί, η στοχοθεσία του SSM στις τράπεζες για τη μείωση των κόκκινων δανείων και η προοπτική των stress tests από την ΕΚΤ.
Οι "προβολείς" τραπεζών και Δημοσίου αναμένεται να πέσουν συντονισμένα προσεχώς στους μεγάλους στρατηγικούς κακοπληρωτές, με οφειλές άνω του 1 εκατ. ευρώ. Σύμφωνα με τις πληροφορίες, αυτό το "target group" θεωρείται κρίσιμο και από τους Θεσμούς και από ελληνικής πλευράς, καθώς η "αποκάλυψή" τους συνδέεται άμεσα με την ανακτησιμότητα οφειλών. Ειδικότερα, πρόκειται για περίπου 30 μεγαλοοφειλέτες τραπεζών – Δημοσίου και ασφαλιστικών ταμείων, οι οποίοι έχουν αποδεδειγμένα μεγάλο ύψος καταθέσεων, κινητής και ακίνητης περιουσίας, αλλά είναι συστημικοί defaulters. Στόχος είναι αυτοί οι οφειλέτες να εξαναγκαστούν να πληρώσουν τις οφειλές τους, ειδάλλως να αντιμετωπίσουν άμεσα πλειστηριασμούς της ακίνητης περιουσίας τους ή ενιαία ρευστοποίηση των στοιχείων ενεργητικού τους.
Το να έρθουν στο φως οι συγκεκριμένοι κακοπληρωτές και να αντιμετωπίσουν τις συνέπειες της στρατηγικής αθέτησης πληρωμών που έχουν ακολουθήσει είναι κρίσιμο όχι μόνο για λόγους κοινωνικής δικαιοσύνης, την ώρα που αυστηροποιείται όλο το πλαίσιο αφερεγγυότητας ώστε η προστασία να περιοριστεί μόνο στους πραγματικά οικονομικά ευάλωτους. Είναι κρίσιμο επίσης διότι με τον εντοπισμό των συγκεκριμένων μεγαλοοφειλετών, μπορεί άμεσα να εξαχθεί εικόνα για το recovery value, δηλαδή την αξία ανακτησιμότητας των δανείων που οι τράπεζες θα τιτλοποιήσουν και θα μεταφέρουν στον "Ηρακλή" με στόχο την πώλησή τους σε επενδυτές.
Σημειώνεται ότι οι τράπεζες έχουν κατά καιρούς εκτιμήσει το ποσοστό των στρατηγικών κακοπληρωτών περίπου στο 25% των κόκκινων δανείων. Εσωτερικές μελέτες που έχουν πραγματοποιήσει δείχνουν ότι αυτοί έχουν υψηλότερα εισοδήματα και υψηλότερο credit score (πιστοληπτική ικανότητα), μεγαλύτερη δυνατότητα εξοικείωσης με τις δυνατότητες που προσφέρει το νομικό πλαίσιο, καθώς και μεγαλύτερη δυνατότητα απόκρυψης εισοδημάτων και φοροδιαφυγής.
Η "μάχη" κατά των στρατηγικών κακοπληρωτών
Η "μάχη" κατά των στρατηγικών κακοπληρωτών ξεκίνησε από τα μέσα του 2018 και τις αλλαγές στο νόμο Κατσέλη. Τότε, οι τραπεζίτες εκτιμούσαν ότι από τα δάνεια, ύψους 18 δισ. ευρώ, που είχαν βρει καταφύγιο στο νόμο Κατσέλη, ποσό από 2 έως 3,6 δισ. ευρώ αφορούσε σε δανειολήπτες που μπορούσαν να εξυπηρετήσουν τις δόσεις του δανείου τους, αλλά είχαν εκμεταλλευθεί καταχρηστικά την προστασία του νόμου.
Η απένταξη των υφιστάμενων και η πρόληψη νέων στρατηγικών κακοπληρωτών για τράπεζες και Δημόσιο, επιχειρήθηκε μέσω:
α) Της άρσης του τραπεζικού απορρήτου των οφειλετών, ώστε να δοθεί η δυνατότητα στους πιστωτές που συμμετέχουν στη διαδικασία, να έχουν πρόσβαση στην πλήρη πληροφόρηση για τα εισοδήματα και την περιουσία του οφειλέτη.
β) Της μη υπαγωγής των οφειλετών στο προστατευτικό πλαίσιο του νόμου Κατσέλη, σε περίπτωση που οι αιτήσεις υπαγωγής τους απορρίφθηκαν, είτε επειδή σκόπιμα κατέστησαν αφερέγγυοι (π.χ. οδηγήθηκαν σε χρεωκοπία, μεταβίβασαν περιουσία δολίως σε άλλα πρόσωπα), είτε επειδή σκόπιμα παραποίησαν την οικονομική τους κατάσταση (π.χ. απέκρυψαν περιουσία στην Ελλάδα και στο εξωτερικό).
γ) Της θέσπισης διενέργειας προκαταρκτικού ελέγχου από τη γραμματεία των δικαστηρίων για το αν ο οφειλέτης δηλώνει εισόδημα από επιχειρηματική δραστηριότητα και το είδος αυτής, καθώς και για το αν ο οφειλέτης έχει ασκήσει άλλες αιτήσεις στο παρελθόν ή έχει άλλες εκκρεμείς αιτήσεις.
δ) Της αυτόματης απόρριψης (έκπτωσης) του οφειλέτη σε περίπτωση καθυστέρησης της καταβολής των δόσεων που ορίζονται με τη δικαστική απόφαση.
ε) Της κατάργησης της αυτοδίκαιης (χωρίς προσωρινή διαταγή) προστασίας από μέτρα αναγκαστικής εκτέλεσης, σε περίπτωση που οι οφειλέτες έχουν παραιτηθεί από δύο προηγούμενες αιτήσεις και υποβάλουν εκ νέου αίτηση.
στ) Της θέσπισης πρόβλεψης ότι εάν η δίκη ματαιωθεί κατόπιν αίτησης του οφειλέτη και αυτός δεν ζητήσει νέα ημερομηνία εκδίκασης εντός 30 ημερών, τότε θα θεωρείται ότι ο οφειλέτης παραιτήθηκε της αίτησής του για υπαγωγή στον νόμο Κατσέλη.
ζ) Της αναδρομικής κατάργησης της παύσης ή του περιορισμού της τοκογονίας, σε περιπτώσεις αιτήσεων που απορρίφθηκαν από το δικαστήριο.
Όλα τα παραπάνω, αποτέλεσαν ισχυρά "φίλτρα" για τον εντοπισμό στρατηγικών κακοπληρωτών και ισχυροποιήθηκαν περαιτέρω με την εφαρμογή του νόμου 4605/2019 για την προστασία της πρώτης κατοικίας και τη διαδικασία υποβολής αίτησης προστασίας μέσω ηλεκτρονικής πλατφόρμας. Ωστόσο, τα "μεγάλα ψάρια" των στρατηγικών κακοπληρωτών κολυμπούν ακόμη ελεύθερα και για να πιαστούν, τράπεζες και Δημόσιο θα πρέπει να απλώσουν από κοινού τα δίχτυα τους.
Οι "προβολείς" τραπεζών και Δημοσίου αναμένεται να πέσουν συντονισμένα προσεχώς στους μεγάλους στρατηγικούς κακοπληρωτές, με οφειλές άνω του 1 εκατ. ευρώ. Σύμφωνα με τις πληροφορίες, αυτό το "target group" θεωρείται κρίσιμο και από τους Θεσμούς και από ελληνικής πλευράς, καθώς η "αποκάλυψή" τους συνδέεται άμεσα με την ανακτησιμότητα οφειλών. Ειδικότερα, πρόκειται για περίπου 30 μεγαλοοφειλέτες τραπεζών – Δημοσίου και ασφαλιστικών ταμείων, οι οποίοι έχουν αποδεδειγμένα μεγάλο ύψος καταθέσεων, κινητής και ακίνητης περιουσίας, αλλά είναι συστημικοί defaulters. Στόχος είναι αυτοί οι οφειλέτες να εξαναγκαστούν να πληρώσουν τις οφειλές τους, ειδάλλως να αντιμετωπίσουν άμεσα πλειστηριασμούς της ακίνητης περιουσίας τους ή ενιαία ρευστοποίηση των στοιχείων ενεργητικού τους.
Το να έρθουν στο φως οι συγκεκριμένοι κακοπληρωτές και να αντιμετωπίσουν τις συνέπειες της στρατηγικής αθέτησης πληρωμών που έχουν ακολουθήσει είναι κρίσιμο όχι μόνο για λόγους κοινωνικής δικαιοσύνης, την ώρα που αυστηροποιείται όλο το πλαίσιο αφερεγγυότητας ώστε η προστασία να περιοριστεί μόνο στους πραγματικά οικονομικά ευάλωτους. Είναι κρίσιμο επίσης διότι με τον εντοπισμό των συγκεκριμένων μεγαλοοφειλετών, μπορεί άμεσα να εξαχθεί εικόνα για το recovery value, δηλαδή την αξία ανακτησιμότητας των δανείων που οι τράπεζες θα τιτλοποιήσουν και θα μεταφέρουν στον "Ηρακλή" με στόχο την πώλησή τους σε επενδυτές.
Σημειώνεται ότι οι τράπεζες έχουν κατά καιρούς εκτιμήσει το ποσοστό των στρατηγικών κακοπληρωτών περίπου στο 25% των κόκκινων δανείων. Εσωτερικές μελέτες που έχουν πραγματοποιήσει δείχνουν ότι αυτοί έχουν υψηλότερα εισοδήματα και υψηλότερο credit score (πιστοληπτική ικανότητα), μεγαλύτερη δυνατότητα εξοικείωσης με τις δυνατότητες που προσφέρει το νομικό πλαίσιο, καθώς και μεγαλύτερη δυνατότητα απόκρυψης εισοδημάτων και φοροδιαφυγής.
Η "μάχη" κατά των στρατηγικών κακοπληρωτών
Η "μάχη" κατά των στρατηγικών κακοπληρωτών ξεκίνησε από τα μέσα του 2018 και τις αλλαγές στο νόμο Κατσέλη. Τότε, οι τραπεζίτες εκτιμούσαν ότι από τα δάνεια, ύψους 18 δισ. ευρώ, που είχαν βρει καταφύγιο στο νόμο Κατσέλη, ποσό από 2 έως 3,6 δισ. ευρώ αφορούσε σε δανειολήπτες που μπορούσαν να εξυπηρετήσουν τις δόσεις του δανείου τους, αλλά είχαν εκμεταλλευθεί καταχρηστικά την προστασία του νόμου.
Η απένταξη των υφιστάμενων και η πρόληψη νέων στρατηγικών κακοπληρωτών για τράπεζες και Δημόσιο, επιχειρήθηκε μέσω:
α) Της άρσης του τραπεζικού απορρήτου των οφειλετών, ώστε να δοθεί η δυνατότητα στους πιστωτές που συμμετέχουν στη διαδικασία, να έχουν πρόσβαση στην πλήρη πληροφόρηση για τα εισοδήματα και την περιουσία του οφειλέτη.
β) Της μη υπαγωγής των οφειλετών στο προστατευτικό πλαίσιο του νόμου Κατσέλη, σε περίπτωση που οι αιτήσεις υπαγωγής τους απορρίφθηκαν, είτε επειδή σκόπιμα κατέστησαν αφερέγγυοι (π.χ. οδηγήθηκαν σε χρεωκοπία, μεταβίβασαν περιουσία δολίως σε άλλα πρόσωπα), είτε επειδή σκόπιμα παραποίησαν την οικονομική τους κατάσταση (π.χ. απέκρυψαν περιουσία στην Ελλάδα και στο εξωτερικό).
γ) Της θέσπισης διενέργειας προκαταρκτικού ελέγχου από τη γραμματεία των δικαστηρίων για το αν ο οφειλέτης δηλώνει εισόδημα από επιχειρηματική δραστηριότητα και το είδος αυτής, καθώς και για το αν ο οφειλέτης έχει ασκήσει άλλες αιτήσεις στο παρελθόν ή έχει άλλες εκκρεμείς αιτήσεις.
δ) Της αυτόματης απόρριψης (έκπτωσης) του οφειλέτη σε περίπτωση καθυστέρησης της καταβολής των δόσεων που ορίζονται με τη δικαστική απόφαση.
ε) Της κατάργησης της αυτοδίκαιης (χωρίς προσωρινή διαταγή) προστασίας από μέτρα αναγκαστικής εκτέλεσης, σε περίπτωση που οι οφειλέτες έχουν παραιτηθεί από δύο προηγούμενες αιτήσεις και υποβάλουν εκ νέου αίτηση.
στ) Της θέσπισης πρόβλεψης ότι εάν η δίκη ματαιωθεί κατόπιν αίτησης του οφειλέτη και αυτός δεν ζητήσει νέα ημερομηνία εκδίκασης εντός 30 ημερών, τότε θα θεωρείται ότι ο οφειλέτης παραιτήθηκε της αίτησής του για υπαγωγή στον νόμο Κατσέλη.
ζ) Της αναδρομικής κατάργησης της παύσης ή του περιορισμού της τοκογονίας, σε περιπτώσεις αιτήσεων που απορρίφθηκαν από το δικαστήριο.
Όλα τα παραπάνω, αποτέλεσαν ισχυρά "φίλτρα" για τον εντοπισμό στρατηγικών κακοπληρωτών και ισχυροποιήθηκαν περαιτέρω με την εφαρμογή του νόμου 4605/2019 για την προστασία της πρώτης κατοικίας και τη διαδικασία υποβολής αίτησης προστασίας μέσω ηλεκτρονικής πλατφόρμας. Ωστόσο, τα "μεγάλα ψάρια" των στρατηγικών κακοπληρωτών κολυμπούν ακόμη ελεύθερα και για να πιαστούν, τράπεζες και Δημόσιο θα πρέπει να απλώσουν από κοινού τα δίχτυα τους.
