«ΜΑΓΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ» ΤΑ ΠΛΕΟΝΑΣΜΑΤΑ Λιτότητα, μια άκρως επικίνδυνη ιδέα για την οικονομία

Όχι μόνο δεν συνιστά τη μοναδική διέξοδο στην κρίση, όπως υποστηρίζουν τα κέντρα εξουσίας της Ευρώπης, αλλά τουναντίον αποτελεί εγγυημένη συνταγή για καταστροφή: γι' αυτό ακριβώς, ο Μαρκ Μπλάιθ, θεωρεί τη λιτότητα εξαιρετικά επικίνδυνη ιδέα, περισσότερο ίσως από κάθε άλλη στον κόσμο. Μιλώντας ο Βρετανός οικονομολόγος αποδομεί κάθε επιχείρημα των... ταλιμπάν της δημοσιονομικής αυστηρότητας, με πρώτο και καλύτερο τη βελτίωση που εμφανίζουν προσφάτως ορισμένες χώρες της Ευρωζώνης στα δημοσιονομικά τους.




Η βελτίωση αυτή, τονίζει, οφείλεται σε δραματική μείωση των εισαγωγών που ενώ διευκολύνει την επίτευξη φαινομενικών πλεονασμάτων, όπως π.χ. στην περίπτωση της Ελλάδας, επί της ουσίας αποτελεί κραυγαλέο σύμπτωμα ύφεσης. Ο ίδιος, αντίθετα, εστιάζει σε άλλα οικονομικά μεγέθη, όπως π.χ. τη συνολική συρρίκνωση του ελληνικού ΑΕΠ που πλέον αγγίζει τα επίπεδα του 30%: «Η τελευταία φορά που το ΑΕΠ της Ελλάδας υπέστη τέτοια καθίζηση ήταν όταν οι Γερμανοί είχαν όντως εισβάλει στη χώρα!». «Και προς τι όλα αυτά;», διερωτάται. «Για να σωθούν ένα νόμισμα και ένα υπερμοχλευμένο τραπεζικό σύστημα αμφίβολης βιωσιμότητας». Όπως εξηγεί, στο μέτωπο της ευρωπαϊκής κρίσης η όποια βελτίωση σε σχέση με το Καλοκαίρι αφορά αυστηρά και μόνο τις αγορές, κι οφείλεται σε απλές φραστικές παρεμβάσεις του Μάριο Ντράγκι. Ο τελευταίος λέγοντας ότι η ΕΚΤ θα κάνει τα πάντα για να στηρίξει το ευρώ απλώς δημιούργησε ένα δίχτυ ασφαλείας για κερδοσκοπικά παιχνίδια στις αγορές, δίχως να υπάρχει κάποια ουσιαστική βελτίωση στην κατάσταση των τραπεζών και με την ύφεση στην Ευρωζώνη να βαθαίνει όλο και περισσότερο.
Λιτότητα, μια άκρως επικίνδυνη ιδέα για την οικονομία

ΣΕ ΡΟΛΟ «BAD BANK» Η Fed

Σύμφωνα με τον κ. Μπλάιθ, οι ΗΠΑ αντιμετώπισαν το αντίστοιχο πρόβλημα διαφορετικά: μετέτρεψαν την δική τους κεντρική τράπεζα, τη Fed, σε μια κατ' ουσίαν «κακιά τράπεζα», η οποία αγόρασε τους «τοξικούς» τίτλους των αμερικανικών τραπεζών καθαρίζοντας τους ισολογισμούς τους. Παράλληλα, η Fed αγόρασε κρατικά ομόλογα ΗΠΑ επιτρέποντας στην κυβέρνηση να κάνει αναπτυξιακή πολιτική. Έτσι, οι Αμερικανοί τόνωσαν την οικονομία τους, πέτυχαν την απομόχλευση του τραπεζικού τους συστήματος και πλέον αναπτύσσονται.

Αντίθετα, στην Ευρωζώνη η ΕΚΤ δεν έχει αξιοποιηθεί ούτε για να απομοχλευτεί το τραπεζικό σύστημα -το οποίο είναι τρεις φορές πιο υπερχρεωμένο από το αμερικανικό- ούτε για να πέσει αναπτυξιακό χρήμα στις προβληματικές οικονομίες. Εν τω μεταξύ, οι περικοπές γίνονται ακόμα πιο βαθιές με βαρύ κοινωνικό τίμημα: καταρρέει η δημόσια υγεία, η ανεργία εκτοξεύεται στα ύψη και ειδικά στην Ελλάδα πλέον απειλείται η συνοχή της κοινωνίας και η ίδια η δημοκρατία! Το χειρότερο, λέει ο κ. Μπλάιθ, είναι πως δεν διαφαίνεται κανένα φως στο τούνελ. Τα κέντρα εξουσίας της Ευρώπης και ιδιαίτερα το Βερολίνο, λέει, δείχνουν αποφασισμένα να επιμείνουν στη λιτότητα όσο χρειαστεί, περιμένοντας ότι ο κόσμος θα ψηφίζει υπέρ της περαιτέρω... φτωχοποίησής του! Μόνο που αργά ή γρήγορα, λέει, κάποιος λαός θα πει: «Φτάνει»! Δεν αποκλείεται, αυτός να είναι ο γερμανικός: Οι Γερμανοί εργάτες έχουν να πάρουν αύξηση 10 χρόνια και τώρα θα τους ζητηθεί να περιμένουν άλλα 10! Η Ελλάδα όμως δεν έχει τόσο χρόνο. Σύμφωνα με τον κ. Μπλάιθ, με τη σημερινή πολιτική, σε 5 χρόνια μπορεί να έχει χάσει άλλο ένα 30% του ΑΕΠ της και πλέον δεν θα υφίσταται ως οικονομία! Δυστυχώς, όμως, έχει ξεμείνει από επιλογές: μέσα σε ένα ευρώ λιτότητας οδηγείται στην καταστροφή - εκτός ευρώ δεν έχει τύχη, διότι δίχως εξαγωγές δεν μπορεί να αξιοποιήσει το πλεονέκτημα μιας υποτίμησης.

Το μόνο που μπορεί να κάνει είναι να κτίσει συμμαχίες εντός της Ευρωζώνης για να καταλυθούν οι πολιτικές της λιτότητας. Αυτές μπορούν να ανατραπούν μόνο μέσα από ένα κοινό μέτωπο της Ελλάδας, με την Ιταλία, την Ισπανία, την Πορτογαλία, την Ιρλανδία αλλά και τη Γαλλία. Ένα τέτοιο μέτωπο χωρών μπορεί να επιβάλει την αξιοποίηση της ΕΚΤ για την απομόχλευση των τραπεζών και τη χρηματοδότηση χαλαρών δημοσιονομικών πολιτικών. Αυτή, λέει, είναι και η μόνη ελπίδα για το ευρώ.

Μύθοι και αλήθειες για τις οικονομίες της Βαλτικής

Σύμφωνα με τον Μάρκ Μπλάιθ δύο είναι τα βασικά επιχειρήματα υπέρ της λιτότητας που προβάλλουν οι θιασώτες της λιτότητας. Το πρώτο είναι ότι η λιτότητα ισοσκελίζει τους προϋπολογισμούς και δημιουργεί τη βάση για ανάπτυξη. Ως παράδειγμα αναφέρονται συχνά οι χώρες της Βαλτικής, οι οποίες έπειτα από χρόνια σκληρής λιτότητας σήμερα αναπτύσσονται ταχύτητα. Αυτό, όμως, είναι ψευδές, σημειώνει ο κ. Μπλάιθ. «Αν δει κανείς τα στατιστικά τους, θα διαπιστώσει ότι το ΑΕΠ τους άρχισε να αναπτύσσεται ξανά όταν σταμάτησαν τη λιτότητα και δημιούργησαν εκ νέου ελλείμματα». Το δεύτερο επιχείρημα συνοψίζεται στο ότι η άλλη λύση, η εκτύπωση χρήματος για την κάλυψη των ελλειμμάτων, δημιουργεί υπερπληθωρισμό. Οι (Γερμανοί) υπέρμαχοι της λιτότητας υποστηρίζουν ότι η εκτύπωση χρήματος μετά τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο στη Γερμανία έφερε υπερπληθωρισμό, ο οποίος με τη σειρά του προκάλεσε ανέχεια στην κοινωνία και άνοιξε τον δρόμο για την ανάδειξη των ναζί. Ο κ. Μπλάιθ αντιτείνει πως ο υπερπληθωρισμός δεν είναι κάτι που συμβαίνει απλά επειδή τυπώνεις χρήμα. Συμβαίνει, λέει, όταν π.χ. εισβάλλει η Γαλλία, όπως συνέβη στη Γερμανία το 1918! Τονίζει δε πως ο υπερπληθωρισμός στη Γερμανία σταμάτησε το 1924. Οι ναζί ανέβηκαν στην εξουσία το 1932 κι ενώ είχαν προηγηθεί 8 χρόνια σκληρής λιτότητας, μια αλληλουχία γεγονότων που, όπως σημειώνει, παραπέμπει ευθέως στις οικονομικές και πολιτικές εξελίξεις στην Ελλάδα την τελευταία πενταετία: «Το είχε πει κι ο Αϊνστάιν: ο ορισμός της τρέλας είναι να κάνεις το ίδιο πράγμα και να περιμένεις διαφορετικό αποτέλεσμα...».

Who is Who
Ο Μαρκ Μπλάιθ είναι καθηγητής Διεθνούς Πολιτικής Οικονομίας στο Πανεπιστήμιο Μπράουν (Βρετανία) και συγγραφέας. Προσεχώς κυκλοφορεί το τελευταίο του βιβλίο με τίτλο «Austerity: The history of a dangerous idea».