Το σχέδιο Κομισιόν για την ανάπτυξη

Λιγότερη λιτότητα για περισσότερες νεοφιλελεύθερες μεταρρυθμίσεις προσφέρει στις εθνικές κυβερνήσεις η Κομισιόν, που ενέκρινε τις νομοθετικές προτάσεις για το Ευρωπαϊκό Ταμείο Στρατηγικών Επενδύσεων.




Πρόκειται για τον μηχανισμό που δημιουργήθηκε για να αξιοποιηθούν τα 315 δισ. ευρώ του «πακέτου Γιούνκερ», προκειμένου να χρηματοδοτηθούν ιδιωτικές και δημόσιες επενδύσεις, πρωτίστως σε δίκτυα τηλεπικοινωνιών, μεταφορών και ενέργειας. Προς το παρόν από τα κεφάλαια αυτά υπάρχουν μόλις 8 δισ. ευρώ, που θα διαθέσει ο κοινοτικός προϋπολογισμός υπό μορφή εγγυήσεων και 5 δισ. ευρώ που θα συνεισφέρει η ΕΤΕπ. Αυτά θα αξιοποιηθούν ως εγγύηση για έκδοση ομολόγων, μέσω των οποίων θα αντληθούν 60 δισ. ευρώ από την αγορά και στη συνέχεια θα προστεθεί χρηματοδότηση από τον ιδιωτικό τομέα, σε αναλογία «1-4».

Πρόκειται για ένα σύνθετο χρηματοοικονομικό προϊόν, που θα επιτρέψει να τονωθούν οι επενδύσεις χωρίς να δημιουργηθεί δημόσιο χρέος και φιλοδοξεί να προσελκύσει ιδιώτες επενδυτές, θέτοντας τα κεφάλαια που προέρχονται από το Δημόσιο στην πρώτη γραμμή απορρόφησης όποιων απωλειών προκύψουν. Ακόμα κι έτσι, όμως, δεν θεωρείται καθόλου βέβαιο ότι τα ιδιωτικά κεφάλαια θα είναι επαρκή, οπότε η Κομισιόν στρέφεται στα κράτη-μέλη. Πλην όμως με εξαίρεση τη Γερμανία (που το 2014 πέτυχε να ισοσκελίσει πλήρως τον ομοσπονδιακό προϋπολογισμό για πρώτη φορά μετά το 1969 και μάλιστα ένα χρόνο νωρίτερα από τον αρχικό σχεδιασμό), τα άλλα μεγάλα κράτη-μέλη βρίσκονται σε τροχιά δημοσιονομικής προσαρμογής και δεν έχουν περιθώριο αύξησης των δημοσίων δαπανών. Αυτό επιχειρεί να αλλάξει η Κομισιόν, με χθεσινή γνωμοδότηση που διευκολύνει τη χρήση της «ρήτρας επενδύσεων» του Συμφώνου Σταθερότητας.

Αυτή αφορά μόνο κράτη που συμμορφώνονται με τους δημοσιονομικούς κανόνες. Κατηγορία στην οποία δεν ανήκει η Γαλλία, που κινδυνεύει με επιβολή προστίμου τον Μάρτιο, εφόσον δεν πείσει την Κομισιόν ότι θα μειώσει το έλλειμμα κάτω από το 3% του ΑΕΠ μέχρι το τέλος του έτους. Κανονικά δεν έπρεπε να ανήκει ούτε η Ιταλία, που ναι μεν έχει χαμηλότερο έλλειμμα, αλλά το δημόσιο χρέος της υπερβαίνει κατά πολύ το 60% του ΑΕΠ και βαίνει αυξανόμενο.

Σύμφωνα με χθεσινή γνωμοδότηση της Επιτροπής στους υπολογισμούς πρέπει επίσης να ληφθούν υπόψη οι αναμενόμενες θετικές επιπτώσεις στο ΑΕΠ από προωθούμενες διαρθρωτικές αλλαγές, στον βαθμό που πληρούνται δύο προϋποθέσεις: Ο ρυθμός ανάπτυξης της οικονομίας απέχει από το δυνητικό επίπεδο τουλάχιστον 1,5 ποσοστιαίες μονάδες και η χαλαρή ερμηνεία των κανόνων δεν οδηγεί το δημοσιονομικό έλλειμμα πάνω από το 3% του ΑΕΠ. Ο πρώτος όρος αποκλείει την Ισπανία και ο δεύτερος τη Γαλλία. Η Ιταλία μπορεί, αντιθέτως, να επωφεληθεί της ρήτρας, καθώς η προεξόφληση των ωφελειών από τις διαρθρωτικές αλλαγές οδηγεί το δημόσιο χρέος σε πτωτική τροχιά. Θα μπορεί έτσι να μην προσμετρά σε έλλειμμα και χρέος επενδυτικές δαπάνες που συγχρηματοδοτούν έργα μαζί με κοινοτικά ταμεία.

Η γνωμοδότηση της Επιτροπής ωφελεί πάντως και τη Γαλλία, καθώς ανοίγει τον δρόμο να υπολογιστούν ενδεχόμενες θετικές επιπτώσεις από διαρθρωτικές αλλαγές και στο δημοσιονομικό έλλειμμα. Αυτό θα διευκόλυνε την προσπάθεια δημοσιονομικής προσαρμογής, αποφεύγοντας την επιβολή προστίμου παρά την απουσία νέων μέτρων λιτότητας και ανοίγοντας τον δρόμο για ενεργοποίησης της «επενδυτικής ρήτρας» τα επόμενα χρόνια. Κάπως έτσι τα μεγαλύτερα κράτη-μέλη θα χρηματοδοτήσουν μέρος των επενδύσεων που θα επιλέξει το Ευρωπαϊκό Ταμείο Στρατηγικών Επενδύσεων, χωρίς να παραβιαστούν οι δημοσιονομικοί κανόνες, υπό την προϋπόθεση προώθησης διαρθρωτικών αλλαγών.