Επτά ημέρες μετά τη συμφωνία στο Eurogroup με την οποία επιβεβαιώθηκε η επερχόμενη συνεχής περικοπή των συντάξεων από το 2019 και έπειτα, ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας άφησε "παράθυρο" για μία εναλλακτική εφαρμογή των σχετικών αποφάσεων.
Συγκεκριμένα, μιλώντας χθες στο Bloomberg, δήλωσε πως "έχουμε νομοθετήσει για την αρχή του 2019 ένα πακέτο θετικών μέτρων 1% του ΑΕΠ και 1% αρνητικών μέτρων, στο βαθμό που είμαστε πάνω από το στόχο για πλεόνασμα 3,5% του ΑΕΠ. Γι’ αυτό η κυβέρνηση θα αποφασίσει όταν έρθει η ώρα, ποια είναι η καλύτερος μέθοδος οικονομικά και κοινωνικά ώστε να είμαστε εντός στόχων, δηλαδή στο 3,5%".
Και συμπλήρωσε πως "είναι δική μας υπόθεση με ποια μέσα θα φτάνουμε τους στόχους".
Μάλιστα, στην επισήμανση του δημοσιογράφου ότι κάποιος θα μπορούσε να καταλάβει ότι μπορεί να αποφασίσει να μην γίνουν οι περικοπές στις συντάξεις την επόμενη χρονιά και στην ερώτηση αν είναι ακόμα δεσμευμένος να προχωρήσει στις μειώσεις αυτές το 2019, ο κ. Τσίπρας απάντησε πως "οι δεσμεύσεις μας είναι αυτές που καταγράψαμε στην απόφαση του Eurogroup. Θα σας παραπέμψω σε αυτές. Δείτε τις δεσμεύσεις μας και βγάλτε τα συμπεράσματά σας".
Υπενθυμίζεται πως, δεκαπέντε μέρες πριν τον κ. Τσίπρα, η καθ' ύλην αρμόδια υπουργός Εργασίας Έφη Αχτσιόγλου δήλωσε πως η κυβέρνηση εξετάζει το πώς θα βοηθήσει εκείνους τους συνταξιούχους που πλήττονται ή πώς θα περιορίσει το ίδιο το πλήγμα, δηλαδή τη μείωση των συντάξεων.
Ποιες είναι οι δεσμεύσεις που έχει αναλάβει η κυβέρνηση; Από την 1η Ιανουαρίου 2019, προβλέπεται περικοπή των συντάξεων με αρνητική προσωπική διαφορά έως 18% και πάγωμα των ονομαστικών αυξήσεων μέχρι και το 2021.
Μάλιστα στο Τεχνικό Μνημόνιο που συνοδεύει την 4η αξιολόγηση του Προγράμματος, προβλέπεται ρητά πως το υπόλοιπο κομμάτι των αρνητικών προσωπικών διαφορών που δεν θα κοπεί το 2019, θα συμψηφισθεί με τις ονομαστικές αυξήσεις που προβλέπει ο νόμος Κατρούγκαλου (με βάση την ανάπτυξη και τον πληθωρισμό) μέχρι την "πλήρη εξάλειψη" τους.
Αυτό θα οδηγήσει σε επιπλέον μειώσεις στις πραγματικές αποδοχές των συνταξιούχων, καθώς ενώ θα αυξάνεται ο πληθωρισμός, το ονομαστικό επίπεδο των συντάξεων (δηλ. απλά οι συντάξεις τις οποίες θα βλέπουν στο ΑΤΜ) θα μένει το ίδιο.
Με άλλα λόγια, για ορισμένες συντάξεις προβλέπονται έμμεσες μειώσεις ακόμα και για μετά το 2021. Αυτές οι συντάξεις θα είναι εκείνες που θα εμφανίσουν αρνητική προσωπική διαφορά πολύ πάνω από 18% (επί της σημερινής καταβαλλόμενης) και συγκεκριμένα, πιθανότατα, πάνω από 22%-24% .
Το κομμάτι των αρνητικών προσωπικών διαφορών πάνω από το πλαφόν αυτό θα μειωθεί έμμεσα μέσω του παγώματος των ονομαστικών συντάξεων το 2019 -2021 (το οποίο θα ισχύσει για όλες ανεξαιρέτως τις κύριες συντάξεις).
Για τις συντάξεις, όμως, με προσωπική διαφορά πάνω από 22% -24% θα ισχύσει και για αρκετά χρόνια μετά το 2021.
"Όχημα" για την αναζήτηση τρόπων ελάφρυνσης των συνταξιούχων που θα υποστούν τις μειώσεις στις συντάξεις του από το 2019, σύμφωνα με πληροφορίες είναι η θετική απόκλιση στην εκτέλεση των προϋπολογισμών των συνταξιοδοτικών ταμείων.
Βάσει του νέου Μεσοπρόθεσμου Προγράμματος, αντί για έλλειμμα 634 εκατ. ευρώ, ΕΦΚΑ και ΕΤΕΑΕΠ θα εμφανίσουν φέτος πλεόνασμα 985 εκατ. ευρώ. Άρα αναμένεται θετική απόκλιση κοντά στα 1,6 δισ. ευρώ.
Με βάση αυτά αποτελέσματα, στην κυβέρνηση εκτιμούν πως θα μπορούσαν να ανασταλούν οι μειώσεις στις συντάξεις το 2019.
Αυτό είναι το πρώτο σενάριο.
Κάτι τέτοιο, όμως, θεωρείται εξαιρετικά πολιτικά δύσκολο μιας και θα συναντούσε πιθανότατα την βίαιη αντίδραση των θεσμών και, σίγουρα, των διεθνών αγορών.
Ο πιο "βέβαιος" τρόπος για να να αποφύγει ο ΣΥΡΙΖΑ να εφαρμόσει ο ίδιος τις περικοπές είναι να μην είναι η σημερινή κοινοβουλευτική πλειοψηφία ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ στη σημερινή θέση της μέχρι το ερχόμενο Δεκέμβριο (σ.σ. οι συντάξεις του Ιανουαρίου εκάστοτε έτους καταβάλλονται λίγο πριν τα Χριστούγεννα του προηγούμενου έτους), οπότε θα πρέπει να εφαρμοσθούν οι εν λόγω παρεμβάσεις.
Αυτό είναι το δεύτερο σενάριο, το οποίο αλληλοπλέκεται με πολιτικές εξελίξεις πριν τον ερχόμενο Δεκέμβριο.
Αν κανένα από τα παραπάνω σενάρια, δεν προχωρήσει, η κυβέρνηση πρέπει να βρει ένα τρόπο να εφαρμόσει το ψηφισμένο πακέτο παρεμβάσεων.
Προκειμένου να αντισταθμισθούν οι απώλειες στις αποδοχές των συνταξιούχων από τις περικοπές αυτές, εκείνο που εξετάζεται είναι είτε η επιχορήγηση ενός εφάπαξ επιδόματος οικονομικής ενίσχυσης στους συνταξιούχους οι οποίοι θα υποστούν τις μειώσεις, είτε η μείωση του ανώτατου πλαφόν όπως εξηγούν πηγές από τα ταμεία.
Επίσης, σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, δεν αποκλείεται να τεθεί και ένα "δίχτυ προστασίας" , δηλαδή ένα όριο κάτω από το οποίο δεν θα μπορούν να πέσουν οι αποδοχές των συνταξιούχων μετά τις μειώσεις. Πιο αναλυτικά, τρία είναι τα εναλλακτικά σενάρια για την επιβολή των μειώσεων του 2019:
Σύμφωνα με το τρίτο σενάριο, η κυβέρνηση θα μπορούσε τον ερχόμενο Δεκέμβριο να "επιστρέψει" και μάλιστα " έναντι" ένα μέρος (πχ το 50%) των περικοπών τις οποίες θα υποστούν κοντά 1 εκατομμύριο συνταξιούχων. Δηλαδή αν πχ ένας συνταξιούχους χάσει σε ετήσια βάση το 2019 ένα ποσό της τάξεως των 1200 ευρώ (100 ευρώ/μήνα), η κυβέρνηση θα του παράσχει το Δεκέμβριο ως εφάπαξ επίδομα της τάξεως των 600 ευρώ. Σημειώνεται πως κάτι ανάλογο έχει ήδη συμβεί πριν εφαρμοσθούν οι μειώσεις που προβλέπει ο νόμος Κατρούγκαλου. Ο λόγος για το "κοινωνικό μέρισμα" το οποίο έλαβαν εκατοντάδες χιλιάδες χαμηλοσυνταξιούχοι το Δεκέμβριο του 2016 λόγω του υπερπλεονάσματος το οποίο προέκυψε στον κρατικό προϋπολογισμό. Αλλά και το 2017 αρκετοί ήταν οι συνταξιούχοι, οι οποίοι έλαβαν για τον ίδιο λόγο, το "κοινωνικό επίδομα αλληλεγγύης". Κάτι ανάλογο θα μπορούσε να γίνει και φέτος, σημειώνουν οι ίδιοι κύκλοι.
Το τέταρτο σενάριο προβλέπει το εξής: Να πέσει οριζόντια –δηλ. για όλες τις συντάξεις για τις οποίες προβλέπεται περικοπή (λόγω της αρνητικής προσωπικής διαφοράς που θα προκύψει μετά τον επανϋπολογισμό τους) το ανώτατο πλαφόν στη μείωση των συντάξεων από το 18% στο 12% έως 15%.
Τέλος, το πέμπτο σενάριο προβλέπει να παραμείνει το πλαφόν του 18%, αλλά να τεθεί και ένα άλλο πλαφόν συντάξιμων αποδοχών (πχ 1000 ευρώ) κάτω από το οποίο δεν θα μπορούν αυτές να πέσουν.
Σε κάθε περίπτωση, πάντως, σημειώνουν οι ίδιες πηγές, πως θα ισχύσει η παρέμβαση την οποία έχει ήδη ψηφίσει η κυβέρνηση ως κοινωνικό "αντι-μετρο" και προβλέπει τη μείωση της συμμετοχής των συνταξιούχων στηυ συνταγογράφηση φαρμάκων. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με πληροφορίες, εκείνο που εξετάζεται είναι να μηδενισθεί η συμμετοχή για όσους συνταξιούχους έχουν εισόδημα έως 700 ευρώ και να μειωθεί κατά 50% για όσους έχουν εισόδημα από 701 έως 1200 ευρώ.
Συγκεκριμένα, μιλώντας χθες στο Bloomberg, δήλωσε πως "έχουμε νομοθετήσει για την αρχή του 2019 ένα πακέτο θετικών μέτρων 1% του ΑΕΠ και 1% αρνητικών μέτρων, στο βαθμό που είμαστε πάνω από το στόχο για πλεόνασμα 3,5% του ΑΕΠ. Γι’ αυτό η κυβέρνηση θα αποφασίσει όταν έρθει η ώρα, ποια είναι η καλύτερος μέθοδος οικονομικά και κοινωνικά ώστε να είμαστε εντός στόχων, δηλαδή στο 3,5%".
Και συμπλήρωσε πως "είναι δική μας υπόθεση με ποια μέσα θα φτάνουμε τους στόχους".
Μάλιστα, στην επισήμανση του δημοσιογράφου ότι κάποιος θα μπορούσε να καταλάβει ότι μπορεί να αποφασίσει να μην γίνουν οι περικοπές στις συντάξεις την επόμενη χρονιά και στην ερώτηση αν είναι ακόμα δεσμευμένος να προχωρήσει στις μειώσεις αυτές το 2019, ο κ. Τσίπρας απάντησε πως "οι δεσμεύσεις μας είναι αυτές που καταγράψαμε στην απόφαση του Eurogroup. Θα σας παραπέμψω σε αυτές. Δείτε τις δεσμεύσεις μας και βγάλτε τα συμπεράσματά σας".
Υπενθυμίζεται πως, δεκαπέντε μέρες πριν τον κ. Τσίπρα, η καθ' ύλην αρμόδια υπουργός Εργασίας Έφη Αχτσιόγλου δήλωσε πως η κυβέρνηση εξετάζει το πώς θα βοηθήσει εκείνους τους συνταξιούχους που πλήττονται ή πώς θα περιορίσει το ίδιο το πλήγμα, δηλαδή τη μείωση των συντάξεων.
Ποιες είναι οι δεσμεύσεις που έχει αναλάβει η κυβέρνηση; Από την 1η Ιανουαρίου 2019, προβλέπεται περικοπή των συντάξεων με αρνητική προσωπική διαφορά έως 18% και πάγωμα των ονομαστικών αυξήσεων μέχρι και το 2021.
Μάλιστα στο Τεχνικό Μνημόνιο που συνοδεύει την 4η αξιολόγηση του Προγράμματος, προβλέπεται ρητά πως το υπόλοιπο κομμάτι των αρνητικών προσωπικών διαφορών που δεν θα κοπεί το 2019, θα συμψηφισθεί με τις ονομαστικές αυξήσεις που προβλέπει ο νόμος Κατρούγκαλου (με βάση την ανάπτυξη και τον πληθωρισμό) μέχρι την "πλήρη εξάλειψη" τους.
Αυτό θα οδηγήσει σε επιπλέον μειώσεις στις πραγματικές αποδοχές των συνταξιούχων, καθώς ενώ θα αυξάνεται ο πληθωρισμός, το ονομαστικό επίπεδο των συντάξεων (δηλ. απλά οι συντάξεις τις οποίες θα βλέπουν στο ΑΤΜ) θα μένει το ίδιο.
Με άλλα λόγια, για ορισμένες συντάξεις προβλέπονται έμμεσες μειώσεις ακόμα και για μετά το 2021. Αυτές οι συντάξεις θα είναι εκείνες που θα εμφανίσουν αρνητική προσωπική διαφορά πολύ πάνω από 18% (επί της σημερινής καταβαλλόμενης) και συγκεκριμένα, πιθανότατα, πάνω από 22%-24% .
Το κομμάτι των αρνητικών προσωπικών διαφορών πάνω από το πλαφόν αυτό θα μειωθεί έμμεσα μέσω του παγώματος των ονομαστικών συντάξεων το 2019 -2021 (το οποίο θα ισχύσει για όλες ανεξαιρέτως τις κύριες συντάξεις).
Για τις συντάξεις, όμως, με προσωπική διαφορά πάνω από 22% -24% θα ισχύσει και για αρκετά χρόνια μετά το 2021.
"Όχημα" για την αναζήτηση τρόπων ελάφρυνσης των συνταξιούχων που θα υποστούν τις μειώσεις στις συντάξεις του από το 2019, σύμφωνα με πληροφορίες είναι η θετική απόκλιση στην εκτέλεση των προϋπολογισμών των συνταξιοδοτικών ταμείων.
Βάσει του νέου Μεσοπρόθεσμου Προγράμματος, αντί για έλλειμμα 634 εκατ. ευρώ, ΕΦΚΑ και ΕΤΕΑΕΠ θα εμφανίσουν φέτος πλεόνασμα 985 εκατ. ευρώ. Άρα αναμένεται θετική απόκλιση κοντά στα 1,6 δισ. ευρώ.
Με βάση αυτά αποτελέσματα, στην κυβέρνηση εκτιμούν πως θα μπορούσαν να ανασταλούν οι μειώσεις στις συντάξεις το 2019.
Αυτό είναι το πρώτο σενάριο.
Κάτι τέτοιο, όμως, θεωρείται εξαιρετικά πολιτικά δύσκολο μιας και θα συναντούσε πιθανότατα την βίαιη αντίδραση των θεσμών και, σίγουρα, των διεθνών αγορών.
Ο πιο "βέβαιος" τρόπος για να να αποφύγει ο ΣΥΡΙΖΑ να εφαρμόσει ο ίδιος τις περικοπές είναι να μην είναι η σημερινή κοινοβουλευτική πλειοψηφία ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ στη σημερινή θέση της μέχρι το ερχόμενο Δεκέμβριο (σ.σ. οι συντάξεις του Ιανουαρίου εκάστοτε έτους καταβάλλονται λίγο πριν τα Χριστούγεννα του προηγούμενου έτους), οπότε θα πρέπει να εφαρμοσθούν οι εν λόγω παρεμβάσεις.
Αυτό είναι το δεύτερο σενάριο, το οποίο αλληλοπλέκεται με πολιτικές εξελίξεις πριν τον ερχόμενο Δεκέμβριο.
Αν κανένα από τα παραπάνω σενάρια, δεν προχωρήσει, η κυβέρνηση πρέπει να βρει ένα τρόπο να εφαρμόσει το ψηφισμένο πακέτο παρεμβάσεων.
Προκειμένου να αντισταθμισθούν οι απώλειες στις αποδοχές των συνταξιούχων από τις περικοπές αυτές, εκείνο που εξετάζεται είναι είτε η επιχορήγηση ενός εφάπαξ επιδόματος οικονομικής ενίσχυσης στους συνταξιούχους οι οποίοι θα υποστούν τις μειώσεις, είτε η μείωση του ανώτατου πλαφόν όπως εξηγούν πηγές από τα ταμεία.
Επίσης, σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, δεν αποκλείεται να τεθεί και ένα "δίχτυ προστασίας" , δηλαδή ένα όριο κάτω από το οποίο δεν θα μπορούν να πέσουν οι αποδοχές των συνταξιούχων μετά τις μειώσεις. Πιο αναλυτικά, τρία είναι τα εναλλακτικά σενάρια για την επιβολή των μειώσεων του 2019:
Σύμφωνα με το τρίτο σενάριο, η κυβέρνηση θα μπορούσε τον ερχόμενο Δεκέμβριο να "επιστρέψει" και μάλιστα " έναντι" ένα μέρος (πχ το 50%) των περικοπών τις οποίες θα υποστούν κοντά 1 εκατομμύριο συνταξιούχων. Δηλαδή αν πχ ένας συνταξιούχους χάσει σε ετήσια βάση το 2019 ένα ποσό της τάξεως των 1200 ευρώ (100 ευρώ/μήνα), η κυβέρνηση θα του παράσχει το Δεκέμβριο ως εφάπαξ επίδομα της τάξεως των 600 ευρώ. Σημειώνεται πως κάτι ανάλογο έχει ήδη συμβεί πριν εφαρμοσθούν οι μειώσεις που προβλέπει ο νόμος Κατρούγκαλου. Ο λόγος για το "κοινωνικό μέρισμα" το οποίο έλαβαν εκατοντάδες χιλιάδες χαμηλοσυνταξιούχοι το Δεκέμβριο του 2016 λόγω του υπερπλεονάσματος το οποίο προέκυψε στον κρατικό προϋπολογισμό. Αλλά και το 2017 αρκετοί ήταν οι συνταξιούχοι, οι οποίοι έλαβαν για τον ίδιο λόγο, το "κοινωνικό επίδομα αλληλεγγύης". Κάτι ανάλογο θα μπορούσε να γίνει και φέτος, σημειώνουν οι ίδιοι κύκλοι.
Το τέταρτο σενάριο προβλέπει το εξής: Να πέσει οριζόντια –δηλ. για όλες τις συντάξεις για τις οποίες προβλέπεται περικοπή (λόγω της αρνητικής προσωπικής διαφοράς που θα προκύψει μετά τον επανϋπολογισμό τους) το ανώτατο πλαφόν στη μείωση των συντάξεων από το 18% στο 12% έως 15%.
Τέλος, το πέμπτο σενάριο προβλέπει να παραμείνει το πλαφόν του 18%, αλλά να τεθεί και ένα άλλο πλαφόν συντάξιμων αποδοχών (πχ 1000 ευρώ) κάτω από το οποίο δεν θα μπορούν αυτές να πέσουν.
Σε κάθε περίπτωση, πάντως, σημειώνουν οι ίδιες πηγές, πως θα ισχύσει η παρέμβαση την οποία έχει ήδη ψηφίσει η κυβέρνηση ως κοινωνικό "αντι-μετρο" και προβλέπει τη μείωση της συμμετοχής των συνταξιούχων στηυ συνταγογράφηση φαρμάκων. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με πληροφορίες, εκείνο που εξετάζεται είναι να μηδενισθεί η συμμετοχή για όσους συνταξιούχους έχουν εισόδημα έως 700 ευρώ και να μειωθεί κατά 50% για όσους έχουν εισόδημα από 701 έως 1200 ευρώ.
