Χρειάζονται ιδιωτικές επενδύσεις 33 δισ. για βιώσιμη ανάπτυξη

Κατακόρυφη μείωση των ιδιωτικών επενδύσεων στην Ελλάδα έφεραν η έλλειψη χρηματοδότησης και η βαθιά ύφεση στην πενταετία 2008 ? 2012 με οδηγό την κατάρρευση των επενδύσεων στην αγορά κατοικίας. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι ιδιωτικές επενδύσεις μειώθηκαν δραματικά από 20% του ΑΕΠ το 2008 ή 40 δισ. σε 11,2% του ΑΕΠ φέτος ή 21 δισ., ποσοστό που πρέπει να αυξηθεί στο 16% - 18% στα 29 - 33 δισ.του ΑΕΠ, ώστε να επανέλθει η οικονομία σε βιώσιμη αναπτυξιακή τροχιά. Δηλαδή, να «κτιστούν» επενδύσεις 8 - 12 δισ. ευρώ για να υποστηριχθεί η προσπάθεια ανάκαμψης. Τα στοιχεία αποκαλύπτει η Τράπεζα της Ελλάδος σε ειδική μελέτη της, στο πλαίσιο της ενδιάμεσης έκθεσης για τη νομισματική πολιτική, προχωρώντας σε σαφείς συστάσεις για την ανάπτυξη εναλλακτικών μορφών χρηματοδότησης των επενδύσεων. Καταθέσεις Με δεδομένο ότι οι αποταμιεύσεις των νοικοκυριών παραμένουν αρνητικές, πιέζοντας την καταθετική βάση των τραπεζών, περιορίζουν τη δυνατότητα να χρηματοδοτήσουν επενδύσεις βραχυχρόνια. Η ΤτΕ τονίζει πως καθοριστικοί παράγοντες για την πορεία των επενδύσεων τα επόμενα χρόνια, θα είναι, η φορολογική πολιτική, καθώς ενδεχόμενη πρόσθετη επιβάρυνση νοικοκυριών και αδιανέμητων κερδών των επιχειρήσεων θα αφαιρέσει πολύτιμους πόρους από τον ιδιωτικό τομέα. Ειδικότερα: 1 Τα δύο τρίτα της κατάρρευσης των ιδιωτικών επενδύσεων στο 11,1% του ΑΕΠ φέτος από 20% του ΑΕΠ το 2008, αφορούσαν στην αγορά κατοικίας, αφού το ποσοστό των επενδύσεων για κατασκευή κατοικίας μειώθηκε από 12% του ΑΕΠ ετησίως το 2007 σε 3% του ΑΕΠ στην περίοδο 2012 ? 2013. 2 Σε αντίθεση με την κατάρρευση των επενδύσεων για την κατασκευή κατοικίας οι ιδιωτικές επενδύσεις σε πάγιο κεφάλαιο και μηχανολογικό εξοπλισμό, παρότι υποχώρησαν σημαντικά σε απόλυτες τιμές, μειώθηκαν πολύ λιγότερο ως ποσοστό του ΑΕΠ από 9,7% του ΑΕΠ κατά μέσο όρο στην περίοδο 2000 - 2008 σε 8,2% στην περίοδο 2012 - 2013. Αυτό υποδηλώνει ότι οι επιχειρήσεις συνέχισαν να επενδύουν και μέσα στην κρίση για την ανανέωση του κεφαλαιακού τους εξοπλισμού, παρότι οι καθαρές επενδύσεις (μετά την αφαίρεση των αποσβέσεων) έχουν γίνει αρνητικές τα τελευταία δύο χρόνια. Το τελευταίο οφείλεται στην αλματώδη άνοδο των αποσβέσεων, οι οποίες σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ αυξήθηκαν από 10% του ΑΕΠ την περίοδο 2000 - 2008 σε 19,5% στο διάστημα 2012 - 2013, εξέλιξη που πιθανόν σχετίζεται με το κύμα πτωχεύσεων επιχειρήσεων στον ιδιωτικό τομέα. 3 Όσον αφορά στο σύνολο των ιδιωτικών επενδύσεων τα επίπεδα του 11,4% του ΑΕΠ που υποχώρησαν το 2012 είναι σημαντικά χαμηλότερα του 19,6% του ΑΕΠ που ήταν ο μέσος όρος στο διάστημα 2001 ? 2008. Επίσης τα αντίστοιχα ποσοστά στην Ευρωζώνη υπολογίζονται σε 18,6% του ΑΕΠ στην περίοδο 2000 ? 2008 και 16% φέτος. 4 Η συνολική χρηματοδότηση του ιδιωτικού τομέα της οικονομίας, την περίοδο 2000 - 2008 ήταν κατά μέσο όρο 29,4% του ΑΕΠ ετησίως: 13% του ΑΕΠ από δανεισμό, κυρίως τραπεζικό (11,7% του ΑΕΠ ετησίως) αλλά εν μέρει και μέσω εταιρικών ομολόγων (1,3% του ΑΕΠ). 11,5% του ΑΕΠ από αποταμιεύσεις του ιδιωτικού τομέα, κυρίως κέρδη εταιριών (9,4% του ΑΕΠ). 1,6% του ΑΕΠ από καθαρές κεφαλαιακές μεταβιβάσεις (κυρίως από την Ε.Ε.). 2,7% του ΑΕΠ από αυξήσεις μετοχικού κεφαλαίου των εταιριών και κυρίως ιδιωτικές τοποθετήσεις εκτός χρηματιστηρίου. 5 Η παγκόσμια χρηματοοικονομική κρίση του 2008 προκάλεσε χρηματοδοτικό κενό στην οικονομία, το οποίο προέκυψε το πρώτο τρίμηνο του 2010, πριν την υπογραφή του Μνημονίου. 6 Συνολικά η ετήσια εξωτερική χρηματοδότηση του ιδιωτικού τομέα μειώθηκε από 16,4% του ΑΕΠ την περίοδο πριν την κρίση σε 2,6% του ΑΕΠ κατά μέσο όρο ετησίως την περίοδο 2009 - 2013. Πρέπει να σημειωθεί πως η εξωτερική χρηματοδότηση ορίζεται ως άθροισμα της χρηματοδότησης από τραπεζικά δάνεια, αγορές ομολόγων, αυξήσεις μετοχικού κεφαλαίου και και κεφαλαιακές μεταβιβάσεις. Κόστος εργασίας Η μεγαλύτερη μείωση καταγράφηκε στον τραπεζικό δανεισμό ο οποίος υποχώρησε από 11,7% του ΑΕΠ την περίοδο 2000 - 2008 σε 0,9% του ΑΕΠ την περίοδο 2009 - 2013 και - 6,8% του ΑΕΠ το πρώτο εξάμηνο του 2013. Αντίθετα η εσωτερική χρηματοδότηση του ιδιωτικού τομέα διατηρήθηκε σε σχετικά υψηλά επίπεδα ως ποσοστό του ΑΕΠ καθώς υποχώρησε σημαντικά το κόστος εργασίας ανά μονάδα προϊόντος στον ιδιωτικό τομέα και οι εταιρείες μείωσαν τα μερίσματα και καθυστέρησαν επενδυτικά σχέδια. 7 Το χρηματοδοτικό κενό επηρέασε κυρίως τις χρηματοοικονομικές επενδύσεις και τις επενδύσεις των νοικοκυριών για κατοικία και λιγότερο τις ακαθάριστες επενδύσεις παγίου κεφαλαίου των εταιρειών. Ως αποτέλεσμα της χρηματοοικονομικής κρίσης αρχικά και της κρίσης χρέους αργότερα, οι χρηματοοικονομικές επενδύσεις του ιδιωτικού τομέα μειώθηκαν από 13,8% του ΑΕΠ ετησίως την περίοδο 2000 - 2008 σε 1,3% την περίοδο 2009 - 2013 και σε - 5,5% στο πρώτο εξάμηνο του 2013. Οι επενδύσεις για την κατασκευή κατοικίας μειώθηκαν κατά την ίδια περίοδο από 10% σε 5% αντιστοίχως και σε λιγότερο από 3% στο πρώτο εξάμηνο του 2013. ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ Απαραίτητη η στροφή σε εναλλακτικές μορφές δανεισμού Για να ανακάμψουν οι επενδύσεις και να στηρίξουν τη διαδικασία αναδιάρθρωσης προς ένα νέο εξωστρεφές πρότυπο χρειάζεται επιπρόσθετη χρηματοδότηση από άλλες πηγές, προειδοποιεί η ΤτΕ. Αυτό θα μπορούσε να γίνει με αύξηση του δανεισμού μέσω εταιρικών ομολόγων, αυξήσεις μετοχικού κεφαλαίου και ορθή διαχείριση των πόρων από τα διαρθρωτικά ταμεία και την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων. Μάλιστα, ειδικά για την προσφυγή σε δανεισμό μέσω εταιρικών ομολόγων, τονίζει πως πρέπει να αναθεωρηθεί το νομικό πλαίσιο που διέπει τα ομολογιακά δάνεια στην Ελλάδα. Με στόχο να δημιουργηθεί μια εγχώρια αγορά εταιρικών ομολόγων για εταιρείες με περιορισμένη πρόσβαση στις διεθνείς αγορές. Στην κατεύθυνση αυτή ιδιαίτερη σημασία θα έχει η ενίσχυση της προστασίας των δικαιωμάτων των ομολογιούχων έναντι της διοίκησης και των μετόχων των εταιρειών, εκτιμά η ΤτΕ.