Η στάση των αγορών, και μάλιστα σε μια περίοδο υψηλών αναταραχών λόγω της αλλαγής του κόστους του χρήματος διεθνώς, θα κρίνει την αξιοπιστία της συμφωνίας για το χρέος.
Ειδικά, δε, το αν θα ανοίξει μέσα στις επόμενες εβδομάδες "παράθυρο" για την έκδοση πολυετούς (δεκαετούς) ομολόγου από το ΥΠΟΙΚ θα αποτελέσει την έμπρακτη απάντηση της αγοράς και της στάσης της απέναντι στην επιχείρηση "επιστροφής" των ελληνικών ομολόγων στη δευτερογενή αγορά.
Η γενική εκτίμηση είναι ότι αφενός η βραχυπρόθεσμη διασφάλιση με τα διαθέσιμα αποθεματικά και αφετέρου η μεσοπρόθεσμης διάρκειας επιμήκυνση του δανείου του EFSF (περί τα 110 δισ. ευρώ συν η εξυπηρέτησή του με επιτόκια ESM) δίνουν την αίσθηση ενίσχυσης της μεσοπρόθεσμης βιωσιμότητας.
Το σημείο που φαίνεται να αποτελεί την "αχίλλειο πτέρνα" της συμφωνίας αφορά τον μακροπρόθεσμο ορίζοντα βιωσιμότητας, για τον οποίο η διασφάλιση στη συμφωνία είναι εξαιρετικά "νεφελώδης".
Στον ορίζοντα αυτό προβλέπεται ότι μετά το 2032, ήτοι μετά την περίοδο της νέας δεκαετούς επιμήκυνσης, εάν και εφόσον χρειαστεί, θα επανεξεταστεί το θέμα ενίσχυσης της βιωσιμότητας του χρέους στη βάση της λογικής που είχε κατατεθεί με την περιβόητη "γαλλική πρόταση", ήτοι με τη σύνδεση της εξυπηρέτησης του χρέους με την πορεία της οικονομίας.
Τόσο η κυρία Λαγκάρντ όσο και ο κ. Ντράγκι, στις δηλώσεις που ακολούθησαν, εκφράστηκαν θετικά (με μεγάλη βεβαιότητα η κυρία Λαγκάρντ) για τη βιωσιμότητα του χρέους σε μεσοπρόθεσμο ορίζοντα. Η επικεφαλής του ΔΝΤ υποστήριξε με μεγάλη βεβαιότητα τη βιωσιμότητα του χρέους μεσοπρόθεσμα, ενώ ο κ. Ντράγκι μίλησε για σημαντική ενίσχυση της βιωσιμότητας σε μεσοπρόθεσμο ορίζοντα.
Επιβεβαιώθηκε, έτσι, η αρχική πληροφορία του "Κεφαλαίου" και του Capital.gr, ότι το ΔΝΤ θα "ξεφύγει" από τη δυσκολία για ενιαία στάση απέναντι στο ελληνικό χρέος με τη "σαλαμοποίηση" της βιωσιμότητας του ελληνικού χρέους σε συνάρτηση με τις περιόδους που θα καλύπτουν τα μέτρα στήριξης από την Ευρωζώνη.
Τα μέτρα και το χρέος
Οι παρεμβάσεις που τελικά έγιναν εντοπίζονται σε δύο χρονικές περιόδους.
Η πρώτη αφορά μέχρι το 2023. Ήτοι την περίοδο στην οποία το ελληνικό Δημόσιο θα πρέπει να εξασφαλίζει πρωτογενή πλεονάσματα 3,5% του ΑΕΠ. Αυτή περιλαμβάνει τη διευρυμένη απόδοση της πέμπτης δόσης του δανείου στα 15 δισ. ευρώ, μέρος των οποίων θα διατεθεί στην προεξόφληση ακριβών δανείων (όπως του ΔΝΤ) και το υπόλοιπο θα ενισχύσει το "μαξιλάρι" διαθεσίμων, που τελικά θα διαμορφωθεί στα 24,1 δισ. ευρώ.
Σε επίπεδο "αριθμητικής", το "μαξιλάρι" αυτό καλύπτει ως "εγγύηση" τη χρονική περίοδο μέχρι το 2020 για την εξυπηρέτηση του δημόσιου χρέους. Στην πραγματικότητα, όμως, η διάρκειά του φτάνει μέχρι και το 2022, καθώς στις πραγματικές προθέσεις του ESM και παρά τις σχετικές δηλώσεις του κ. Τσακαλώτου, εκτιμάται ως μάλλον βέβαιη η προπληρωμή των δύο πρώτων ετών του δανείου του ΔΝΤ. Επιπλέον, στο ίδιο διάστημα θα αρχίσουν να συσσωρεύονται στο ειδικό ταμείο διαθεσίμων για την εξυπηρέτηση του χρέους και τα 4 περίπου δισ. ευρώ από τα κέρδη των κεντρικών τραπεζών από τα ελληνικά ομόλογα που κατέχουν...
Στα κεφάλαια αυτά θα πρέπει να συνυπολογιστεί αφενός η ετήσια συσσώρευση των 7 περίπου δισ. ευρώ από το πρωτογενές πλεόνασμα (3,5% του ΑΕΠ), το οποίο θα πρέπει να εξαντλείται στην αποπληρωμή χρέους. Και αφετέρου τα κεφάλαια που θα συγκεντρώνονται από τις νέες εκδόσεις τίτλων, που κατά τη διετία αυτή θα είναι τουλάχιστον 12-14 δισ. ευρώ. Με άλλα λόγια, διαμορφώνεται μια διαθέσιμη ρευστότητα στο ελληνικό Δημόσιο η οποία ξεπερνά τα 40 δισ. ευρώ.
Το δεύτερο κομμάτι της συμφωνίας, που αφορά την κατά δέκα έτη επιμήκυνση του δανείου από τον EFSF, έχει ένα ορατό και ένα... αόρατο όφελος.
Το ορατό έχει να κάνει με το γεγονός ότι στη δεκαετία 2023-2032 δεν θα υπάρχει η υποχρέωση αποπληρωμής του δανείου, που είναι 26,5 δισ. ευρώ. Στην ίδια δεκαετία "τρέχουν" αφενός τα διακρατικά δάνεια (GLF) και αφετέρου οι αποπληρωμές των ομολόγων που υπάρχουν στη δευτερογενή αγορά. Το "αόρατο" όφελος έχει να κάνει με το γεγονός ότι στη δεκαετία που αποφεύγει, λόγω της επιμήκυνσης, την αποπληρωμή του δανείου, το ελληνικό Δημόσιο θα είχε την επιπρόσθετη επιβάρυνση της χρηματοδότησης των πληρωμών με επιτόκια τριπλάσια του ESM, ήτοι εξοικονομεί περί τα 2,2 - 2,5 δισ. ετησίως από τόκους.
Συνολικά με τις δύο αυτές ρυθμίσεις διασφαλίζεται, σύμφωνα με τον ESM, η διατήρηση της δαπάνης εξυπηρέτησης του χρέους σε επίπεδα πολύ κάτω του 15% του ΑΕΠ, όριο που από το ΔΝΤ ορίζεται ως διασφάλιση της βιωσιμότητας του χρέους μέχρι το 2032.
Το ΔΝΤ ετοιμάζεται για "βελούδινη" αποχώρηση μετά το 2023
Η μορφή που τελικά πήρε η τελική συμφωνία φαίνεται να ικανοποιεί όλες τις πλευρές, και κυρίως τη Γερμανία και το ΔΝΤ. Η μεν Γερμανία εξασφάλισε την παραμονή του ΔΝΤ ως ισχυρού μέλους της μεταμνημονιακής εποπτείας μέσω της "εκκρεμότητας" του εν ισχύ δανείου. Ο σχεδιασμός που πρόκειται να προωθηθεί πιθανώς από το φθινόπωρο περιλαμβάνει την προεξόφληση τουλάχιστον ενός μέρους του δανείου (3,9 δισ. ευρώ) και επανεξέταση της δυνατότητας αυτής μετά την έναρξη είσπραξης των αποδόσεων από τα ANFAs και SMPs από τις κεντρικές τράπεζες, καθώς εκτιμάται ότι η διατήρηση ανοιχτού του δανείου του ΔΝΤ λειτουργεί θετικά όσον αφορά τη στάση των αγορών.
Και για το ΔΝΤ, όμως, η διευθέτηση είναι θετική. Στις προθέσεις του Ταμείου είναι να δώσει το "πράσινο φως" για τη βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους μέχρι το 2032 στη βάση των μέτρων που συμφωνήθηκαν. Έτσι διατηρεί την παρέμβασή του μέσω Ελλάδος στην Ευρωζώνη...
Ειδικά, δε, το αν θα ανοίξει μέσα στις επόμενες εβδομάδες "παράθυρο" για την έκδοση πολυετούς (δεκαετούς) ομολόγου από το ΥΠΟΙΚ θα αποτελέσει την έμπρακτη απάντηση της αγοράς και της στάσης της απέναντι στην επιχείρηση "επιστροφής" των ελληνικών ομολόγων στη δευτερογενή αγορά.
Η γενική εκτίμηση είναι ότι αφενός η βραχυπρόθεσμη διασφάλιση με τα διαθέσιμα αποθεματικά και αφετέρου η μεσοπρόθεσμης διάρκειας επιμήκυνση του δανείου του EFSF (περί τα 110 δισ. ευρώ συν η εξυπηρέτησή του με επιτόκια ESM) δίνουν την αίσθηση ενίσχυσης της μεσοπρόθεσμης βιωσιμότητας.
Το σημείο που φαίνεται να αποτελεί την "αχίλλειο πτέρνα" της συμφωνίας αφορά τον μακροπρόθεσμο ορίζοντα βιωσιμότητας, για τον οποίο η διασφάλιση στη συμφωνία είναι εξαιρετικά "νεφελώδης".
Στον ορίζοντα αυτό προβλέπεται ότι μετά το 2032, ήτοι μετά την περίοδο της νέας δεκαετούς επιμήκυνσης, εάν και εφόσον χρειαστεί, θα επανεξεταστεί το θέμα ενίσχυσης της βιωσιμότητας του χρέους στη βάση της λογικής που είχε κατατεθεί με την περιβόητη "γαλλική πρόταση", ήτοι με τη σύνδεση της εξυπηρέτησης του χρέους με την πορεία της οικονομίας.
Τόσο η κυρία Λαγκάρντ όσο και ο κ. Ντράγκι, στις δηλώσεις που ακολούθησαν, εκφράστηκαν θετικά (με μεγάλη βεβαιότητα η κυρία Λαγκάρντ) για τη βιωσιμότητα του χρέους σε μεσοπρόθεσμο ορίζοντα. Η επικεφαλής του ΔΝΤ υποστήριξε με μεγάλη βεβαιότητα τη βιωσιμότητα του χρέους μεσοπρόθεσμα, ενώ ο κ. Ντράγκι μίλησε για σημαντική ενίσχυση της βιωσιμότητας σε μεσοπρόθεσμο ορίζοντα.
Επιβεβαιώθηκε, έτσι, η αρχική πληροφορία του "Κεφαλαίου" και του Capital.gr, ότι το ΔΝΤ θα "ξεφύγει" από τη δυσκολία για ενιαία στάση απέναντι στο ελληνικό χρέος με τη "σαλαμοποίηση" της βιωσιμότητας του ελληνικού χρέους σε συνάρτηση με τις περιόδους που θα καλύπτουν τα μέτρα στήριξης από την Ευρωζώνη.
Τα μέτρα και το χρέος
Οι παρεμβάσεις που τελικά έγιναν εντοπίζονται σε δύο χρονικές περιόδους.
Η πρώτη αφορά μέχρι το 2023. Ήτοι την περίοδο στην οποία το ελληνικό Δημόσιο θα πρέπει να εξασφαλίζει πρωτογενή πλεονάσματα 3,5% του ΑΕΠ. Αυτή περιλαμβάνει τη διευρυμένη απόδοση της πέμπτης δόσης του δανείου στα 15 δισ. ευρώ, μέρος των οποίων θα διατεθεί στην προεξόφληση ακριβών δανείων (όπως του ΔΝΤ) και το υπόλοιπο θα ενισχύσει το "μαξιλάρι" διαθεσίμων, που τελικά θα διαμορφωθεί στα 24,1 δισ. ευρώ.
Σε επίπεδο "αριθμητικής", το "μαξιλάρι" αυτό καλύπτει ως "εγγύηση" τη χρονική περίοδο μέχρι το 2020 για την εξυπηρέτηση του δημόσιου χρέους. Στην πραγματικότητα, όμως, η διάρκειά του φτάνει μέχρι και το 2022, καθώς στις πραγματικές προθέσεις του ESM και παρά τις σχετικές δηλώσεις του κ. Τσακαλώτου, εκτιμάται ως μάλλον βέβαιη η προπληρωμή των δύο πρώτων ετών του δανείου του ΔΝΤ. Επιπλέον, στο ίδιο διάστημα θα αρχίσουν να συσσωρεύονται στο ειδικό ταμείο διαθεσίμων για την εξυπηρέτηση του χρέους και τα 4 περίπου δισ. ευρώ από τα κέρδη των κεντρικών τραπεζών από τα ελληνικά ομόλογα που κατέχουν...
Στα κεφάλαια αυτά θα πρέπει να συνυπολογιστεί αφενός η ετήσια συσσώρευση των 7 περίπου δισ. ευρώ από το πρωτογενές πλεόνασμα (3,5% του ΑΕΠ), το οποίο θα πρέπει να εξαντλείται στην αποπληρωμή χρέους. Και αφετέρου τα κεφάλαια που θα συγκεντρώνονται από τις νέες εκδόσεις τίτλων, που κατά τη διετία αυτή θα είναι τουλάχιστον 12-14 δισ. ευρώ. Με άλλα λόγια, διαμορφώνεται μια διαθέσιμη ρευστότητα στο ελληνικό Δημόσιο η οποία ξεπερνά τα 40 δισ. ευρώ.
Το δεύτερο κομμάτι της συμφωνίας, που αφορά την κατά δέκα έτη επιμήκυνση του δανείου από τον EFSF, έχει ένα ορατό και ένα... αόρατο όφελος.
Το ορατό έχει να κάνει με το γεγονός ότι στη δεκαετία 2023-2032 δεν θα υπάρχει η υποχρέωση αποπληρωμής του δανείου, που είναι 26,5 δισ. ευρώ. Στην ίδια δεκαετία "τρέχουν" αφενός τα διακρατικά δάνεια (GLF) και αφετέρου οι αποπληρωμές των ομολόγων που υπάρχουν στη δευτερογενή αγορά. Το "αόρατο" όφελος έχει να κάνει με το γεγονός ότι στη δεκαετία που αποφεύγει, λόγω της επιμήκυνσης, την αποπληρωμή του δανείου, το ελληνικό Δημόσιο θα είχε την επιπρόσθετη επιβάρυνση της χρηματοδότησης των πληρωμών με επιτόκια τριπλάσια του ESM, ήτοι εξοικονομεί περί τα 2,2 - 2,5 δισ. ετησίως από τόκους.
Συνολικά με τις δύο αυτές ρυθμίσεις διασφαλίζεται, σύμφωνα με τον ESM, η διατήρηση της δαπάνης εξυπηρέτησης του χρέους σε επίπεδα πολύ κάτω του 15% του ΑΕΠ, όριο που από το ΔΝΤ ορίζεται ως διασφάλιση της βιωσιμότητας του χρέους μέχρι το 2032.
Το ΔΝΤ ετοιμάζεται για "βελούδινη" αποχώρηση μετά το 2023
Η μορφή που τελικά πήρε η τελική συμφωνία φαίνεται να ικανοποιεί όλες τις πλευρές, και κυρίως τη Γερμανία και το ΔΝΤ. Η μεν Γερμανία εξασφάλισε την παραμονή του ΔΝΤ ως ισχυρού μέλους της μεταμνημονιακής εποπτείας μέσω της "εκκρεμότητας" του εν ισχύ δανείου. Ο σχεδιασμός που πρόκειται να προωθηθεί πιθανώς από το φθινόπωρο περιλαμβάνει την προεξόφληση τουλάχιστον ενός μέρους του δανείου (3,9 δισ. ευρώ) και επανεξέταση της δυνατότητας αυτής μετά την έναρξη είσπραξης των αποδόσεων από τα ANFAs και SMPs από τις κεντρικές τράπεζες, καθώς εκτιμάται ότι η διατήρηση ανοιχτού του δανείου του ΔΝΤ λειτουργεί θετικά όσον αφορά τη στάση των αγορών.
Και για το ΔΝΤ, όμως, η διευθέτηση είναι θετική. Στις προθέσεις του Ταμείου είναι να δώσει το "πράσινο φως" για τη βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους μέχρι το 2032 στη βάση των μέτρων που συμφωνήθηκαν. Έτσι διατηρεί την παρέμβασή του μέσω Ελλάδος στην Ευρωζώνη...
