Εντείνεται μέρα με τη μέρα το αλαλούμ -από πλευράς κυβέρνησης- σε σχέση με το μέλλον των συντάξεων.
Και αυτό τρεισήμισι, μόλις, μήνες πριν την προβλεπόμενη περικοπή τους. Αφού η κυβέρνηση την ψήφισε (σ.σ. Ιούνιος 2017), αναζητεί τώρα κάθε τρόπο να την αποφύγει υπό το βάρος της λαϊκής κατακραυγής, αλλά και των επερχόμενων απανωτών εκλογικών αναμετρήσεων (Δημοτικές, περιφερειακές, ευρωπαϊκές και εθνικές).
Τρία είναι τα βασικά "σενάρια" για το μέλλον τους από το 2019 και έπειτα, σύμφωνα με τις έως τώρα πληροφορίες από αρμόδιους κύκλους. Συγκεκριμένα:
1. Εφαρμογή των περικοπών έως 18% από την 1η Ιανουαρίου 2019
Η περικοπή αυτή θα αφορά όσες καταβαλλόμενες κατά τη 12η Μαΐου 2016 (ή "παλιές") συντάξεις εμφανίσουν αρνητική "προσωπική διαφορά" μετά τον επανϋπολογισμό τους με βάση το νέο τρόπο υπολογισμό που προβλέπει ο νόμος Κατρούγκαλου. Δηλαδή εκείνες που το επίπεδο τους προκύψει χαμηλότερο σε σχέση με το σημερινό. Σύμφωνα με τους έως τώρα επανϋπολογισμούς, οι αρνητικές "προσωπικές διαφορές" φτάνουν ακόμα και το 35% ή και παραπάνω.
Ωστόσο, η διάταξη που έχει ψηφίσει η κυβέρνηση προβλέπει ότι η περικοπή των αρνητικών "προσωπικών διαφορών" δεν μπορεί να στερήσει από την καταβαλλόμενη σύνταξη πάνω από το 18% της.
Για την εφαρμογή των περικοπών απαιτείται ειδική Διυπουργική Απόφαση που θα εξειδικεύει τις διαδικασίες του μέτρου αυτού. Ταυτόχρονα, με τις περικοπές των συντάξεων, προβλέπονται κοινωνικά αντι-μέτρα, όπως το επίδομα στέγασης, τα σχολικά γεύματα για το 50% των μαθητών των δημοτικών, νέοι βρεφονηπιακοί σταθμοί, νέα προγράμματα απασχόλησης κλπ.
2. Αναστολή της περικοπής των συντάξεων
Σ’ αυτήν την περίπτωση, η κυβέρνηση θα εκδώσει στην πιο ακραία περίπτωση Διυπουργική Απόφαση αναστολής της μείωσης των συντάξεων πχ έως την 1η Ιουλίου 2019 ή πιθανότερα έως την 1η Ιανουαρίου 2020. Σημειώνεται πως ο δρόμος της "αναστολής" είναι εντελώς διαφορετικός από εκείνον της "ακύρωσης".
Η "αναστολή" εφαρμογής του εν λόγω μέτρου δεν απαιτεί νέα νομοθετική ρύθμιση.
Υπενθυμίζεται πως υπάρχουν και άλλα μέτρα στο νέο Ασφαλιστικό (και όχι μόνο), τα οποία αν και ισχύουν, δεν έχουν ακόμα εφαρμοσθεί (πχ οι εισφορές επικουρικής ασφάλισης –εφάπαξ για τους αυταπασχολούμενους μηχανικούς, γιατρούς κλπ.), χωρίς να έχει εκδοθεί καμία σχετική Υπουργική Απόφαση "αναστολής" εφαρμογής μέχρι κάποια συγκεκριμένη ημερομηνία. Απλά, δεν έχουν επιβληθεί στην πράξη.
Χρονικό ορόσημο για τη συνέχιση ή μη της αναστολής την οποία θα αποφασίσει, ενδεχομένως, η κυβέρνηση είναι ο Απρίλιος του 2019, οπότε αναμένονται τα τελικά στοιχεία της Eurostat, το πρωτογενές πλεόνασμα του 2018.
Ωστόσο, θα πρέπει να θεωρηθεί σχεδόν βέβαιο πως η κυβέρνηση δεν πρόκειται να άρει την αναστολή των συντάξεων (ακόμα και σε περίπτωση μίας πιθανής απόκλισης από τις προβλέψεις δημοσιονομικής υπεραπόδοσης) παραμονές των ευρωεκλογών του Μαΐου 2019.
Παράλληλα, θα μπορούσε, ίσως, να εφαρμόσει μέρος, έστω, των αντι-μέτρων, πχ το επίδομα στέγασης.
3. Ακύρωση των περικοπών στις συντάξεις
Το σενάριο προβλέπει, στην πραγματικότητα, δύο "υποσενάρια".
Το πρώτο "υποσενάριο" προβλέπει ακύρωση όχι μόνο των περικοπών έως 18%, αλλά κάθε περικοπής.
Το δεύτερο "υποσενάριο" προβλέπει "ακύρωση" των περικοπών όπως έχουν ψηφισθεί και εφαρμογή ενός άλλου πλάνου περικοπών, σε σταδιακή βάση.
Η υλοποίηση του ενός ή του άλλου σεναρίου απαιτεί νέα νομοθετική παρέμβαση. Αυτή, πιθανότατα, θα συνδυασθεί πολιτικά (αν και όχι νομοθετικά) με τις εξαγγελίες του Πρωθυπουργού, κ. Αλέξη Τσίπρα, από το βήμα της 83ης ΔΕΘ σχετικά με τις "μειώσεις" στις ασφαλιστικές εισφορές των ελευθέρων επαγγελματιών. Εξάλλου, οι παρεμβάσεις αυτές συνδέονται και με νέες αλλαγές στον τρόπο υπολογισμού των νέων συντάξεων, αλλάζονται, έτσι, δυνάμει τις μεσοπρόθεσμες προβλέψεις για τα οικονομικά των ταμείων…
Και τα δύο "υποσενάρια αυτά, επίσης, δεν βρίσκονται σε πλήρη αντίθεση με το προηγούμενο (2ο), δηλαδή της προσωρινής αναστολής των περικοπών στις αρχές του 2019.
- Ξεκινώντας από το πρώτο "υποσενάριο", είναι ήδη σαφές, κάτι τέτοιο, εκτός των σφοδρών αντιδράσεων τις οποίες θα συναντούσε από κύκλους των Βρυξελλών και, ιδιαιτέρως, του Βερολίνου. Οι γερμανικές αντιδράσεις θα είναι πιο ισχυρές έως τις τοπικές Βαυαρικές εκλογές του Οκτωβρίου.
Έπειτα η γερμανική κυβέρνηση –και παρά το πλήγμα που αναμένεται να δεχθεί από την ακροδεξιά- θα είναι ενδεχομένως πιο "άνετη" να δεχθεί μία πιο "φιλική" προς την Ελληνική πλευρά στάση, δεμένη πάντα με την όλη γερμανο-ελληνική πολιτικο-διπλωματική συνεργασία στο προσφυγικό, στο μακεδονικό αλλά και στο πολιτικό μέτωπο. Εξάλλου, θα ανέγειρε θέμα αναδρομικής εφαρμογής της ακύρωσης των περικοπών για τους νέους συνταξιούχους.
- Το δεύτερο "υποσενάριο" προβλέπει την εφαρμογή των μειώσεων στις συντάξεις, σταδιακά, δηλαδή σε "δόσεις". Σ’΄αυτήν την περίπτωση, θα μπορούσε το ανώτατο πλαφόν των περικοπών στις συντάξεις, το οποίο έχει ήδη ψηφισθεί (18%), να εφαρμοσθεί σε 2 ή και παραπάνω χρόνια. Με άλλα λόγια, εκεί που μία σύνταξη θα κοβόταν πχ από την 1η Ιανουαρίου 2019 κατά 18%, να κοπεί πχ 9% -10% όπως έχει αποκαλύψει το Capital.gr, και το υπόλοιπο 8% να κοπεί την 1η Ιανουαρίου 2020.
Στο πλαίσιο του δεύτερου "υποσεναρίου" είναι πιθανόν μία 2ετής σταδιακή εφαρμογή των περικοπών να συντελεσθεί το 2019 -2020, αλλά το 2020 -2021. Να σημειωθεί πως δεν αποκλείεται η σταδιακή μείωση των συντάξεων να "σπάσει" σε περισσότερα των δύο ετών, δεδομένου ότι η αύξηση των συντάξεων με θετική "προσωπική διαφορά" θα συντελεσθεί σε πέντε έτη, δηλαδή μεταξύ 2019 -2023.
Το σενάριο ακούγεται πιο καλά σε αρμόδιους πολιτικούς κύκλους στις Βρυξέλλες και στο Βερολίνο, καθώς αφενός δεν θα φανεί ότι θα δείξουν "μεγάλη υποχωρητικότητα" προς την Ελλάδα, αφετέρου δεν θα φανούν "άδικοι" προς τη μεγαλύτερη από την αναμενόμενη πρόοδο στην εκτέλεση του προϋπολογισμού…
Υπό αυτούς τους όρους, θα μπορούσαν, επίσης, σταδιακά να περάσουν και τα κοινωνικά αντι-μέτρα.
Και αυτό τρεισήμισι, μόλις, μήνες πριν την προβλεπόμενη περικοπή τους. Αφού η κυβέρνηση την ψήφισε (σ.σ. Ιούνιος 2017), αναζητεί τώρα κάθε τρόπο να την αποφύγει υπό το βάρος της λαϊκής κατακραυγής, αλλά και των επερχόμενων απανωτών εκλογικών αναμετρήσεων (Δημοτικές, περιφερειακές, ευρωπαϊκές και εθνικές).
Τρία είναι τα βασικά "σενάρια" για το μέλλον τους από το 2019 και έπειτα, σύμφωνα με τις έως τώρα πληροφορίες από αρμόδιους κύκλους. Συγκεκριμένα:
1. Εφαρμογή των περικοπών έως 18% από την 1η Ιανουαρίου 2019
Η περικοπή αυτή θα αφορά όσες καταβαλλόμενες κατά τη 12η Μαΐου 2016 (ή "παλιές") συντάξεις εμφανίσουν αρνητική "προσωπική διαφορά" μετά τον επανϋπολογισμό τους με βάση το νέο τρόπο υπολογισμό που προβλέπει ο νόμος Κατρούγκαλου. Δηλαδή εκείνες που το επίπεδο τους προκύψει χαμηλότερο σε σχέση με το σημερινό. Σύμφωνα με τους έως τώρα επανϋπολογισμούς, οι αρνητικές "προσωπικές διαφορές" φτάνουν ακόμα και το 35% ή και παραπάνω.
Ωστόσο, η διάταξη που έχει ψηφίσει η κυβέρνηση προβλέπει ότι η περικοπή των αρνητικών "προσωπικών διαφορών" δεν μπορεί να στερήσει από την καταβαλλόμενη σύνταξη πάνω από το 18% της.
Για την εφαρμογή των περικοπών απαιτείται ειδική Διυπουργική Απόφαση που θα εξειδικεύει τις διαδικασίες του μέτρου αυτού. Ταυτόχρονα, με τις περικοπές των συντάξεων, προβλέπονται κοινωνικά αντι-μέτρα, όπως το επίδομα στέγασης, τα σχολικά γεύματα για το 50% των μαθητών των δημοτικών, νέοι βρεφονηπιακοί σταθμοί, νέα προγράμματα απασχόλησης κλπ.
2. Αναστολή της περικοπής των συντάξεων
Σ’ αυτήν την περίπτωση, η κυβέρνηση θα εκδώσει στην πιο ακραία περίπτωση Διυπουργική Απόφαση αναστολής της μείωσης των συντάξεων πχ έως την 1η Ιουλίου 2019 ή πιθανότερα έως την 1η Ιανουαρίου 2020. Σημειώνεται πως ο δρόμος της "αναστολής" είναι εντελώς διαφορετικός από εκείνον της "ακύρωσης".
Η "αναστολή" εφαρμογής του εν λόγω μέτρου δεν απαιτεί νέα νομοθετική ρύθμιση.
Υπενθυμίζεται πως υπάρχουν και άλλα μέτρα στο νέο Ασφαλιστικό (και όχι μόνο), τα οποία αν και ισχύουν, δεν έχουν ακόμα εφαρμοσθεί (πχ οι εισφορές επικουρικής ασφάλισης –εφάπαξ για τους αυταπασχολούμενους μηχανικούς, γιατρούς κλπ.), χωρίς να έχει εκδοθεί καμία σχετική Υπουργική Απόφαση "αναστολής" εφαρμογής μέχρι κάποια συγκεκριμένη ημερομηνία. Απλά, δεν έχουν επιβληθεί στην πράξη.
Χρονικό ορόσημο για τη συνέχιση ή μη της αναστολής την οποία θα αποφασίσει, ενδεχομένως, η κυβέρνηση είναι ο Απρίλιος του 2019, οπότε αναμένονται τα τελικά στοιχεία της Eurostat, το πρωτογενές πλεόνασμα του 2018.
Ωστόσο, θα πρέπει να θεωρηθεί σχεδόν βέβαιο πως η κυβέρνηση δεν πρόκειται να άρει την αναστολή των συντάξεων (ακόμα και σε περίπτωση μίας πιθανής απόκλισης από τις προβλέψεις δημοσιονομικής υπεραπόδοσης) παραμονές των ευρωεκλογών του Μαΐου 2019.
Παράλληλα, θα μπορούσε, ίσως, να εφαρμόσει μέρος, έστω, των αντι-μέτρων, πχ το επίδομα στέγασης.
3. Ακύρωση των περικοπών στις συντάξεις
Το σενάριο προβλέπει, στην πραγματικότητα, δύο "υποσενάρια".
Το πρώτο "υποσενάριο" προβλέπει ακύρωση όχι μόνο των περικοπών έως 18%, αλλά κάθε περικοπής.
Το δεύτερο "υποσενάριο" προβλέπει "ακύρωση" των περικοπών όπως έχουν ψηφισθεί και εφαρμογή ενός άλλου πλάνου περικοπών, σε σταδιακή βάση.
Η υλοποίηση του ενός ή του άλλου σεναρίου απαιτεί νέα νομοθετική παρέμβαση. Αυτή, πιθανότατα, θα συνδυασθεί πολιτικά (αν και όχι νομοθετικά) με τις εξαγγελίες του Πρωθυπουργού, κ. Αλέξη Τσίπρα, από το βήμα της 83ης ΔΕΘ σχετικά με τις "μειώσεις" στις ασφαλιστικές εισφορές των ελευθέρων επαγγελματιών. Εξάλλου, οι παρεμβάσεις αυτές συνδέονται και με νέες αλλαγές στον τρόπο υπολογισμού των νέων συντάξεων, αλλάζονται, έτσι, δυνάμει τις μεσοπρόθεσμες προβλέψεις για τα οικονομικά των ταμείων…
Και τα δύο "υποσενάρια αυτά, επίσης, δεν βρίσκονται σε πλήρη αντίθεση με το προηγούμενο (2ο), δηλαδή της προσωρινής αναστολής των περικοπών στις αρχές του 2019.
- Ξεκινώντας από το πρώτο "υποσενάριο", είναι ήδη σαφές, κάτι τέτοιο, εκτός των σφοδρών αντιδράσεων τις οποίες θα συναντούσε από κύκλους των Βρυξελλών και, ιδιαιτέρως, του Βερολίνου. Οι γερμανικές αντιδράσεις θα είναι πιο ισχυρές έως τις τοπικές Βαυαρικές εκλογές του Οκτωβρίου.
Έπειτα η γερμανική κυβέρνηση –και παρά το πλήγμα που αναμένεται να δεχθεί από την ακροδεξιά- θα είναι ενδεχομένως πιο "άνετη" να δεχθεί μία πιο "φιλική" προς την Ελληνική πλευρά στάση, δεμένη πάντα με την όλη γερμανο-ελληνική πολιτικο-διπλωματική συνεργασία στο προσφυγικό, στο μακεδονικό αλλά και στο πολιτικό μέτωπο. Εξάλλου, θα ανέγειρε θέμα αναδρομικής εφαρμογής της ακύρωσης των περικοπών για τους νέους συνταξιούχους.
- Το δεύτερο "υποσενάριο" προβλέπει την εφαρμογή των μειώσεων στις συντάξεις, σταδιακά, δηλαδή σε "δόσεις". Σ’΄αυτήν την περίπτωση, θα μπορούσε το ανώτατο πλαφόν των περικοπών στις συντάξεις, το οποίο έχει ήδη ψηφισθεί (18%), να εφαρμοσθεί σε 2 ή και παραπάνω χρόνια. Με άλλα λόγια, εκεί που μία σύνταξη θα κοβόταν πχ από την 1η Ιανουαρίου 2019 κατά 18%, να κοπεί πχ 9% -10% όπως έχει αποκαλύψει το Capital.gr, και το υπόλοιπο 8% να κοπεί την 1η Ιανουαρίου 2020.
Στο πλαίσιο του δεύτερου "υποσεναρίου" είναι πιθανόν μία 2ετής σταδιακή εφαρμογή των περικοπών να συντελεσθεί το 2019 -2020, αλλά το 2020 -2021. Να σημειωθεί πως δεν αποκλείεται η σταδιακή μείωση των συντάξεων να "σπάσει" σε περισσότερα των δύο ετών, δεδομένου ότι η αύξηση των συντάξεων με θετική "προσωπική διαφορά" θα συντελεσθεί σε πέντε έτη, δηλαδή μεταξύ 2019 -2023.
Το σενάριο ακούγεται πιο καλά σε αρμόδιους πολιτικούς κύκλους στις Βρυξέλλες και στο Βερολίνο, καθώς αφενός δεν θα φανεί ότι θα δείξουν "μεγάλη υποχωρητικότητα" προς την Ελλάδα, αφετέρου δεν θα φανούν "άδικοι" προς τη μεγαλύτερη από την αναμενόμενη πρόοδο στην εκτέλεση του προϋπολογισμού…
Υπό αυτούς τους όρους, θα μπορούσαν, επίσης, σταδιακά να περάσουν και τα κοινωνικά αντι-μέτρα.
