Το χαμένο ραντεβού με την ανάκαμψη

Στο τέλος του 2013, το κυρίαρχο σενάριο ήταν ότι το 2014 θα ήταν έτος ανάκαμψης για την οικονομία της Ευρωζώνης, όμως η ανάκαμψη... δεν ήρθε ποτέ στο ραντεβού:




Η χρονιά ξεκίνησε με σχετικά καλούς οιωνούς, καθώς το α' τρίμηνο το ΑΕΠ αυξήθηκε κατά 0,3% σε τριμηνιαία βάση (έναντι αρχικής πρόβλεψης για 0,2%) και κατά 1,1% σε ετήσια.

Η Γερμανία συνεπικουρούμενη από την Ισπανία έδειχνε έτοιμη να παίξει τον ρόλο της «ατμομηχανής» της περιοχής, με ρυθμό ανάπτυξης 0,8% σε σχέση με το δ' τρίμηνο του 2013 (+2,3% σε ετήσια) αντισταθμίζοντας εν πολλοίς τη στασιμότητα στη Γαλλία και την Ισπανία. Στα μισά του έτους, τα «σύννεφα» είχαν ήδη πυκνώσει επικίνδυνα: Ο ρυθμός αύξησης του ΑΕΠ το β' τρίμηνο περιορίστηκε στο 0,1% (η αρχική εκτίμηση μάλιστα ήταν για μηδενική ανάπτυξη) σε τριμηνιαία βάση και στο 0,8% σε ετήσια. Η γερμανική «ατμομηχανή» αντί να ανεβάσει ταχύτητα? κινήθηκε με την όπισθεν (-0,1%) επηρεαζόμενη αρνητικά από την ρωσο-ουκρανική κρίση, ενώ αρνητικά ήταν τα πρόσημα και σε Γαλλία-Ιταλία, υπό το βάρος των χρόνιων διαρθρωτικών προβλημάτων των δύο οικονομιών.

Η χαμηλή πτήση της οικονομίας της Ευρωζώνης συνεχίστηκε και κατά το γ' τρίμηνο του έτους (+0,2% σε τριμηνιαία βάση +0,8% σε ετήσια), ενώ τα στοιχεία δεν παραπέμπουν σε ουσιαστική βελτίωση της εικόνας ούτε κατά το τρέχον τρίμηνο (που κλείνει σε λίγες ημέρες), ούτε κατά τους πρώτους μήνες του 2015.

Οι πρωτοβουλίες Ντράγκι
Καθώς ο κλοιός της οικονομικής στασιμότητας και του επικίνδυνα χαμηλού πληθωρισμού άρχισε να σφίγγει, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα ανέλαβε δράση: Δεσμεύθηκε να διοχετεύσει ρευστότητα ένα τρισ. ευρώ στην πραγματική οικονομία και στην προσπάθειά της να επιτύχει τον στόχο αυτό εξάντλησε βαθμιαία όλα τα όπλα στη φαρέτρα της, πλην του «μπαζούκα» της εκτύπωσης χρήματος: Διαμόρφωσε το βασικό επιτόκιο δανεισμού του ευρώ στο χαμηλότερο δυνατό επίπεδο (+0,05%) και αυτό των overnight καταθέσεων σε αρνητικά επίπεδα (-0,20%) για να αποθαρρύνει τις εμπορικές τράπεζες να «σταθμεύουν» τα διαθέσιμά τους στη Φρανκφούρτη. Διέθεσε 400 δισ. ευρώ σε τετραετή δάνεια προς τις τράπεζες (οι οποίες όμως άντλησαν περίπου τα μισά). Και ξεκίνησε να υλοποιεί πρόγραμμα αγοράς καλυμμένων ομολόγων και τιτλοποιημένων δανείων (ABS).

Στην ομιλία του στο συνέδριο του Jackson Hole τον Αύγουστο, ο πρόεδρος της ΕΚΤ Μάριο Ντράγκι προειδοποίησε για ταχεία μείωση των πληθωριστικών προσδοκιών στην Ευρωζώνη, παραδεχόμενος εμμέσως πλην σαφώς ότι θα απαιτηθούν δραστικότερα μέτρα για να «ξεκολλήσουν» από τα πέριξ του μηδενός επίπεδα ο πληθωρισμός και οι ρυθμοί ανάπτυξης. Άνοιξε έτσι ορθάνοιχτη την πόρτα της εκτύπωσης χρήματος με αγορά κρατικών ομολόγων.

Οι προσδοκίες για έναρξη προγράμματος QE στην Ευρωζώνη οδήγησαν το ευρώ από το 1,40 δολ./ευρώ που είχε αγγίξει τον Μάιο στο 1,22 δολ./ευρώ (με προβλέψεις για περαιτέρω υποχώρησή του το 2015) και τις αποδόσεις των κρατικών ομολόγων από τη Γερμανία ως την Ισπανία σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα. Οι αγορές προεξοφλούν την έναρξη του προγράμματος στη συνεδρίαση του Δ.Σ. της ΕΚΤ στις 22 Ιανουαρίου και η εσωτερική συζήτηση για τους όρους που θα το συνοδεύουν έχει «ανάψει» για τα καλά...