Η ρήτρα μηδενικού ελλείμματος στα επικουρικά ταμεία που
θεσμοθετήθηκε το 2012, ήταν ένα από τα θέματα που είχε κυριαρχήσει στη
ρητορική της τότε αντιπολίτευσης και σημερινής Κυβέρνησης, με έντονη
κριτική σε σχέση με το συγκεκριμένο μέτρο.
Η ρήτρα μηδενικού ελλείμματος δεν ήταν τίποτε άλλο από την υποχρέωση των επικουρικών ταμείων να «καλύπτουν» τα ελλείμματά τους χωρίς να επιχορηγούνται από τον Κρατικό Προϋπολογισμό.
Βέβαια τα επικουρικά ταμεία δεν είχαν ποτέ κρατική χρηματοδότηση.
Όμως, εάν συνέχιζαν να απονέμουν τις συντάξεις, όπως αυτές είχαν διαμορφωθεί το 2009, θα έπρεπε ή να χρηματοδοτηθούν από το Δημόσιο ή να διακόψουν την καταβολή των συντάξεων.
Δεν έγινε και δεν μπορούσε να γίνει ούτε το ένα ούτε το άλλο.
Επελέγη, λοιπόν, η μείωση μέσα από την εφαρμογή της ρήτρας μηδενικού ελλείμματος ως ένα αναπόφευκτο μέτρο.
Η πρώτη μείωση μέσα από αυτό το μέτρο επήλθε το 2014 με ποσοστό 5,2% ανεξαρτήτως ποσού σύνταξης.
Το 2015 σύμφωνα με τις τότε αρχικές προβλέψεις , για να μην υπάρξει έλλειμμα, φαινόταν ότι απαιτείτο νέα μείωση 6,5% περίπου. Η Κυβέρνηση δεν ήθελε να εφαρμόσει τη ρήτρα μηδενικού ελλείμματος τότε. Ωστόσο επειδή δεν μπορούσε να αποφύγει τις μειώσεις στις συντάξεις και επειδή είχε δεσμευτεί στην μη περικοπή των κύριων συντάξεων, προχώρησε στη μείωση μέχρι 50% στις επικουρικές για όσους είχαν άθροισμα άνω των 1.300 ευρώ μεικτό ποσό, ενώ έπεται η συνέχεια μέσα από τον επανϋπολογισμό και των επικουρικών και για συνταξιούχους με χαμηλότερα εισοδήματα.
Με όλα αυτά, το αποτέλεσμα ήταν να μειωθούν πολύ περισσότερο οι συντάξεις. Παρά το γεγονός ότι αυξήθηκε η εισφορά στο 7% από 6%, παρά το γεγονός ότι χρησιμοποιήθηκαν τα αποθεματικά των ταμείων και παρά την «ρήτρα βιωσιμότητας» που αντικατέστησε τη ρήτρα μηδενικού ελλείμματος.
Την ίδια εξέλιξη έχουμε και στις κύριες συντάξεις.
Ο νόμος 3863 του 2010 «πολεμήθηκε» σκληρά από όλες τις «προοδευτικές» δυνάμεις της χώρας. Ήταν ο νόμος που προέβλεπε βασική σύνταξη 360 ευρώ και αναλογική που έφθανε για τα 40 έτη ασφάλισης να δίνει ποσοστό αναπλήρωσης 60% .
Μετά από πολλές νέες διαπραγματεύσεις που έκανε η Κυβέρνηση το 2015 κατέληξε στο νέο τρόπο υπολογισμού όπου η βασική σύνταξη ξεκινάει από τα 346 ευρώ με 15 έτη ασφάλισης για να καταλήξει στα 384 ευρώ με 20 έτη ασφάλισης, ενώ η αναλογική για τα 40 έτη ασφάλισης καταλήγει σε ποσοστό αναπλήρωσης μόλις 42,8 % .
Τελικό αποτέλεσμα 15% περίπου, κατά μέσο όρο, χαμηλότερες συντάξεις με τον νόμο 4387/2016 από εκείνες που έδινε ο νόμος 3863/2010. Και βέβαια όχι μόνο για τους νέους συνταξιούχους, αφού η κατάργηση της λεγόμενης «προσωπικής διαφοράς» είναι προ των πυλών με την ολοκλήρωση της νέας συμφωνίας. Επομένως και οι παλαιοί συνταξιούχοι θα υποστούν ανάλογες μειώσεις.
Το αποτέλεσμα και εδώ, γιατί πάντοτε το αποτέλεσμα μετράει, είναι αρνητικό σε σχέση και με τις κύριες συντάξεις.
Θα μπορούσε ο καθένας να ασκήσει βάσιμη κριτική για όλα αυτά τα αποτελέσματα που οδήγησαν και οδηγούν στη συρρίκνωση του εισοδήματος των συνταξιούχων . Πολύ περισσότερο όταν στα νέα μέτρα περιλαμβάνεται και η μεγάλη μείωση του αφορολογήτου που σημαίνει νέες απώλειες στο διαθέσιμο εισόδημα.
Ας μη σταθούμε όμως σε αυτά, που είναι αυτονόητα
Σε τελευταία ανάλυση για καμιά Κυβέρνηση δεν είναι ευχάριστη η επιλογή να μειώνει συντάξεις και να επιβάλει νέους φόρους, έστω κι αν έχει ευθύνες γιατί δεν άσκησε πολιτικές που θα μπορούσαν να τα αποτρέψουν. Έστω και αν εφαρμόζει χειρότερα μέτρα από εκείνα για τα οποία κατηγορούσε τους προηγούμενους
Εκείνο που ενοχλεί περισσότερο κάθε πολίτη πλέον, αφού θεωρεί ότι υποτιμάται η νοημοσύνη του, είναι το «περιτύλιγμα».
Το Σεπτέμβριο του 2015 η Κυβέρνηση μιλούσε για παράλληλο πρόγραμμα, δίπλα στα επώδυνα μέτρα.
Σήμερα ακούμε για τα αντίμετρα, που μάλιστα θα είναι, όπως λέγεται, ισόποσα των μέτρων.
Μα εάν είναι τόσο «γενναιόδωρα» τα αντίμετρα, γιατί άραγε πρέπει να πάρουμε τα μέτρα των 4 δις ευρώ;
Κάπως έτσι είχαν περιγραφεί και τα « αντίμετρα» για τους χαμηλοσυνταξιούχους του ΕΚΑΣ και εκείνο που τελικά τους έμεινε είναι οι μεγάλες περικοπές στο εισόδημά τους.
Ας μη γελιόμαστε
Τα μέτρα είναι επώδυνα για μεγάλη μερίδα των πολιτών και δεν πρόκειται, κάτω από τις οποιεσδήποτε συνθήκες και τα όποια αντίμετρα να υπάρξει ανακούφιση, για εκείνους που θα τα υποστούν.
Το μόνο που μπορεί να ανακουφίσει και να δώσει ελπίδα, είναι να φανεί από τις πράξεις και όχι από τα λόγια, ότι έχουμε μάθει από τα παθήματά μας και είμαστε σε θέση να αποτρέψουμε, ως χώρα και μετά από τόσες θυσίες, νέα επώδυνα μέτρα.
Η ρήτρα μηδενικού ελλείμματος δεν ήταν τίποτε άλλο από την υποχρέωση των επικουρικών ταμείων να «καλύπτουν» τα ελλείμματά τους χωρίς να επιχορηγούνται από τον Κρατικό Προϋπολογισμό.
Βέβαια τα επικουρικά ταμεία δεν είχαν ποτέ κρατική χρηματοδότηση.
Όμως, εάν συνέχιζαν να απονέμουν τις συντάξεις, όπως αυτές είχαν διαμορφωθεί το 2009, θα έπρεπε ή να χρηματοδοτηθούν από το Δημόσιο ή να διακόψουν την καταβολή των συντάξεων.
Δεν έγινε και δεν μπορούσε να γίνει ούτε το ένα ούτε το άλλο.
Επελέγη, λοιπόν, η μείωση μέσα από την εφαρμογή της ρήτρας μηδενικού ελλείμματος ως ένα αναπόφευκτο μέτρο.
Η πρώτη μείωση μέσα από αυτό το μέτρο επήλθε το 2014 με ποσοστό 5,2% ανεξαρτήτως ποσού σύνταξης.
Το 2015 σύμφωνα με τις τότε αρχικές προβλέψεις , για να μην υπάρξει έλλειμμα, φαινόταν ότι απαιτείτο νέα μείωση 6,5% περίπου. Η Κυβέρνηση δεν ήθελε να εφαρμόσει τη ρήτρα μηδενικού ελλείμματος τότε. Ωστόσο επειδή δεν μπορούσε να αποφύγει τις μειώσεις στις συντάξεις και επειδή είχε δεσμευτεί στην μη περικοπή των κύριων συντάξεων, προχώρησε στη μείωση μέχρι 50% στις επικουρικές για όσους είχαν άθροισμα άνω των 1.300 ευρώ μεικτό ποσό, ενώ έπεται η συνέχεια μέσα από τον επανϋπολογισμό και των επικουρικών και για συνταξιούχους με χαμηλότερα εισοδήματα.
Με όλα αυτά, το αποτέλεσμα ήταν να μειωθούν πολύ περισσότερο οι συντάξεις. Παρά το γεγονός ότι αυξήθηκε η εισφορά στο 7% από 6%, παρά το γεγονός ότι χρησιμοποιήθηκαν τα αποθεματικά των ταμείων και παρά την «ρήτρα βιωσιμότητας» που αντικατέστησε τη ρήτρα μηδενικού ελλείμματος.
Την ίδια εξέλιξη έχουμε και στις κύριες συντάξεις.
Ο νόμος 3863 του 2010 «πολεμήθηκε» σκληρά από όλες τις «προοδευτικές» δυνάμεις της χώρας. Ήταν ο νόμος που προέβλεπε βασική σύνταξη 360 ευρώ και αναλογική που έφθανε για τα 40 έτη ασφάλισης να δίνει ποσοστό αναπλήρωσης 60% .
Μετά από πολλές νέες διαπραγματεύσεις που έκανε η Κυβέρνηση το 2015 κατέληξε στο νέο τρόπο υπολογισμού όπου η βασική σύνταξη ξεκινάει από τα 346 ευρώ με 15 έτη ασφάλισης για να καταλήξει στα 384 ευρώ με 20 έτη ασφάλισης, ενώ η αναλογική για τα 40 έτη ασφάλισης καταλήγει σε ποσοστό αναπλήρωσης μόλις 42,8 % .
Τελικό αποτέλεσμα 15% περίπου, κατά μέσο όρο, χαμηλότερες συντάξεις με τον νόμο 4387/2016 από εκείνες που έδινε ο νόμος 3863/2010. Και βέβαια όχι μόνο για τους νέους συνταξιούχους, αφού η κατάργηση της λεγόμενης «προσωπικής διαφοράς» είναι προ των πυλών με την ολοκλήρωση της νέας συμφωνίας. Επομένως και οι παλαιοί συνταξιούχοι θα υποστούν ανάλογες μειώσεις.
Το αποτέλεσμα και εδώ, γιατί πάντοτε το αποτέλεσμα μετράει, είναι αρνητικό σε σχέση και με τις κύριες συντάξεις.
Θα μπορούσε ο καθένας να ασκήσει βάσιμη κριτική για όλα αυτά τα αποτελέσματα που οδήγησαν και οδηγούν στη συρρίκνωση του εισοδήματος των συνταξιούχων . Πολύ περισσότερο όταν στα νέα μέτρα περιλαμβάνεται και η μεγάλη μείωση του αφορολογήτου που σημαίνει νέες απώλειες στο διαθέσιμο εισόδημα.
Ας μη σταθούμε όμως σε αυτά, που είναι αυτονόητα
Σε τελευταία ανάλυση για καμιά Κυβέρνηση δεν είναι ευχάριστη η επιλογή να μειώνει συντάξεις και να επιβάλει νέους φόρους, έστω κι αν έχει ευθύνες γιατί δεν άσκησε πολιτικές που θα μπορούσαν να τα αποτρέψουν. Έστω και αν εφαρμόζει χειρότερα μέτρα από εκείνα για τα οποία κατηγορούσε τους προηγούμενους
Εκείνο που ενοχλεί περισσότερο κάθε πολίτη πλέον, αφού θεωρεί ότι υποτιμάται η νοημοσύνη του, είναι το «περιτύλιγμα».
Το Σεπτέμβριο του 2015 η Κυβέρνηση μιλούσε για παράλληλο πρόγραμμα, δίπλα στα επώδυνα μέτρα.
Σήμερα ακούμε για τα αντίμετρα, που μάλιστα θα είναι, όπως λέγεται, ισόποσα των μέτρων.
Μα εάν είναι τόσο «γενναιόδωρα» τα αντίμετρα, γιατί άραγε πρέπει να πάρουμε τα μέτρα των 4 δις ευρώ;
Κάπως έτσι είχαν περιγραφεί και τα « αντίμετρα» για τους χαμηλοσυνταξιούχους του ΕΚΑΣ και εκείνο που τελικά τους έμεινε είναι οι μεγάλες περικοπές στο εισόδημά τους.
Ας μη γελιόμαστε
Τα μέτρα είναι επώδυνα για μεγάλη μερίδα των πολιτών και δεν πρόκειται, κάτω από τις οποιεσδήποτε συνθήκες και τα όποια αντίμετρα να υπάρξει ανακούφιση, για εκείνους που θα τα υποστούν.
Το μόνο που μπορεί να ανακουφίσει και να δώσει ελπίδα, είναι να φανεί από τις πράξεις και όχι από τα λόγια, ότι έχουμε μάθει από τα παθήματά μας και είμαστε σε θέση να αποτρέψουμε, ως χώρα και μετά από τόσες θυσίες, νέα επώδυνα μέτρα.
