Μία εντεινόμενη προειδοποίηση

Aυτή η χειμερινή περίοδος χαρακτηρίζεται από ακραία καιρικά φαινόμενα που σχετίζονται με υψηλής στάθμης βροχοπτώσεις όχι μόνο στη Ελλάδα αλλά και στην υπόλοιπη Ευρώπη.




Ως αποτέλεσμα των φαινομένων αυτών είχαμε μεγάλες πλημμύρες με τις συνακόλουθες ζημίες στις ευάλωτες συνοικίες των Αθηνών και στην ύπαιθρο χώρα.

Οι κάτοικοι των παραποτάμιων περιοχών του Έβρου ευρέθησαν για περισσότερες από μία φορές αντιμέτωποι με τον κίνδυνο υπερχείλισης, με τα νερά του ποταμού τελικώς να υπερβαίνουν το ύψος των αναχωμάτων, να κατακλύζουν κατοικημένες και καλλιεργούμενες περιοχές και να προσφέρουν έτσι ως δημοσιογραφικό υλικό την αποτύπωση της απόγνωσης των κατοίκων που είδαν να καταστρέφονται οι περιουσίες τους και να απειλούνται οι ζωές τους. Όμως τα φαινόμενα δεν περιορίσθηκαν στον Έβρο. Ο Άραχθος πλημμύρισε και οι υδάτινοι όγκοι που ελευθερώθηκαν προκειμένου να αποτραπεί η καταστροφή της λίμνης του ΥΗΣ προκάλεσαν ευρείες καταστροφές στα κατάντι του φράγματος.

Ανάλογα προβλήματα δημιουργήθηκαν στην Εγνατία Οδό και στο υπόλοιπο οδικό δίκτυο της χώρας. Αξίζει επομένως να διερευνηθεί αν αυτά τα φαινόμενα έχουν ένα τυχαίο ή συστημικό χαρακτήρα. Αν δηλαδή πρόκειται για συνήθη και ως εκ τούτου μη συχνά επαναλαμβανόμενα ακραία καιρικά φαινόμενα ή αν πρόκειται για την είσοδο σε μία μεγάλης διάρκειας περίοδο επαναλαμβανόμενης και αυξανόμενης έντασης αλλαγών, για τις οποίες πρέπει να ληφθούν τα αναγκαία μέτρα προσαρμογής.

Ακόμη και στον απλό θεατή των τηλεοπτικών εκπομπών, τα ακραία καιρικά φαινόμενα έχουν αυξηθεί σημαντικά σε ολόκληρη την Ευρώπη. Διαδοχικά κύματα ισχυρών βροχοπτώσεων συνοδεύονται από εικόνες πλημυρισμένων αστικών και γεωργικών περιοχών με τους κατοίκους σε κατάσταση απόγνωσης να προσπαθούν να επιβιώσουν και να διασώσουν τις περιουσίες τους. Αυτά που συμβαίνουν στη χώρα μας συμβαίνουν και στις γειτονικές. Οι αγροτικές υποδομές της Σερβίας υπέστησαν σοβαρές ζημίες στη διάρκεια του προηγούμενου έτους και οι αρχές εκτιμούν ότι θα απαιτηθούν τουλάχιστον πέντε έτη για να αποκατασταθούν, αν κάποια νέα καταστροφή δεν ενσκήψει. Αντίστοιχες εικόνες και ειδήσεις φθάνουν από Βρετανία, Ισπανία, Ιταλία, Βουλγαρία, Ρουμανία και Τουρκία.

Το συμπέρασμα είναι ότι το τελευταίο διάστημα μεγάλοι όγκοι νερών πέφτουν σε μικρά χρονικά διαστήματα και προκαλούν αυξανόμενης κλίμακας καταστροφές και το ερώτημα είναι αν πρόκειται για περιοδικά φαινόμενα ή για μόνιμη και επιδεινούμενη κατάσταση.

Η απάντηση είναι κρίσιμη, κι αυτό γιατί στη πρώτη περίπτωση μία πολιτική οικονομικών βοηθημάτων και αποζημιώσεων, στο πλαίσιο της Γεν. Γραμματείας Πολιτικής Προστασίας, έχει τη δυνατότητα αντιμετώπισης τους ενώ στη δεύτερη απαιτείται η εφαρμογή ενός «σχεδίου προσαρμογής» με δέσμευση σημαντικών επενδύσεων για την υλοποίησή του.

Επενδύσεις «προσαρμογής», το ύψος των οποίων θα πρέπει να εκτιμηθεί σε σχέση με το ύψος των δαπανών αποκατάστασης των επερχόμενων καταστροφών στις υποδομές και τελικώς στις οικονομικές και κοινωνικές δραστηριότητες της χώρας. Καθώς η απάντηση σε ένα τέτοιο ερώτημα υπερβαίνει την κλίμακα της χώρας, αυτή θα πρέπει να αναζητηθεί σε εκθέσεις αξιόπιστων πηγών που ασχολούνται με τα φαινόμενα αυτά. Τέτοια πηγή αποτελεί η πρόσφατη έκθεση αποτίμησης των εξελίξεων στο θέμα της Κλιματικής Αλλαγής του ΟΗΕ*

Στην έκθεση, που αναμφιβόλως ευρίσκεται στη διάθεση του αρμόδιου υπουργού, γίνονται, μεταξύ των άλλων, οι ακόλουθες επισημάνσεις. Οι παρατηρούμενες κλιματικές αλλαγές οφείλονται σε μεγάλο βαθμό σε ανθρώπινες δραστηριότητες.

Η αύξηση της θερμοκρασίας στην επιφάνεια του πλανήτη στη διάρκεια των τελευταίων 30 ετών υπήρξε η μεγαλύτερη στη διάρκεια των τελευταίων 1400 ετών και για την περίοδο 1880 - 2012 ανήλθε στους 0,85 οC.

Αυτή η μεταβολή προκλήθηκε από την αύξηση της συγκέντρωσης των ρύπων στην ατμόσφαιρα, η οποία στις αρχές του 2015 ξεπέρασε το όριο των 400ppm προκαλώντας την αύξηση της έντασης των θερμικών κυμάτων και των βροχοπτώσεων, πέραν των άλλων φαινομένων, στις περιοχές του Β. Ημισφαιρίου όπου ευρίσκεται η χώρα μας.

Αν η αύξηση της θερμοκρασίας της ατμόσφαιρας συνεχισθεί, ως συνέπεια αναποτελεσματικών πολιτικών για τη μείωση της κλιματικής αλλαγής, τότε αυτά που σήμερα χαρακτηρίζονται ως «ακραία» θα αποτελούν τα «συνήθη» φαινόμενα ενός εφιαλτικού μέλλοντος, όχι πολύ μακρινού.

Ακόμη κι αν η πρόταση του ΟΗΕ για περιορισμό της αύξησης της θερμοκρασίας στους 2 οC(COP 21) επιτευχθεί, με μία απλοϊκή προσέγγιση προκύπτει ότι η συχνότητα και η ένταση αυτών των «ακραίων καιρικών φαινομένων» στις χώρες του νότου της Ευρώπης και στη χώρα μας θα διπλασιασθεί τουλάχιστον, λαμβάνοντας υπ' όψη ότι τα σημερινά φαινόμενα οφείλονται στην αύξηση της θερμοκρασίας κατά 0.85 οC. Αν τώρα αντί για 2 οC οδηγηθούμε σε αυξήσεις 5-6 οC μέχρι το 2050, τότε οι συνθήκες που θα επικρατήσουν θα είναι κυριολεκτικώς εφιαλτικές.

Σε μία περίοδο που τους πολίτες της χώρας απασχολεί η μνημονιακή και αντι-μνημονιακή ρητορεία αυτές οι φυσικές καταστροφές, που συμβαίνουν ήδη, αποτελούν μία συνεχή και εντεινόμενη προειδοποίηση για ένα σημαντικό κίνδυνο για τον οποίο διαπράττουμε σοβαρό λάθος υποτιμώντας τον.