Αγώνας δρόμου για την πέμπτη δόση και τις λήξεις ομολόγων

ΛΙΓΟΤΕΡΟ από ένα μήνα διορία έχει η Ελλάδα, προκειμένου να πείσει τους Ευρωπαίους και το ΔΝΤ να ανάψουν το πράσινο φως για την εκταμίευση της πέμπτης δόσης του δανείου των 110 δισ. ευρώ.


Οι πιέσεις που ασκούνται τόσο στο εσωτερικό της χώρας για να επιτευχθεί συναίνεση στο μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα, όσο και στο εξωτερικό με το φόβητρο της στάσης πληρωμών ή ακόμη της αποχώρησης της χώρας από το ευρώ -εξέλιξη που θα αποσταθεροποιούσε ολόκληρη την ευρωζώνη- κορυφώνονται, καθώς πλησιάζει η καταληκτική ημερομηνία της 24ης Ιουνίου.

Στη σύνοδο κορυφής που θα ξεκινήσει τις εργασίες της τη μέρα αυτή, οι ευρωπαίοι ηγέτες πρέπει να έχουν καταλήξει τουλάχιστον σ' ένα συγκεκριμένο σχέδιο για τη χρηματοδότηση των δανειακών αναγκών της Ελλάδας το 2012 (περίπου 30 δισ. ευρώ), προκειμένου να ανάψουν και το πράσινο φως για την εκταμίευση της πέμπτης δόσης του δανείου.

Σε κατάσταση πανικού

Στο μεταξύ η χώρα θα δίνει μάχη με το χρόνο σε αντίξοες μάλιστα συνθήκες, καθώς το κλίμα ανασφάλειας επιδεινώνεται καθημερινά, προκαλώντας συνθήκες πανικού στο τραπεζικό σύστημα. Την Παρασκευή, σύμφωνα με πληροφορίες, πολλοί καταθέτες έσπευσαν να ρωτήσουν για τις καταθέσεις τους. Φυσικά οι εντάσεις υποχωρούσαν όταν διαπίστωναν ότι οι καταθέσεις τους βρίσκονταν επάνω στο γκισέ, όμως το ορμητικό αυτό κύμα προκάλεσε πλήγμα στην ήδη απισχνασμένη ρευστότητα των ελληνικών τραπεζών. Οι τραπεζίτες φοβούνται ότι αν οι φήμες και τα καταστροφολογικά σενάρια συνεχιστούν και τις επόμενες ημέρες, το πρόβλημα μπορεί να γίνει δύσκολο στη διαχείρισή του και θα απαιτηθεί η άμεση συνδρομή της ΕΚΤ.

Το ελληνικό Δημόσιο στην παρούσα φάση, όχι μόνο δεν μπορεί να είναι αρωγός, αλλά μάλλον αποτελεί τον υπ' αριθμόν ένα εχθρό για τη «ρευστότητα» του συστήματος. Αλλωστε ο υπουργός Οικονομικών Γ. Παπακωσταντίνου παραδέχθηκε ότι τα λεφτά επαρκούν μέχρι το τέλος Ιουνίου. Η πραγματικότητα είναι ότι τα λεφτά αυτά προέρχονται από το αποθεματικό του Δημοσίου (περίπου 8 με 10 δισ. ευρώ), το οποίο ήδη έχει αρχίσει να εκταμιεύεται σταδιακά. Τον Ιούνιο οι δανειακές ανάγκες της χώρας είναι περιορισμένες περίπου στα 2 δισ. ευρώ και το Δημόσιο θα μπορέσει να τις καλύψει άνετα με τις εκδόσεις των εντόκων γραμματίων. Παρόμοια είναι η κατάσταση και τον Ιούλιο, οπότε πρέπει να αποπληρωθεί μόνο ένα ομόλογο ύψους 3,2 δισ. ευρώ. Επομένως το υπουργείο Οικονομικών μπορεί να τα βγάλει πέρα και χωρίς τη συνδρομή του Μηχανισμού. Το θερμόμετρο όμως των δανειακών αναγκών «χτυπάει κόκκινο» τον Αύγουστο, οπότε μόνο για την εξυπηρέτηση του χρέους απαιτούνται περίπου 11 δισ. ευρώ πράγμα που σημαίνει ότι «αναβιώνει ο κίνδυνος της στάσης πληρωμών», αν μέχρι τότε δεν έχει καταβληθεί η δόση των 12 δισ. ευρώ.

Η εκταμίευση της πέμπτης δόσης όμως φαίνεται ότι έχει μεταβληθεί σε μπαλάκι του πινγκ πονγκ, το οποίο η Ουάσιγκτον το πετάει στις Βρυξέλλες και τούμπαλιν. Ψύχραιμοι παρατηρητές των όσων διαδραματίστηκαν την προηγούμενη εβδομάδα, εκτιμούν ότι η άρνηση του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου να εγκρίνει την καταβολή της δόσης, αν προηγουμένως δεν εξασφαλιστεί η χρηματοδότηση της Ελλάδος τους επόμενους δώδεκα μήνες, λειτουργεί ως μοχλός πίεσης προς την Ε.Ε.

Πρόωροι πανηγυρισμοί

Η απόφαση της συνόδου κορυφής του περασμένου Μαρτίου ήταν ασαφής, παρ' όλο που τότε η κυβέρνηση και ο υπουργός Οικονομικών έσπευσαν να πανηγυρίσουν, προεξοφλώντας τη συνδρομή των εταίρων μας. Επομένως αυτό που αδυνατεί να κάνει στην παρούσα φάση η Ελλάδα, να εκμαιεύσει δηλαδή μία πολιτική δέσμευση από την Ε.Ε. για πρόσθετη βοήθεια, φαίνεται ότι ανέλαβε να διεκπεραιώσει το ΔΝΤ.

Βέβαια απ' ό,τι φαίνεται και από τις δηλώσεις Γιούνκερ, η Ευρωπαϊκή Ενωση δεν είναι διατεθειμένη να προχωρήσει χωρίς ανταλλάγματα στην παροχή νέας βοήθειας προς την Ελλάδα. Η Ε.Ε. ζητούσε συναίνεση από τα πολιτικά κόμματα και την εφαρμογή πρόσθετων δημοσιονομικών μέτρων. Καθοριστική για τις περαιτέρω εξελίξεις θα είναι και η αξιολόγηση που θα υποβάλει το κλιμάκιο της τρόικας, το οποίο ολοκληρώνει εντός της εβδομάδας τον έλεγχο της ελληνικής οικονομίας. Επομένως δεν μπορεί κανείς να προκαταλάβει από σήμερα τις εξελίξεις και στα τρία αυτά μέτωπα και συνακόλουθα το πώς θα αντιδράσει η Ε.Ε. σε κάθε περίπτωση.

Στην περίπτωση που η Ε.Ε. δεν πειστεί για τη δυνατότητα της κυβέρνησης να υλοποιήσει τις νέες δεσμεύσεις της, η κατάσταση οδηγείται σε πολιτικό αδιέξοδο. Στην αντίθετη περίπτωση, η Ε.Ε. θα ξεκινήσει τη διερεύνηση των εναλλακτικών σεναρίων, τα οποία θα περιόριζαν το ύψος του νέου δανείου που χρειάζεται να διαθέσουν οι ευρωπαίοι φορολογούμενοι στην Ελλάδα. Ετσι στο «τραπέζι» βρίσκεται μία λύση τύπου «Πρωτοβουλίας της Βιέννης». Είναι ουσιαστικά μια συμφωνία που προβλέπει ότι οι κάτοχοι ομολόγων θα ανταλλάσουν τους τίτλους στη λήξη τους με νέους, αντί να εξοφληθεί το κεφάλαιο. Μια συναινετική δηλαδή διακράτηση των ομολόγων, ώστε να μειωθεί το φορτίο των χρεολυσίων τα επόμενα χρόνια. Επίσης, έχει επανέλθει το σενάριο της απευθείας αγοράς ελληνικών ομολόγων από το Μηχανισμό Στήριξης, τον EFSF.