Ο Μ. Ντράγκι κρατά το «κλειδί»

Την περασμένη Τετάρτη η ΕΚΤ προχώρησε σε μία προειδοποιητική απόφαση διπλής ανάγνωσης σε ό,τι αφορά τις ελληνικές τράπεζες. Αύξησε την έκτακτη βοήθεια μόνο κατά 200 εκατ. ευρώ, ενώ συγχρόνως προέβη στη διαρροή για σκληρές διαπραγματεύσεις και κριτικές με ανοικτό το ενδεχόμενο κουρέματος των collaterals των ελληνικών τραπεζών.



Τι σημαίνει αυτό; Η ΕΚΤ δεν επιθυμεί φυσικά να ασκήσει πολιτική για λογαριασμό της Ε.Ε., όμως δεν επιθυμεί να παραβιάσει και τον αυστηρό κανονισμό της, που δεν της επιτρέπει να συνεχίσει να χρηματοδοτεί τις ελληνικές τράπεζες χωρίς το πλαίσιο μιας νέας συμφωνίας.

Το όριο του ELA ήταν μικρό από τη μία (200 εκατ. ευρώ), από την άλλη ωστόσο επαρκές, αφού έχει σταθεροποιηθεί η εκροή των καταθέσεων από τις ελληνικές τράπεζες.
Ο Μ. Ντράγκι κρατά το «κλειδί»

Σε ό,τι αφορά το κούρεμα, το σκληροπυρηνικό μπλοκ πέριξ της Bundesbank επιμένει ότι αυτή η απόφαση πρέπει να ληφθεί, ωστόσο ο Μάριο Ντράγκι, που καταλαβαίνει τι σημαίνει μια τέτοια απόφαση, την αναβάλλει όσο οι ελληνικές τράπεζες δείχνουν πως έχουν επαρκή κεφάλαια και όσο η ελληνική κυβέρνηση συνεχίζει να είναι σε πραγματικές διαπραγματεύσεις. Κοινώς εξαντλεί τα όρια. Ένα ενδεχόμενο κούρεμα των ενεχύρων που δίνουν οι ελληνικές τράπεζες για να λάβουν τη βοήθεια από τον ELA, της τάξης του 10%, σημαίνει κάτω από κάθε εξέλιξη πως τα collaterals θα υποστούν μείωση κατά 12 δισ. ευρώ, δηλαδή οι ελληνικές τράπεζες θα έχουν μειωμένη ρευστότητα κατά 12 δισ. ευρώ. Το συνολικό ενεχυριασμένο χαρτοφυλάκιο των ελληνικών τραπεζών φέρει σε αυτήν τη φάση ομόλογα και τιτλοποιημένα δάνεια ονομαστικής αξίας 122 δισ. ευρώ. Και αυτό θα αποτελέσει μόνον την αρχή για το ξήλωμα του πουλόβερ.

Οι άμεσες συνέπειες από μία τέτοια απόφαση θα είναι κατ’ αρχήν αναζωπύρωση των εκταμιεύσεων από τις τράπεζες και κατά συνέπεια άμεσο πρόβλημα ρευστότητας, ιδιαίτερα αν σε δεύτερη φάση το κούρεμα επεκταθεί πέραν του παραπάνω ποσοστού.

Σε μια τέτοια περίπτωση ο κίνδυνος για την επιβολή κεφαλαιακών περιορισμών, των γνωστών από την αγγλική ορολογία ως capital controls, γίνεται άμεσος.

Πότε και πώς όμως εφαρμόζονται πρακτικά οι κεφαλαιακοί περιορισμοί;

Οι κεφαλαιακοί περιορισμοί λαμβάνουν χώρα όταν οι τράπεζες δεν έχουν τη ρευστότητα να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους. Όταν οι τράπεζες διαθέτουν καλούς δείκτες και ενέχυρα προκειμένου να δανειστούν δεν συντρέχει τέτοιος λόγος. Στην περίπτωση της Ελλάδας οι τράπεζες έχουν καλούς δείκτες, αλλά δεν είναι σίγουρο πως θα έχουν επ’ αόριστον ενέχυρα, αφού η ΕΚΤ μπορεί να περιορίσει τα ενέχυρα αυτά εφόσον δεν υπάρξει συμφωνία ή διαφανεί πως δεν θα υπάρξει συμφωνία.

Περιορισμοί
Οι κεφαλαιακοί περιορισμοί εφαρμόζονται με εντολή της κυβέρνησης όταν οι τράπεζες δεν έχουν ρευστότητα και δεν μπορούν να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους.

Οι περιορισμοί αυτοί έχουν διαβαθμίσεις. Δεν μπορούν να ισχύουν οι ίδιοι για όλους. Διαφοροποιούνται στην περίπτωση επιχειρήσεων και στην περίπτωση ιδιωτών. Και στις δύο πάντως περιπτώσεις η χρήση μετρητών είναι απολύτως περιορισμένη.

Τη θέση των μετρητών παίρνουν οι διατραπεζικές συναλλαγές σε όλες τους τις μορφές (κάρτες, επιταγές, μεταφορά από λογαριασμό σε λογαριασμό). Το σύστημα δέχεται μετρητά, αλλά δεν δίνει πάνω από κάποιο όριο μετρητά.

Τι γίνεται, όμως, με την ελεύθερη διακίνηση κεφαλαίων στο εξωτερικό; Ασφαλώς και εδώ τίθενται περιορισμοί. Εδώ είναι που οι περιορισμοί διαφέρουν μεταξύ επιχειρήσεων και ιδιωτών καθώς οι πρώτες πρέπει να καλύψουν επείγουσες ανάγκες εφόσον συναλλάσσονται με το εξωτερικό.

Μία τέτοια εικόνα λειτουργίας του τραπεζικού συστήματος μαζί με την άτυπη παύση πληρωμών που έχει ήδη κηρύξει το ελληνικό δημόσιο θα οδηγήσει σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα στην απόλυτη ασφυξία της αγοράς με ό,τι αυτό συνεπάγεται, που όπως λένε οι ειδικοί -χωρίς συμφωνία- είναι ο απόλυτος δρόμος προς ένα απευκταίο ελληνικό default.

Κάποιοι φέρνουν το παράδειγμα της Κύπρου, η οποία δεν πτώχευσε. Ωστόσο, οι κεφαλαιακοί περιορισμοί στην Κύπρο επιβλήθηκαν για άλλους λόγους -ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών- και μετά από συμφωνία με τους εταίρους, που σημαίνει πως το κυπριακό δημόσιο πλήρωνε κανονικά τις υποχρεώσεις του και πως η αγορά συνέχιζε να κινείται αλλά με συγκεκριμένους περιορισμούς. Στη δική μας περίπτωση το πρόβλημα δεν το έχουν οι τράπεζες, αλλά το υφίστανται οι τράπεζες και τελικώς ολόκληρη η οικονομία οδηγείται σε συνθήκες ασφυξίας.

Αρα, λοιπόν, η επιβολή capital controls εκ των συνθηκών δημιουργεί τις προϋποθέσεις μερικού default.

Από την άλλη πλευρά, οι εργασίες των τραπεζών συρρικνώνονται στο ελάχιστο, η αδυναμία πληρωμής από την πλευρά των ιδιωτών καθίσταται εμφανής και τελικώς πολύ σύντομα σε μία τέτοια περίπτωση οι τράπεζες θα έχουν ανάγκη ανακεφαλαιοποίησης, αφού θα απομειωθεί και η αξία της περιουσίας τους, δηλαδή η αξία των ομολόγων που έχουν στα χαρτοφυλάκιά τους.

Με τέτοιες συνθήκες στην αγορά και χωρίς να υπάρχουν επαρκή κεφάλαια, δεν αναμένεται να βρεθούν πρόθυμοι ιδιώτες να ανακεφαλαιοποιήσουν εκ νέου τις ελληνικές τράπεζες. Σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο δεν αποκλείεται τα πιστωτικά ιδρύματα της χώρας να πρέπει να ανακεφαλαιοποιηθούν μέσα από τη διαδικασία του bail in, που περιλαμβάνει και κούρεμα των καταθέσεων.